این گذرنامه حتی ضعیف هویت من است...

در دنیای امروز هم از آنجا که هم برای هر دو کشور مبدأ و مقصد چنین سفرهایی می‌تواند سودآور باشد، دولت‌ها سعی در تسهیل راه‌های ارتباطی و ورود و خروج مسافران دارند. بر مبنای اینکه در کشور مبدأ و مقصد چه نوع روابطی با یکدیگر داشته باشند، نوع روادید مورد نیاز و مقررات ورود و خروج مسافران نیز متفاوت است. مطلوب‌ترین نوع احتمالاً حرکت آزاد است که با داشتن گذرنامه یک کشور مشخصی، شما نیازی به اخذ روادید نخواهید داشت یا نوع دیگری از روادید که شما فقط برای تحصیل یا کار باید روادید بگیرید و برای سفرهای کوتاه‌مدت، بدون آن هم می‌توانید سفر کنید. این به اعتبار و قدرت گذرنامه شما بستگی دارد که برای سفر به چه تعدادی از کشورها لازم است تشریفات، هزینه‌ها و سختی‌های روادید گرفتن را طی کنید و برای چه کشورهایی نه. گذرنامه ایرانی اما همان‌طور که دیدید چندان کار را برای سفر آسان نمی‌کند؛ سیاست‌های بین‌المللی ایران طوری اقتضا کرده که در سال ۲۰۱۹ شما بتوانید فقط به ۳۹ کشور دسترسی آزاد داشته باشید و مجبور نباشید قبل از سفر روادید تهیه کنید. جوانان ایرانی برای اینکه بتوانند برای کار، تحصیل، تفریح و ... به کشورهای مهم و مطرح دنیا در این زمینه‌ها سفر کنند. همواره باید تشریفات طولانی اخذ روادید را طی کنند. با این حال همین گذرنامه سند هویت ایرانی آنها در نقاط مختلف جهان است. زیاد راه دوری نرفته‌ایم؛ از جوان‌های دهه هفتادی دوروبرمان، خواسته‌ایم که نظرشان را درباره این لیست و حواشی برایمان مطرح کنند به‌عنوان مشتی نمونه خروار . قابل‌توجه است.

لیاقت ایران بیشتر از این‌هاست

مهدی متولد سال ۱۳۷۶ است و مشغول به تحصیل در یکی از دانشگاه‌های دولتی تهران، چند باری به عراق سفر کرده. وقتی برایش از رتبه‌بندی جدید گذرنامه‌ها می‌گوییم و نظرش را درباره جایگاه گذرنامه ایران در فهرست جهاتی جویا می‌شویم، تأسف خورد که چرا کشورهای کوچک‌تر و کم‌اهمیت‌تر از ایران دارای دسترسی آزاد گسترده‌ای هستند اما ایران که جزو کشورهای وسیع و قدرتمند است، باید گذرنامه‌ای داشته باشد که به‌جز برای سفر به چند کشور محدود، افراد مجبورند دردسرهای گرفتن روادید را به جان بخرند! او می‌گوید: «تازه آن کشورهایی هم که اخذ روادید قبل از سفر را برای دارندگان گذرنامه ایرانی لازم نمی‌دانند، کشورهایی نیستند که چندان چنگی به دل بزنند! نیمی از آنها را ممکن است خیلی‌ها حتی اسمش را هم نشنیده باشند چه رسد به آنجا سفر کنند!

حسرت یک گذرنامه قدرتمند

حسن جوان دهه هفتادی دیگری است که از قضا بسیار درسخوان است و مشغول به تحصیل در رشته حقوق او نیز وقتی جدول رتبه‌بندی گذرنامه‌ها را می‌بیند، حسرتی در چشمانش می‌نشیند که ای‌کاش مسئولان زودتر رسیدگی کنند و هر چه بیشتر دسترسی آزاد گذرنامه ایرانی را گسترش بدهند و روزی برسد که در رتبه‌بندی‌های جهانی تعداد کشورهای قابل‌دسترس بدون روادید برای این گذرنامه سه رقمی شود. او اشاره می‌کند: «من خیلی وقت‌ها ممکن است از نام بعضی کشورها در مواقعی استفاده کنم که می‌خواهم چیزی را بی‌ارزش نشان بدهم اما حالا می‌بینم که گذرنامه همین کشورها وضعیت بهتری نسبت به پاسورت ایران دارد!»

گذرنامه من هویت من

در مقابل اما گروهی دیگر روی ایرانی بودن این گذرنامه بسیار غیرت دارند. برای مثال عارفه که دانشجوی سال آخر رشته علوم تربیتی است، می‌گوید: «این دفترچه چند برگی، با هر اعتبار و قدرتی که دارد، جزوی از هویت من است و آن را دوست دارم.» او معتقد است نمی‌توان یک فرد را به‌صرف داشتن یک تابعیت و گذرنامه یک کشور خاص از حقوقش محروم کرد، از این جهت مأموران گذرنامه حق ندارند چون گذرنامه یک فرد ایرانی است او را در فرودگاه بیشتر معطل کنند و یا نسبت به او سختگیری بیشتری اعمال کنند یا هلیا، جوان دهه هفتادی دیگری که تجربه چندین سفر خارجی را داشته، برایمان تعریف می‌کند که چندی پیش مادرش یک فرصت شغلی مناسب در میلان داشته و از دانشگاهی دعوت‌نامه دریافت کرده بود اما به دلیل اینکه فرایند دریافت روادیدی ایتالیا بسیار طولانی و زمان‌بر بود (حداقل شش ماه)، نتوانست در مهلت یک هفته‌ای که قرار بود در میلان حاضر شود. روادید دریافت کند و این فرصت شغلی را از دست داد. با این حال هلیا می‌گوید ما به‌هیچ‌وجه حاضر نیستیم حتی در ازای دریافت یک گذرنامه قدرتمندتر، گذرنامه ایرانی خود را از دست بدهیم.»

---

منبع: همشهری جوان؛