درمان زانو درد بدون جراحی: درد زانو را چگونه کاهش دهیم؟

اگر از زانودرد رنج می‌برید، برای معاینات و ارزیابی کلی علت زانودردتان به پزشک مراجعه کنید. ممکن است پزشک به شما انجام بررسی‌ها و معاینات بیشترمانند رادیولوژی، ام آر آی، سونوگرافی یا آزمایش خون توصیه کند تا علت دقیق این مشکل مشخص شود. اقدام زود هنگام به درمان بسیار حائز اهمیت است، زیرا تحقیقات نشان داده است که هرگاه مشکلی در زانو باقی بماند، درمان آن دیگر تأثیر کمی خواهد داشت. به نقل از کلینیک فیزیوتراپی یادمان از آنجا که زانو درد علت‌های بسیاری دارد، درمان مؤثر آن به تشخیص دقیق بستگی دارد. اگر این درد از یک مشکل مفصلی در زانو ناشی شده باشد، درمان‌های فیزیکی و فیزیوتراپی می‌تواند به بهبود حرکات و کنترل عضله و کاهش درد کمک کند.

علل بروز زانو درد چیست؟

هنگامی که دچار زانو درد می‌شوید، معمولا فکر می‌کنید که خود زانو علت این درد است. در واقع زانو درد می‌تواند از منشأهای بسیاری ناشی شود. خود زانو از دو قسمت اصلی تشکیل شده است، مفصل پاتلوفمورال (پشت کاسه زانو) و مفصل تیبیوفمورال (جایی که استخوان ران به قسمت پایین پا می‌رسد). هر یک از این قسمت‌ها می‌توانند موجب درد و ناراحتی در زانو شوند. زانو درد همچنین می‌تواند از لگن یا پایین کمر باشد. هر یک از انواع زانودرد به شیوه‌های درمانی متفاوتی احتیاج دارد.

 

درد مفصل پاتلوفمورال (PFJP)

PFJP یا درد مفصل پاتلوفمورال معمولاً در جلوی زانو احساس می‌شود. این درد در واقع با انجام کارهای پرفشاری مانند بالا رفتن از پله‌ها، پریدن، چمباتمه زدن و دویدن روی سراشیبی بدتر می‌شود. هر گاه این درد شروع شود، زانو حتی در هنگام استراحت نیز می‌تواند دردناک باشد و ممکن است متورم شود. این نوع ممکن است بر وارد آمدن آسیب و با ضربه به جلوی زانو شروع شود و یا ممکن است با انجام کارهای مکرر، به‌مرورزمان زیاد شود. مزایای درمان فیزیوتراپیchk, برای کاهش این مشکل ثابت شده است. (برگرفته از سایت کلینیک فیزیوتراپی پیشرفته دکتر سعادتی)

 

 درد مفصل تیبیوفمورال

مفصل تیبیوفمورال دارای دو بخش است، بخش میانی (قسمت داخلی زانو) و بخش جانبی (قسمت خارجی زانو). درد مفصل تیبیوفمورال معمولاً به صورت دردی در عمق زانو یا در یک طرف زانو احساس می‌شود. سرپا ایستادن زیاد، ران رفتن، دویدن و چمباتمه زدن یا پیچیدن می‌تواند این درد بدتر کند. این نوع زانودرد ممکن است با یک آسیب شروع شود و یا می‌تواند به تغییرات ناشی از بالا رفتن سن در مفصل زانو مربوط باشد.

 

بافت‌های نرم واقع در داخل و اطراف زانو

·زانو یک مفصل لولایی است که داخل و اطراف آن با رباط‌ها احاطه می‌شود. این رباط‌ها ممکن است براثر صدمات آسیب ببینند و بیش‌ازحد کشیده شوند. آسیب به رباط‌ها معمولاً منجر به دردی می‌شود که به‌راحتی در بافت آسیب‌دیده مشخص می‌شود. به‌طورمعمول آسیب رباط موجب احساس خالی کردن زانو یا ناپایداری آن می‌شود.

