ملاک‌های انتخاب رشته
7 گام تا انتخاب شغل مناسب
آنچه مسلم است برای انتخاب رشته تحصیلی و رشته شغلی مناسب هر فرد باید علاقه، مهارت، انگیزه و ارزش‌های شخصی خود را کشف کند.
1. استعداد
یکی از عوامل مؤثر در موفقیت یا عدم موفقیت افراد در انتخاب مشاغل، استعداد است، بدون داشتن استعداد لازم در یک زمینه پیشرفتی حاصل نخواهد شد. طبعاً آگاهی از میزان و نوع استعداد افراد، کمک قابل‌توجهی به آن‌ها خواهد کرد تا پیش‌بینی درستی از آینده انتخاب خود داشته باشند؛ به همین منظور آزمون‌های استعدادسنجی وجود دارد که می‌تواند به فرد کمک کند استعدادهای واقعی خود را شناسایی کند. در برخی اوقات دیده می‌شود که استعداد افراد و شناخت‌های آن‌ها در مورد استعدادهای خود تحت تأثیر احساسات و علائق آن‌ها قرار می‌گیرد مثلاً فردی که به موسیقی علاقه‌مندی شدیدی دارد ممکن است این علاقه را به‌حساب استعداد خود در زمینه موسیقی قلمداد کند بنابراین شناخت استعدادها از ملزومات اساسی انتخاب شغل است.
2. علاقه
علاقه و تمایل انسان در بسیاری از امور زندگی انسان سایه‌گستر است، افراد دوست ندارند به کارها و اموری بپردازند که علاقه و گرایشی به آن‌ها ندارند. چه در مورد کارهای روزمره و چه در مورد شغل یا سایر فعالیت‌ها؛ در واقع علاقه و گرایش در انسان فعال‌کننده سیستم انگیزش فرد به شمار می‌رود زیرا انسان بدون علاقه انگیزه‌ای برای انجام یک فعالیت نخواهد داشت. ممکن است برخی افراد تصور کنند زمانی که شروع به فعالیت کردند کم‌کم احساس علاقه و تمایل نیز در آن‌ها به وجود خواهد آمد اما در واقع چنین مسئله‌ای باید در آغاز پیش‌بینی شود زیرا فقدان علاقه اولیه ممکن است افزایش نارضایتی از فعالیت موردنظر و ناراحتی‌های جانبی آن را در پی داشته باشد.
3. فرصت‌های شغلی
در برخی جوامع و ازجمله ایران، تمامی رشته‌های شغلی از فرصت‌های برابری برخوردار نیستند؛ به‌طورکلی فرصت شغلی برای کلیه مشاغل پایین است اما تفاوت‌هایی بین مشاغل مختلف از این لحاظ وجود دارد. آشنایی با فرصت‌های شغل انتخابی، عامل مهمی است که باید مدنظر قرار گیرد، کسی که در زمینه خاصی مهارت می‌بیند و پایه‌ها و مراحل رسیدن به آن شغل را طرح‌ریزی و طی می‌کند باید مسئله فرصت‌های شغلی را نیز در نظر بگیرید تا از اتلاف وقت و نیروی خود جلوگیری کند.
4. عوامل اقتصادی
میزان بازده و کارایی یک شغل حائز اهمیت فراوانی است و در واقع هدف عمده انتخاب شغل دستیابی به درآمد حاصل از آن است، بالا بردن بازده و کارایی اقتصادی برخی مشاغل توجه افراد را به خود جلب می‌کند و موجب گرایش افراد به آن زمینه‌ها می‌شود.
کسی که در زمینه خاصی مهارت می‌بیند و پایه‌ها و مراحل رسیدن به آن شغل را طرح‌ریزی و طی می‌کند باید مسئله فرصت‌های شغلی را نیز در نظر بگیرید تا از اتلاف وقت و نیروی خود جلوگیری کند
5. جایگاه اجتماعی
تقریباً تمام افراد تمایل دارند شغلی داشته باشند که از جایگاه اجتماعی خوبی برخوردار باشند هرچند در عمل بنا به تأثیر عوامل متعدد دیگر ممکن است این تمایل به واقعیت نرسد اما افرادی که این مسئله را در اولویت قرار می‌دهند منتظر چنین موقعیت‌هایی بوده و با توجه به شرایط فردی تلاش می‌کنند چنین شرایطی را برای خود مهیا کنند. نباید از نظر دور داشت که توجه و تأکید زیاد بر روی عامل جایگاه اجتماعی گاه مشکل بیکاری را افزایش می‌دهد چراکه هر از گاهی به دلیل شرایط اجتماعی و اقتصادی، رشته‌ها و مشاغلی در جایگاه اجتماعی بالاتر قرار می‌گیرند که موجب جاری شدن خیل عظیم افراد به سمت این رشته و مشاغل می‌شوند.
6. مشاوره
آنچه مسلم است برای انتخاب رشته تحصیلی و رشته شغلی مناسب هر فرد باید علاقه، مهارت، انگیزه و ارزش‌های شخصی خود را کشف کند. یکی از روش‌ها این است که مختصری از عملکرد و فعالیت روزانه خود در مدرسه، خانه و همچنین سرگرمی و ورزش مورد علاقه خود را یادداشت کنیم؛ روش دیگر برای کشف استعدادها، ارزشیابی در جریان یک مشاوره است به‌طوری‌که در جریان مشاوره، جنبه‌های بسیار زیادی از شخصیت و امکانات ما مطالعه می‌شود.
بیشتر بخوانید
موضوعات موردعلاقه، عامل مؤثر دیگری برای انتخاب رشته تحصیلی و شغلی به شمار می‌رود، نوع شخصیت و ماهیت عواطف نیز باید با رشته تحصیلی و شغل آینده متناسب و منطبق باشد.
7. نقش و مسئولیت والدین
نقش والدین در انتخاب رشته تحصیلی و شغلی نیز حائز اهمیت است چراکه والدین در این راه نقش تشویق‌کننده و حمایتگر را دارند و احتمال موفقیت جوانان با حمایت آن‌ها بیشتر می‌شود اما متأسفانه بارها پیش‌آمده است که خانواده‌ها نقش سازنده خود را در انتخاب‌های جوانان ایفا نمی‌کنند درحالی‌که از والدین انتظار می‌رود شناخت و کشف علایق، نگرش‌ها و استعدادهای جوانان را جدی بگیرند.
بیشتر بخوانید
منبع: مرکز مشاوره تبیان
