عدم تعادل در قیمت‌ها
آشنایی با اصطلاح حباب اقتصادی
مسئولین برخی اوقات به رسانه‌ها از حباب قیمت‌ها می‌گویند. حبابی که نباید سمت آن رفت و باید امیدوار بود که یک روز این حباب بترکد. «حباب قیمت طلا و سکه بزرگ‌تر شد»، «حباب بازار طلا به بالن تبدیل شد» و ده‌ها عنوان اینچنینی را طی ماه‌های گذشته بسیار دیده و شنیده‌ایم. اما به‌راستی حباب چیست و چرا در سال‌های اخیر با افزایش حجم آن مواجه شده‌ایم؟
معمولاً حباب قیمت‌ها، پایدار نبوده و عمر چندانی ندارند اما گاهی هم مشاهده شده است که حباب قیمت‌ها، افزایش حجم داده و تفاوت ارزش اصلی با قیمت کاذب، به شکافی غیرقابل‌تصور تبدیل شده که در چنین حالتی، از آن تحت عنوان «حباب صابونی» یاد می‌شود.
تأثیر واردات طلا بر قیمت بازار
پس از پیروزی انقلاب اسلامی، واردات طلای ساخته شده (مصنوعات)، با هدف تقویت و حمایت از تولیدات داخلی با محدودیت‌های گسترده و خاصی همراه شد، تا جایی که بسیاری از دست‌اندرکاران این حوزه، واردات طلا را ممنوع می‌دانستند اما از اواخر مرداد ماه سال 97 و با تصویب طرح بسته جدید ارزی از سوی گمرگ و بانک مرکزی، هر فردی می‌تواند به‌دور از هرگونه محدودیتی، طلا و مصنوعات آن را وارد کند.یکی از مهم‌ترین عوامل ایجاد حباب در بازار، عدم ثبات اقتصادی، شایعه گرانی، سوء مدیریت و عدم به‌کارگیری استراتژی هدفمند اقتصادی در راستای کنترل قیمت‌ها است.
در زمان نوسانات قیمت‌های داخلی طلا، تا حدودی می‌توان با به‌کارگیری سیاست‌های جدید و نظارت، به تعدیل قیمت‌ها کمک کرد اما باید توجه داشت که در زمان افزایش بهای طلای جهانی، نمی‌توان انتظار کاهش خاصی در بازارهای داخلی داشت، چراکه بهای جهانی طلا (عیار 24) بر مبنای ارزش دلار تعیین شده و ارتباطی به عرضه و تقاضا در داخل کشور ندارد.
از 18 اردیبهشت ماه سال جاری، با انتشار خبر تشدید تحریم‌های اقتصادی علیه ایران و شایعه گرانی، بسیاری از مردم برای حفظ نقدینگی خود، اقدام به خرید طلا، سکه و دلار کردند. هجوم ناگهانی تقاضا در بازار سبب افزایش کاذب ارزش دلار و به تبع آن طلا شد. این در حالی بود که قیمت جهانی طلا فاصله چشم‌گیری با قیمت طلا در بازار ایران داشت. در واقع این تفاوت قیمت حبابی بود که بر مبنای افزایش تقاضا در بازار داخلی ایجاد شده و هیچ منطق و اصل قابل توجیهی در پس پرده نداشت.
قیمت طلای جهانی بر اساس 3 اصل ارائه می‌شود، اول عیار 24، دوم واحد اندازه‌گیری اُنس و سوم بهای دلار. در بازار ایران نیز طلا به 2 عیار اصلی 18 و 24 و واحد اندازه‌گیری گرم عرضه می‌شود. باید توجه داشت که هر اُنس معادل 31.1 گرم طلا است که برای تبدیل بهای جهانی به قیمت داخلی (تومان) از فرمول زیر استفاده می‌شود:
8.999÷ (قیمت یک دلار×قیمت یک انس طلا) = قیمت یک مثقال طلا
* هر یک مثقال معادل 4.608 گرم طلا است.
نتیجه تبدیل قیمت جهانی طلا (طلای 24 عیار) به بهای داخلی (تومان) طی 11 ماه گذشته بر اساس نرخ دلار در جدول زیر آمده که آشکارا حباب قیمت‌ها را نشان می‌دهد:
دکتر خسرو مصلح آبادی کارشناس اقتصادی و مدیرعامل سابق کارگزاری بورس درباره چرایی ایجاد حباب در بازار طلا و سکه به «تبیان» گفت: «یکی از مهم‌ترین عوامل ایجاد حباب در بازار، عدم ثبات اقتصادی، شایعه گرانی، سوء مدیریت و عدم به‌کارگیری استراتژی هدفمند اقتصادی در راستای کنترل قیمت‌ها است. تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران و در ماه‌های گذشته زمینه‌ساز ایجاد اختلالات گسترده‌ای در چرخه اقتصادی کشور ما شده است که درنهایت به کاهش ارزش پول ملی انجامیده، ازاین‌رو، عموم مردم برای حفظ و یا افزایش ارزش سرمایه‌های خود به خرید و احتکار انواع کالاها به‌ویژه طلا و سکه رو آورده‌اند که همین موضوع به‌طور ناگهانی تقاضا در این بازار سیر صعودی بخشیده و در ادامه شاهد افزایش نامعقول قیمت طلا و سکه شده‌ایم. روندی که طبیعی نبوده چرا که تفاوت آشکار و ملموسی با قیمت جهانی طلا دارد.»
وی در ادامه با اظهار نگرانی از اوضاع کنونی بازار گفت: «باید توجه داشت که روند جاری با ایجاد تعادل در بازار داخلی، جذب سرمایه‌های خارجی و جلوگیری از صادرات بی‌رویه طلا قابل کنترل است، اما بیش از همه این موارد، اصلاح تفکر و نگاه افکار عمومی به موضوع سرمایه‌گذاری و نحوه آن مهم محسوب می‌شود و تا زمانی که جامعه‌ای به خِرد جمعی برای از بین بردن حباب قیمت‌ها و تعادل بین عرضه و تقاضا نرسد، نمی‌توان انتظار ترکیدن حباب را داشت.»