·تاندون‌ها ماهیچه‌ها را به استخوان‌های اطراف مفصل زانو متصل می‌کنند. صدمه یا وارد شدن فشار مکرر به عضله ممکن است موجب آسیب به تاندون‌ها شود. درد تاندون معمولاً به طور مستقیم در قسمت آسیب دیده احساس می‌شود.

·مفصل تیبیوفمورال دارای دو غضروف ماه شکل به نام مینیسک می‌باشد که همانند ضربه‌گیرهایی در زانو عمل می‌کنند. این مینیسک ها به‌وسیله‌ی رباط‌های بسیار ریزی به پایین استخوان متصل می‌شوند. به‌مرورزمان، وارد آمدن فشارهای مکرر ممکن است باعث آسیب به مینیسک شود. مینیسک همچنین ممکن است براثر صدمه ناشی از خم شدن با بار سنگین یا حرکات پیچشی آسیب ببیند. درد مینیسک اغلب در عمق زانو یا در کناره‌های آن احساس می‌شود. وقتی مینیسک آسیب ببیند، زانو ممکن است صدای تق‌تق داشته باشد یا قفل کند.

مفصل لگن

مفصل لگن عموماً درد را به سمت مفصل زانو می‌کشاند. معمولاً تشخیص محل دقیق این درد ارجاعی دشوار است. به طور معمول زانو در هنگام حرکت یا بار برداشتن دردناک نیست. کارهایی که روی لگن فشار وارد می‌کنند، مانند چمباتمه زدن، ممکن است سبب زانودرد شوند. ازآنجایی‌که همه افراد مبتلابه درد ارجاعی از لگن به زانو، دردی در لگن خود احساس نمی‌کنند، تشخیص دقیق این مشکل دشوار خواهد بود.

ستون فقرات

به نقل از کلینیک طب فیزیکی دکتر فرخانی کمر می‌تواند درد را به سمت زانو ارجاع دهد. این نوع درد ارجاعی می‌تواند با مشکلات دیگری همچون گزگز کردن و بی‌حس شدن همراه باشد. اگر عصب‌های کمری دچار مشکل شوند، پا ممکن است ضعیف شود.

علل دیگر زانو درد

بخش‌های دیگر بدن مانند رگ‌ها و مجاری خونی، بورسا (کیسه‌های زلالی)، توده‌های چربی یا عصب‌ها نیز می‌توانند موجب بروز زانو درد شوند.
 

راه‌های درمان زانو درد

در اینجا به روش‌هایی اشاره می‌کنیم که پزشکان اغلب به بیماران مبتلا به زانو درد توصیه می‌کنند که می‌توانند به قوی‌تر کردن و راحتی بیشتر مفصل کمک کنند. بدیهی ست که این یک توصیه‌ی کلی است و شاید برای همه‌ی انواع مشکلات زانو مناسب نباشد. برای یک تشخیص و درمان بخصوص برای زانو دردتان، در اسرع وقت برای مراجعه به یک متخصص مجرب زانو اقدام کنید.

کفش و کفی طبی

کفش‌هایی که می‌پوشیم، تأثیر بسیار زیادی بر روی حالت پاها و پایداری و در نتیجه بر روی فشارهایی که به زانو وارد می‌شود دارند. درد موجب ضعف می‌شود بنابراین ممکن است کمی احساس ضعیف و ناپایداری در پا داشته باشید، همچنین باعث وارد آمدن فشار بیشتر و تغییراتی در زانو شود. یک جفت کفش مناسب می‌تواند به شما کمک کند. اغلب بهترین کفش، یک کفش بنددار است که پا را کاملاً نگه دارد. داشتن یک قسمت تکیه‌گاه و نگه دارنده‌ی خوب در امتداد قوس کف پا و یک پاشنه‌ی محکم می‌تواند به افزایش پایداری پا و تراز بودن آن کمک کند.

