آیا شب قدر در کل کره زمین شب واحد و مشترکی است
پرسش و پاسخ هایی پیرامون شب‌قدر
قدر یعنى پیوند و شكل گرفتن هر پدیده و هر حادثه با سلسله علل خود؛ که در شب قدر، این پیوند به دقّت اندازهگیرى مىشود؛ یعنى اولاً براى امام زمان این پیوند معلوم و تفسیر مىشود و ثانیاً، رابطه این پدیده ها با علل خود روشن مىگردد.
چنین تصور کرده‌اید كه براى تمام نقاط مختلف روى زمین در هرسال، شب واحد و مشتركى، شب قدر معین شده به‌طوری‌که این شب در ساعت معینى در سراسر كره زمین آغاز و در ساعت معینى هم پایان می‌پذیرد درحالی‌که این تصور اشتباه است، چون می‌دانیم زمین كروى است و همیشه یک نیمكره آن در تاریكى و نـیـمكره دیگر آن در روشنایى قرار دارد و به‌این‌ترتیب اصلاً امكان ندارد كه در ساعت‌های معین و مشتركى در سراسر زمین شب باشد. بلکه در كل كره زمین یک‌شب كامل، 24 ساعت هست. همچنان كه یک روز كامل 24 ساعت است و هر زمان مفروضى حدود نیمى از كره زمین را پارههاى روز و نیمكره دیگر را پارههاى شب مىپوشانند. همه شبها یا روزها همین حالت را دارند كه در عرض 24 ساعت به‌صورت متخالف و تدریجى كل زمین را پوشش مىدهند؛ بنابراین زمانى كه مثلاً در عربستان شب قدر مىشود بخشى از لیلة القدر است كه امتداد آن تا شبى كه در ایران مراسم شب قدر انجام مىشود استمرار مىیابد؛ و چون شب قدر مانند همه شبها و روزها در عرض 24 ساعت به‌صورت متخالف و تدریجى كل زمین را پوشش مىدهد، در روایات وارد شده است كه فضیلت روز قدر كمتر از شب قدر نیست و روز آن را هم غنیمت بشمارید.
مراسم شب قدر از چه زمانی شروع شده و نوع برگزاری آن همین‌گونه که ما برگزار می‌کنیم بوده یا فرق داشته؟
شب قدر از ابتدا شب مبارکی بوده و با نزول قرآن در آن شب اهمیت بیشتری پیدا کرده است در مورد اهمیت شب قدر و احیا و شب‌زنده‌داری با عبادت و دعا در روایات فراوان از سوی پیامبر اکرم و یکایک چهارده معصومین سفارش‌های فراوان شده لذا احیای شب قدر در زمان آن بزرگواران هم بوده و اینکه در آن شب چه اعمالی انجام دهیم هم توسط خود آن بزرگواران بیان‌شده است لذا از زمان آنان بوده اما اینکه به‌صورت دسته‌جمعی که امروز ما انجام می‌دهیم به‌تدریج بعد از سفارش‌ها و تأکیدات معصومین واقع شده و در زمان خودشان به این شکل دسته‌جمعی نبوده است هرچند دعای دسته‌جمعی و جلسه‌ی سخنرانی که محفل را محفل علم می‌کند بسیار مطلوب و خود محفل علم از اعمال شب قدر و مورد سفارش معصومین است.
بیشتر بخوانید
قرآن دو گونه نزول دارد یکی تدریجی و دیگری دفعی (یکجا و یک‌باره).
نزول دفعی: یعنی حقیقت قرآن به‌صورت یکجا و کامل و به‌صورت حقیقت واحده بر قلب پیامبر اکرم نازل‌شده است (انا انزلناه فی لیلة القدر – انا انزلناه فی لیلة مبارکة).
نزول تدریجی: یعنی در طول بیست‌وسه سال و در مناسبت‌های مختلف و شأن نزول‌های مختلف نازل‌شده است. لذا بین این دو مطلب تضادی نیست.
تعیین مقدرات در شب قدر با مسئله تلاش انسان‌ها و تفکرات و تعقل آن‌ها در حل مشكلات و تصمیم‌گیری‌ها چگونه توجیه می‌شود؟
اینکه مىگویند در شب قدر همه مقدرات تقدیر مىشود بدین معنا است كه قالب معین و اندازه خاص هر پدیده، به‌طور روشن اندازه‌گیری مىشود. این اندازه‌ها و قالب‌ها همان قابلیت‌هایی است که ما در طول عمر خود و البته توجه ما در همان شب، برای خود ایجاد کرده‌ایم. ایجاد قابلیت از ما است و تقدیر برحسب قابلیت ما از خداوند که در شب‌های قدر برای یک سال تعیین می‌شود. قابلیت‌های ما با اختیار و اعمال اختیاری ما شكل مىگیرند.
با این بیان، رابطه شب قدر و تعیین سرنوشت بندگان و كردار اختیارى آنان، روشن مىشود. قدر یعنى پیوند و شكل گرفتن هر پدیده و هر حادثه با سلسله علل خود؛ که در شب قدر، این پیوند به دقّت اندازهگیرى مىشود؛ یعنى اولاً براى امام زمان این پیوند معلوم و تفسیر مىشود و ثانیاً، رابطه این پدیده ها با علل خود روشن مىگردد.
بین تقدیر الهى و اختیار آدمى، هیچ منافاتى وجود ندارد زیرا در سلسله علل و شرایط به ثمر رسیدن كار و ایجاد حادثه، اراده آدمى یكى از علل و اسباب است
بیشتر بخوانید
پس بین تقدیر الهى و اختیار آدمى، هیچ منافاتى وجود ندارد زیرا در سلسله علل و شرایط به ثمر رسیدن كار و ایجاد حادثه، اراده آدمى یكى از علل و اسباب است.
اینکه در شب قدر، امور بندگان اعم از مرگ و زندگى، ولادت و زیارت و... تقدیر مىشود، همگى با حفظ علل و شرایط و عدم موانع است و اختیار انسان یكى از علتها و شرایط آن به شمار مىآید.
به این جهت سفارش شده، در آن شب به شب‌زنده‌داری و عبادت و دعا بپردازید تا این عمل در آن شب خاص- كه از هزار شب برتر است ـ شرایط نزول فیض الهى را بهتر فراهم آورد. این لطف خدا است که به بنده اجازه می‌دهد با تضرع و توجهی که می‌کند، گذشته خود را اگر خوب است بهتر کند و اگر خراب است بازسازی نماید.
منبع: پرسش و پاسخ‌های عمومی مرکز مشاوره تبیان
