آیا امام زمان از سرداب خانه امام هادی غیبت کرده اند

آیا امام زمان(عج) از طریق سرداب منزل امام هادی (ع) غیبت کرد؟

در داخل صحن امامین عسکرین در شهر سامراء مقامی است که امروزه به سرداب غیبت معروف است. در نظر برخی از عوام، حضرت مهدی (عجل الله تعالی و فرجه شریف) پس از ورود به چاه سرداب، ناپدیدشده و غیبت نموده‌اند. بررسی صحت و ستم این مسئله چیزی است که این نوشتار بدان می‌پردازد:

سرداب خانه امام هادی (علیه‌السلام)

اصولاً سرداب به زیرزمینی گفته می‌شود که در خانه‌های قدیمی ساخته می‌شد تا ساکنان را از گرمای بیش‌ازحد تابستان در امان دارد و اهل خانه ساعاتی از روزهای گرم تابستان را در آنجا می‌گذراندند. در منزل امام هادی (علیه‌السلام) در شهر سامراء نیز سردابی بود که ایشان و فرزند بزرگوارشان امام حسن عسکری (علیه‌السلام) و نیز نوه گران‌قدرشان حضرت بقیه‌الله الاعظم (عجل الله تعالی و فرجه شریف) چند صباحی را در آن زیسته و به عبارت پروردگار مشغول بودند.

پس از رحلت امام حسن عسکری (علیه‌السلام) فرزند بزرگوارشان حضرت صاحب‌الزمان (عجل الله تعالی و فرجه شریف) که تنها پنج سال داشتند از دیده‌ها غایب شدند و دوره غیبت صغری آغاز گردید.

ریشه خرافه چاه غیبت!

بعدها مردم عوام و بسیاری از جاهلان پیرامون غیبت امام عصر (عجل الله تعالی و فرجه شریف) داستان‌ها ساختند و چنین گفتند که حضرت مهدی (عج) پس از ورود به چاه داخل سرداب، ناپدیدشده‌اند! بر اساس این اعتقاد زائران شیعه در داخل سرداب از حوضی که محل وضوی امام هادی (علیه‌السلام) و امام عسکری (علیه‌السلام) بود به‌عنوان تبرک خاک برمی‌داشتند که کم‌کم این مکان به بئر غیبت یا چاه غیبت معروف شد.

همه منابع شیعه محل ظهور حضرت مهدی (عج) را مکه ذکر نموده‌اند و رواج اعتقادی نظیر سرداب و چاه غیبت در میان شیعیان سبب می‌شود موجبات وهن و تمسخر شیعه فراهم گردد و حتی برخی از معاندان و منکران وجود مبارک حضرت مهدی (عجل الله تعالی و فرجه شریف) را انکار نموده و اساساً اهل مهدویت را زیر سؤال برند و آن را ساخته‌وپرداخته شیعه و از خرافات آن بدانند.

علمای شیعه و مقابله با خرافه چاه غیبت!

در هیچ یک از فنون معتبر شیعی به این مکان به‌عنوان «چاه غیبت» یا «محل غیبت حضرت مهدی (عج)» اشاره نشده است و بسیاری از بزرگان شیعه به انکار آن پرداخته‌اند. مرحوم محدث نوری صاحب المستدرک علت پیدایش «سرداب غیبت» را چنین شرح می‌دهند: عده‌ای از خادمان این مکان برای کسب منافع مادی و دینوی خود، چنین خرافه‌ای را رواج داده و آن را چاه غیبت معرفی کرده‌اند و از آن محل، خاکی برای تبرک در مقابل دریافت پول به زائران می‌دادند. مرحوم شیخ العراقیین از علمای عالی‌قدر شیعه برای جلوگیری از این اقدام ناصواب چاه مذکور را پرکرده و در آن را محکم بستند اما بعدها خادمان دوباره آن را گشوده و تا به امروز با این ترفند به گرفتن پول از زائران می‌پردازند.

- سید محسن الامین از علمای بزرگ شیعه معتقد است این توهمی فاسد برای برخی است که می‌پندارند حضرت مهدی (عج) در این سرداب است، جز این نیست که تبرک به این مکان تنها برای تبرک به آثار صالحین است؛ زیرا سه تن از امامان بزرگوار شیعه در این مکان زندگی کرده‌اند اهل سنت و خرافه سرداب غیبت مرحوم شیخ عباس قمی می‌گوید: این خرافه را علمای اهل سنت به شیعه نسبت می‌دهند و می‌گویند شیعه معتقد است مهدی آن‌ها، در این چاه غایب شده و در آنجا باقی است تا هرگاه خداوند بخواهد بیرون آید و جهان را پر از عدل و داد نماید.

- یاقوت حموی صاحب معجم البلدان از تاریخ نویسان اهل سنت در بیان سامراء می‌گوید: در سامراء سرداب معروفی در مسجد آن شهر وجود دارد که شیعه می‌پندارد مهدی آنان از این سرداب ظهور خواهد کرد!

- چنانچه همه می‌دانیم همه منابع شیعه محل ظهور حضرت مهدی (عج) را مکه ذکر نموده‌اند و رواج اعتقادی نظیر سرداب و چاه غیبت در میان شیعیان سبب می‌شود موجبات وهن و تمسخر شیعه فراهم گردد و حتی برخی از معاندان و منکران وجود مبارک حضرت مهدی (عجل الله تعالی و فرجه شریف) را انکار نموده و اساساً اهل مهدویت را زیر سؤال برند و آن را ساخته‌وپرداخته شیعه و از خرافات آن بدانند.

نتیجه‌گیری
«سرداب» که تنها می‌توان گفت زیرزمین خانه مسکونی امام عسکری (علیه‌السلام) و محل زندگی و سپس غیبت امام عصر (عج) بوده است از جهت آن‌که محل زندگی امامان بزرگوار بوده است بایستی مورد تبرک و تیمّن قرار گیرد و زائران فهیم و ارادتمند اهل‌بیت باید از هرگونه اقدامی که موجب وهن شیعه و سوءاستفاده دشمنان شود به‌شدت خودداری نمایند.

---

منبع: پرسش و پاسخ های عمومی مشاوره مذهبی مرکز مشاوره تبیان