پوشیدن کفش‌های ضعیف یا نامناسب ممکن است باعث تشدید و یا حتی بروز زانو درد شود، مثلاً:
·داشتن کفی خیلی تخت در کفش‌ها
·کفش‌های خیلی کهنه‌ای که شکلشان تغییر کرده و با حالت پاهایتان هماهنگ نیستند.
·کفش‌های ورزشی خیلی نرمی که خوب پا را نگه نمی‌دارند.
·کفش‌های خیلی سفت
·کفش‌های ایر ترینر (Air Trainer)
·کفش‌هایی که از قسمت پاشنه تا وسط کف پا، تخته‌ی محکمی ندارند (به‌طوری‌که اگر آن را در یک توپ فشار دهید و بچرخانید، محکم نمی‌مانند و خم می‌شوند).

برای مشکلات شدیدتر پا، شاید نیاز باشد از کفی‌های طبی استفاده کنید، البته اغلب اوقات استفاده از یک جفت کفش مناسب می‌تواند این مشکلات را برطرف کند.

استفاده از یخ

زانو درد اغلب به خاطر التهاب مفصل یا ساختارهای موجود در مفصل یا اطراف آن بروز می‌کند. این امر موجب درد و گاهی گرما و ورم و نیز کاهش قدرت برخی عضلات می‌شود.
استفاده از یخ واقعاً می‌تواند به کاهش چرخه‌ی التهابی کمک کند. این روشی ارزان و بی‌خطر بوده و به‌راحتی در دسترس و استفاده از آن آسان است.
توصیه می‌شود که به‌طور روزانه 2 تا 3 بار و هر بار به مدت 20 دقیقه از یخ استفاده کنید، خصوصاً بعد از ورزش یا هنگامی‌که درد بدتر می شود. برای این کار کافی ست که یک پارچه ی مرطوب را به دور زانو بپیچانید و سپس یخ یا یک کیسه ی یخ روی آن قرار داده و آن را با کمی فشار روی پا ببندید. بعد از 20 دقیقه آن را بردارید (بیشتر از این مدت روی پا نماند). با این کار، درد شما سریعاً کاسته می‌شود و این تأثیر می‌تواند برای مدت طولانی باقی بماند.

زانوبند/ چسب زدن

بریس‌ها و زانوبندهای بسیاری موجود هستند که می‌تواند از بازار تهیه کنید و تا وقتی که برای مشکلتان متناسب هستند می‌توانند مفید واقع شوند.

انواع این بریس‌ها و وسایل کمکی عبارت‌اند از:

نوارچسب

در سال‌های اخیر، انواع جدید از نوارچسب‌های مخصوص درد به بازار آمده‌اند، از جمله نوار چسب‌های K یا نوار چسب Rock. مزایای این نوار چسب‌ها این است که نازک و خنک بوده، ضد آب و کششی هستند. این نوار چسب‌ها در صورتی به‌درستی استعمال شوند، می‌توانند بیومکانیک‌های زانو را تغییر دهند و عضلات بخصوصی را به کار بیشتر تشویق کنند و بنابراین این چسب‌ها به بخشی از درمان و نیز محافظ زانو تبدیل می‌شوند.
مشکل این چسب‌ها این است که باید به‌صورت صحیح استعمال شوند و این کار به مهارت و آگاهی درباره‌ی نحوه‌ی کار و عملکرد زانو نیاز دارد. اگرچه پزشکان اغلب چند تکنیک پایه و اساسی را به بیماران خود آموزش می‌دهند که می‌تواند تا حدودی به آن‌ها کمک کند. اگر فکر می‌کنید که این کار مشکل را بدتر کرده است، این روش را کنار بگذارید.

بریس‌های زانو

·بریس‌هایی با پایه‌های فلزی: مناسب برای ناپایداری رباط‌ها
·بریس‌های الاستیک یا نئوپرنی (زانوبند کشی): پا را به آرامی نگه می‌دارد، فشرده و گرم می‌کند.
·بریس با نوارهای ضربدری. محافظت بیشتری نسبت به زانوبندهای کشی دارند.
·نوار زانوی دونده (نگه‌دارنده کشکک): از زیر کاسه‌ی زانو رد می‌شود تا فشار را از روی تاندون کشکک زانو بردارد.
·زانوبند مفصلی: این زانوبندها برای ورزش‌هایی مانند اسکی، محافظت بیشتری برای زانو در برابر آسیب رباط و آسیب‌های دیگر دارند و باید به‌درستی بروی زانو قرارگرفته شوند.

