همه ساله در هفته آغازین اسفندماه باهدف اطلاع‌رسانی و حساس‌سازی گروه‌های مختلف جامعه در مورد اولویت‌های سلامت مردان به عنوان نیمی از جمعیت کشور، هفته ملی «سلامت مردان ایران» برگزار می‌شود.
به گفته مدیرکل دفتر سلامت جمعیت، در استمرار برنامه ترویج فعالیت جسمانی در مناسبت‌های ملی سلامت طی 2 سال اخیر و با توجه به برنامه عمل سازمان جهانی بهداشت برای کاهش کم‌تحرکی به میزان 15 درصد تا سال 2030 میلادی با شعار «مردم فعال‌تر، برای جهانی سالم‌تر» در سال جاری نیز موضوع ترویج تحرک و فعالیت جسمانی به عنوان محور اقدامات هفته مذکور انتخاب شده است. 3 گروه اصلی هدف شامل جامعه مردان کشور و خانواده‌های آن‌ها، مدیران حوزه‌های مختلف، مدیران سلامت و ارائه‌دهندگان خدمات سلامت (اعم از پزشکان، پرستاران و کارکنان بهداشتی) هستند. دکتر سید حامد برکاتی خاطرنشان کرد: «باید ضمن تأکید بر نقش تحرک و فعالیت بدنی در سلامت جامعه و وظیفه ارائه‌دهندگان خدمات سلامت در آموزش و مشاوره برای بهبود فعالیت جسمانی گروه‌های هدف، اقدامات برنامه‌ریزی شده همه جانبه توسط مدیران حوزه‌های مختلف برای دستیابی به محیط زندگی، کار و تحصیل حامی فعالیت جسمانی در راستای شعار «مردان فعال‌تر، مردان سالم‌تر» انجام شود.» عناوین و محورهای اطلاع‌رسانی و آموزش در روزهای هفته ملی سلامت مردان ایران در سال 97: * چهارشنبه اول اسفند: مردان فعال و بهره‌وری در محیط کار دوستدار فعالیت بدنی * پنجشنبه دوم اسفند: نقش مستقیم و غیرمستقیم فعالیت جسمانی در پیشگیری و درمان بیماری‌های غیرواگیر، واگیر، سلامت روانی و اجتماعی. * جمعه سوم اسفند: پدران، مشوق فعالیت جسمانی پسران و سایر اعضای خانواده * شنبه چهارم اسفند: شهر دوستدار فعالیت جسمانی (پیاده‌روی/ دوچرخه‌سواری و...) * یکشنبه پنجم اسفند: ایمنی و استاندارد در فعالیت‌های ورزشی * دوشنبه ششم اسفند: مردان جوان فعال‌تر، عملکرد تحصیلی بالاتر * سه‌شنبه هفتم اسفند: زندگی طولانی‌تر برای سالمندان و بیماران فعال. «ورزش» روشی بسیار مؤثر برای احساس نشاط و حفظ آرامش است که قطعاً انسان طالب آن خواهد بود. این موضوع به‌خصوص در محیط کار و مواجهه با استرس‌های شغلی اهمیت فوق‌العاده‌ای پیدا می‌کند. جالب اینکه تحقیقات نشان می‌دهد کارمندانی که تمرینات جسمانی را در برنامه زندگی خود گنجانده و مدتی را هنگام انجام کار به ورزش می‌پردازند، بازدهی و موفقیت شغلی بهتری احساس می‌کنند. پرهیز از بی‌تحرکی و ورزش در محیط کار همچنین موجب کاهش تنش‌های عصبی می‌شود و زمینه‌ای است تا کارمندان بهتر بتوانند با ناکامی و عدم موفقیت روبرو شوند و وضعیت روانی شاداب‌تری کسب کنند. از طرفی، ورزش عامل جدی محرک مغز است و در تقویت روحیه کار گروهی و رشد فردی مؤثر خواهد بود. انجام تمرینات ورزشی منظم به کاهش استرس و اضطراب و همچنین حفظ سلامت جسمی و روانی کمک می‌کند. علاوه بر این ورزش در محیط کار، ارتباط بین کارمندان را تقویت می‌کند و تأثیر مثبتی در روابط آن‌ها دارد.
نقش مستقیم و غیرمستقیم فعالیت جسمانی در پیشگیری و درمان بیماری‌های غیرواگیر، واگیر، سلامت روانی و اجتماعی
یکجانشینی یکی از مهم‌ترین عوامل زمینه‌ساز ابتلا به بیماری‌های قلبی- عروقی است، به‌طوری که افراد بی‌تحرک تقریباً 2 برابر جمعیت فعال در معرض خطر این بیماری‌ها هستند. گنجاندن منظم فعالیت‌های جسمانی تا میانسالی و سالمندی به‌طور قابل توجهی می‌تواند خطر فوت ناشی از این بیماری‌ها را کاهش دهد. ورزش همچنین عامل محافظی در برابر برخی سرطان‌هاست. برای مثال تأثیر آن در پیشگیری از سرطان کولون قابل توجه است، چنانکه این زمینه خطر را تا 60 درصد کاهش می‌دهد.
