وقتی اجاره‌نشینی دیگر خوش‌نشینی نیست

 بسیارند کسانی که با این دیدگاه مخالف‌اند و عقیده دارند همان‌طور که روح در حصاری به نام جسم آرام می‌گیرد جسم نیز در حصاری به نام خانه آرامش پیدا می‌کند. البته زندگی امروز، به‌ناچار و از سر اجبار، گروهی بزرگ از انسان‌ها را بر آن داشته است که به تغییر مکان از خانه‌ای به خانه دیگر عادت کنند.

بچه کدام محله‌ای؟

واقعیت‌های روان‌شناسی می‌گوید که تغییر مکان از خانه‌ای به خانه‌ای دیگر در تغییر رفتار و خلق‌وخوی انسان اثرگذار است و زندگی کوتاه‌مدت در مکان‌های مختلف، به ثبات فکری و شخصیتی آدمی آسیب می‌رساند. آرامش را انسان در هر خانه‌ای می‌یابد که کمترین استانداردهای موردنظر او را داشته باشد اما، این حس «تعلق‌خاطر» به مکان زندگی است که با اجاره‌نشینی‌های کوتاه‌مدت به دست نمی‌آید. رشد کردن در محیطی ثابت، حس تعلق‌خاطر را در انسان ایجاد می‌کند. این حس در شخصیت فرد، هویت، اعتمادبه‌نفس و اعتبار ایجاد می‌کند، این موضوع که همه ما خود را بزرگ شده محله‌ای در روزگار کودکی می‌دانیم و خاطرات قدیمی از منطقه مسکونی خود داریم به ما کمک می‌کند تا در ضمیرمان احساس امنیت کنیم. این وابستگی و احساس تعلق‌خاطر به مکان و خانه‌ای که در آن رشد پیدا کرده‌ایم، کمک شایانی می‌کند تا ما هویتمان را شناسایی کنیم. برعکس، اگر در مرور به گذشته خاطرات پراکنده و نامنظمی از مکان‌ها و خانه‌های مختلف داشته باشیم و ذهن ما مجبور باشد برای بازگشت به گذشته، مکان‌ها و مناطق مختلف را مرور کند، خلأ نداشتن هویت در ما تقویت می‌شود.

از مستاجری به لاک دفاعی

زندگی اجاره‌نشینی می‌تواند دایره روابط و رفت‌وآمدها را بسیار گسترش دهد. این پدیده می‌تواند معضلی برای خانواده شود. زیرا کنترل روابط جدید و تأثیرگذاری‌های ناخواسته این روابط بر مسیر طبیعی زندگی می‌تواند بحران‌ساز باشد. گاهی هم خانواده به دلیل نقل‌مکان‌های متعدد، در لاک دفاعی فرو می‌رود و از گسترش روابط اجتماعی با افراد جدید در خانه جدید خودداری می‌کند و در تمامی زندگی روند انزوا را در پیش می‌گیرد و افراد آن خانواده در مناسبات اجتماعی متعارف نیز مشارکت نمی‌کنند.

این احساس لعنتی بی پناهی

تحمل اجباری آداب‌ورسوم شهر یا منطقه‌ای که خانواده در آنجا خانه‌ای را اجاره می‌کند، فرهنگ خانواده را مورد هدف قرار می‌دهد. فشارهایی که آداب ورسوم جدید بر شاکله فرهنگ خانواده ایجاد می‌کند زندگی افراد خانواده را برای سال‌ها متأثر می‌کند. این موضوع برای کسانی که از شهری به شهری دوردست مهاجرت می‌کنند نمود و تظاهر بیشتری دارد. احساس نداشتن سرپناه ثابت در شرایط دشوار، علاوه بر اینکه فرد و خانواده را از نظر فرهنگی معلق نگه می‌دارد گاه سبب بروز بعضی بزهکاری‌ها نیز شده است، علاوه بر این افراد یک خانواده زمانی از اعتقادات و فرهنگ نزدیک به هم برخوردارند که در محیطی یکسان و در کنار هم رشد کنند خواهر و برادری که در خانه‌های مختلف متولد می‌شوند و رشد پیدا می‌کنند، غیر از فاصله سنی که طبیعی است فاصله فرهنگی نهفته‌ای نیز به دلیل ثابت نبودن سرپناه در شخصیت‌شان شکل می‌گیرد و دنیای فکری و عقیدتی آن‌ها را از هم دور می‌کند.

مرزهایی برای رفتارها

شکل و شمایل ظاهری خانه الگوهای جدیدی را در زندگی خانواده ایجاد می‌کند. فرض کنید افرادی که در خانه‌ای بدون حصار و دیوار زندگی کرده‌اند با خانواده‌ای که در خانه‌ای کاملاً بسته، محفوظ و محصور به سر برده‌اند چه تفاوت‌هایی با هم دارند؟ بدون شک ما شاهد دو نوع یا دو قالب شخصیتی متفاوت در اعضای این دو خانواده خواهیم بود. افرادی که در خانه‌های بی‌حدومرز زندگی کرده‌اند در روابط فردی و اجتماعی نیز بی‌پرواتر و جسورتر عمل می‌کنند و افرادی که در خانه‌های محفوظ و بسته زیسته‌اند، در محیط بیرون نیز محافظه‌کارند و به حفظ حریم‌ها و مرزها در زندگی فردی و اجتماعی پایین‌تر هستند.

احساس تملکم را برگردان

خلاصه کلام آن‌که، دولتمردان و سیاست‌گذاران مسکن باید سعی کنند با برنامه‌ریزی درست و نه از نوع برنامه‌ریزی مسکن مهر! و فراهم آوردن تسهیلات، شرایط خانه‌دار شدن اکثریت اعضای جامعه به‌ویژه جوانان را فراهم آورند. زیرا زندگی در خانه غیراجاره‌ای، حس تملک و دارایی را در فرد افزایش می‌دهد و فشارهای ناشی از عدم هویت و اعتبار را کم می‌کند. به‌این‌ترتیب، تأثیرات منفی و فشارهای ناشی از اجاره‌نشینی را که محصول جامعه‌ای بی‌ثبات است از بین می‌برند.

---

منبع: همشهری جوان؛