تا پیش از اینکه تشخیص صورت بگیرد، انتخاب بهترین نوع بریس و زانوبند کاری دشوار است، البته ایده‌ی مناسب برای این کار این است که چیزی را انتخاب کنید که به شما کمک کند و کمترین نگه دارندگی را داشته باشد. هر چه یک مفصل را بیشتر با بریس ببندید، عضلات کمتر کار می‌کنند و درنهایت موجب ضعف بیشتر زانو خواهد شد.

ورزش

سعی کنید روی پایی که ناراحتی دارد بایستید. آیا درد می‌گیرد؟ اگرنه، سعی کنید زانو را خم کنید. حالا با زانویی که درد دارد امتحان کنید. آیا درد می‌گیرد، حرکت می‌کند یا شما را وادار می‌کند تا برای ایجاد تعادل به جلو خم شوید؟ آیا پای دیگر فرق می‌کند؟ قوی‌تر و پایدارتر است؟

ایجاد هماهنگی‌هایی در نحوه‌ی ایستادن یا راه رفتن، کمک می‌کند تا شما تعادلتان حفظ کنید و سعی کنید درد را کاهش دهید، البته این کار برای درازمدت کمک‌کننده نیست. انجام این کار اغلب باعث می‌شود تا فشار روی زانوی سالم بیشتر شود و آن زانو نیز دچار درد و ناراحتی شود.

دستورالعمل استاندارد و واحدی برای ورزش زانو وجود ندارد زیرا این کار کلاً به شرایط بیمار و مشکل زانوی او بستگی دارد. اگرچه جای تردیدی نیست که بهبودی یا حداقل حفظ استقامت در عضلات پا و لگن، برای کوتاه کردن دوره‌ی درد و ضعف امری ضروری ست.

تمرینات ورزشی که انتخاب می‌کنید باید:

·بدون درد باشند (نمی‌توانید عضلات سالم را با درد تقویت کنید).
·تراز مناسب زانو را حفظ کنند (یعنی کاسه‌ی زانو درست در بالای انگشت دوم پا قرار دارد).
·با سطح استقامت و تناسب‌اندامتان متناسب باشند.
·باید بر اساس عملکرد باشند (اگر می‌خواهید پیاده‌روی کنید یا بدوید پس تمرینات باید با تحمل بدن (weight bearing) باشند (مگر آنکه درد خیلی زیادی برایتان داشته باشند)).

باید با تمرین "دیپ" به صورت کند و با خم‌شدگی کم شروع کنید، زانو را درست در بالای انگشت پا قرار داده و بیشتر روی تکنیک تمرکز کنید تا قدرت.

اگر با این تمرین مناسبتان نباشد و یا دردتان را بدتر می‌کند، آن را ادامه ندهید. حرکت را بررسی کرده و یا آن را آسان‌تر کنید.
هشدار: تمریناتی مانند اسکات زدن یا لانژ، در صورتی که درست انجام نشوند می‌توانند مشکل را بدتر کنند. اگر تمرینی دردتان را بدتر کند، دست نگه دارید و از پزشک یا مربی خوبی کمک بخواهید.

تغییر سبک زندگی برای کاهش درد زانو

تناسبتان را حفظ کنید

این امری مهم و حیاتی است اما بعضی ورزش‌ها و تمرینات ورزشی در این خصوص برای زانو فشار زیادی را در پی دارند.

اگر سنتان بالاست یا آسیب قدیمی در زانو یا پایتان داشته‌اید، پس شاید بهترین کار این باشد که از ورزش‌های پرفشار یا ورزش‌هایی که باید وزن بدن را تحمل کرد و تکرار بسیار دارد اجتناب کنید. دویدن در محلهای خاص ممکن است فشار زیادی به زانوها وارد کند.
اگر به خاطر بک صدمه‌ی قدیمی، هنوز ساییدگی و پارگی یا ناپایداری در زانو وجود داشته باشد، این ورزش‌ها ممکن است به زانو آسیب برسانند. در این صورت، ورزش‌هایی را امتحان کنید که فشار کمی وارد می‌کنند. دوچرخه زدن، پیاده‌روی تند، نرمش و تمرینات گرم کردن و گاهی شنا (با مراقبت) برای زانو بهتر هستند.

زانو زدن و روی زانو نشستن

ساختار و طراحی زانوهایمان به گونه‌ای نیست که بتوان برای مدت‌های طولانی روی آن‌ها زانو بزنیم. زانوی زنان خانه‌دار و کسانی که ساعت به روی زانو می‌نشینند و عبادت می‌کنند (مانند کشیش‌ها)، دچار انواع آماس کیسه‌های مفصلی (بوریست) می‌شوند (یعنی کیسه‌های مایعی که در مفصل زانو قرار دارند، به خاطر فشاری که از زانو زدن وارد می‌شود، ملتهب می‌شوند). مشاغلی که در آن‌ها فرد باید به مدت طولانی روی زانو بنشیند، مانند لول کشی، فرش کردن و موکت کردن مکان‌ها و غیره، می‌توانند موجب بروز مشکلاتی در زانو شوند. برای جلوگیری از زانو زدن، در صورت امکان می‌توان از پدهای زانو استفاده کرد که به کاهش این مشکلات کمک می‌کنند.

تغذیه و آب‌رسانی

تغذیه مناسب، روند بهبودی بدن را تقویت می‌کند. ویتامین C و d ویتامین‌های مهمی هستند. کمبود مایعات در بدن نیز تأثیرات مضری بروی بافت‌های بدن دارد. سیگار کشیدن می‌تواند روی کلاژن سازی بدن که پایه‌ی همه‌ی بافت‌ها می‌باشد و برای بازسازی بافت‌ها جهت بهبودی آسیب‌ها موردنیاز است، تأثیر بگذارد.
افزایش وزن باعث می‌شود حتی به مقدار کم می‌تواند فشار روی زانوها را تا حد زیادی افزایش دهد. فشارها و نیروهایی که به زانوهایتان وارد می‌شوند شامل موارد زیر می‌باشند:

وقتی روی یک سطح صاف و هموار راه می‌روید، نیرویی که به زانوهایتان وارد می‌شود برابر است با 1 و نیم برابر وزن بدنتان. با دویدن این نیرو تا 3 برابر یا بیشتر افزایش می‌یابد.
هر بار اضافه‌ای که بردارید و راه می‌روید، بیش از 1 کیلو و نیم فشار را روی مفاصل زانویتان وارد می‌کند و وقتی می‌دوید، این نیرو 4 کیلو و نیم پوند بیشتر می‌شوند.

اگر به خاطر زانو درد قادر به ورزش و کاهش وزن خود نیستید، مشکلات زانو همچنان باقی خواهند ماند.

خواب

التهاب می‌تواند موجب درد شود حتی در هنگام خواب و استراحت و خصوصاً وقتی مفصل برای مدت طولانی بی‌حرکت باشد. غضروفی که انتهای استخوان‌ها را پوشانده است، اگر برای مدتی بی‌حرکت بماند، نمی‌تواند مایعات و مواد مغذی تازه را دریافت کند و بنابراین موجب درد و خشکی زانو خواهد شد.
قرار دادن زانو در حالتی راحت و محافظت شده در شب می‌تواند به شما کمک کند، برای این کار، اگر به پهلو می‌خوابید می‌توانید یک بالشت در بین زانوهایتان قرار دهید و اگر به پشت می‌خوابید می‌توانید بالشت را در زیر زانوهایتان قرار دهید. این کار می‌تواند خشکی زانویتان را در صبح کاهش دهد و بهتر از خواب بیدار شوید.