علاوه بر سلامت جسم نمی‌توان از تأثیر تمرینات جسمانی بر سلامت روانی نیز غافل بود. ورزش منظم باعث پیشگیری از بروز اختلالات اضطرابی و افسردگی در سنین مختلف، مقابله با استرس، بهبود توانایی‌های ذهنی و کاهش خطر زمینه بیماری آلزایمر و دمانس‌ها می‌شود
یکی دیگر از معضلات جدی سلامت جوامع، دیابت است. بر این اساس همواره بر اصول شیوه زندگی سالم برای پیشگیری از ابتلا به دیابت نوع 2 تأکید می‌شود. در این زمینه تأثیر محافظتی فعالیت جسمی در پیشگیری از دیابت حتی در سطح فعالیت‌های متوسط زندگی روزمره مانند پیاده‌روی کاملاً بارز است. البته انجام تمرینات جسمانی منظم در مبتلایان به دیابت نوع 2 تأثیرات مثبتی بر متابولیسم گلوکز و کنترل برخی ناراحتی‌های قلبی مرتبط با این بیماری دارد. اضافه وزن که امروزه به عنوان عامل زمینه‌ساز اغلب از بیماری‌های جدی مطرح است در بسیاری افراد علتی جز بی‌تحرکی ندارد. تغییر شیوه زندگی به صورت مدرن به دلیل استفاده مداوم از وسایل نقلیه، آسانسور، بازی‌های رایانه‌ای و... باعث شده فعالیت و تحرک بیش از پیش کم شود. جالب اینکه ورزش تأثیر جدی در افزایش تراکم مواد معدنی استخوان‌ها دارد و در نتیجه یکی از عوامل پیشگیرانه از بروز پوکی استخوان است. علاوه بر نقش ورزش در پیشگیری از بیماری‌های مزمن، شیوه زندگی پُر تحرک به دلیل تقویت سیستم ایمنی بدن تأثیر قابل توجهی در مقابله با بیماری‌های واگیر مانند آنفلوانزا نیز دارد، به‌طوری که چنین افرادی پس از ابتلا، زودتر بهبود می‌یابند. علاوه بر سلامت جسم نمی‌توان از تأثیر تمرینات جسمانی بر سلامت روانی نیز غافل بود. ورزش منظم باعث پیشگیری از بروز اختلالات اضطرابی و افسردگی در سنین مختلف، مقابله با استرس، بهبود توانایی‌های ذهنی و کاهش خطر زمینه بیماری آلزایمر و دمانس‌ها می‌شود. همچنین وضعیت بیماران مبتلا به اختلالات روان‌شناختی را بهبود می‌بخشد، نیاز آن‌ها را به مصرف دارو کم می‌کند و نگرش مثبت آن‌ها را نسبت به خود و جامعه تقویت خواهد کرد.
پدران، مشوق فعالیت جسمانی پسران و سایر اعضای خانواده
بی‌شک والدین اولین الگوی فرزندان در رشد عاطفی، اجتماعی و فرهنگی هستند و ایجاد علاقه و انگیزه برای ورزش و دوری از شیوه زندگی بی‌تحرک را نیز نمی‌توان در این زمینه مستثنا دانست. واضح است در خانواده‌ای که تفریح پدر به عنوان رکن اصلی خانواده تنها به تماشای تلویزیون، سرگرمی در شبکه‌های اجتماعی و بازی‌های گوشی همراه خلاصه می‌شود، کودک مجالی برای الگوبرداری درست در زمینه ورزش نخواهد داشت. از طرفی، ترغیب کودکان و نوجوانان به انجام فعالیت‌های ورزشی تنها با ثبت‌نام آن‌ها در کلاس‌های ورزشی کفایت نمی‌کند، بلکه اختصاص ساعاتی در هفته برای بازی‌های گروهی و فعالیت‌هایی مانند پیاده‌روی روزانه حتی برای خرید و گردش در طبیعت مصداق‌های عینی در این زمینه خواهد بود.
بیشتر بخوانید
10 تهدید اصلی سلامت مردان
بچه‌ها عاشق بازی و سرگرمی هستند و معمولاً علاقه دارند با پدر کشتی بگیرند، مسابقه دو بگذارند و توپ بازی کنند. پس فقط کمی خلاقیت و هوشمندی کافی است تا استعداد و علاقه بچه‌ها شناسایی شده و ورزش به شکل بازی، مرتب انجام شود. به این ترتیب کودک به دلیل احساس آرامش از همراهی، به تدریج به تمرینات منظم ورزشی علاقه‌مند می‌شود. بازی‌های خانوادگی علاوه بر اینکه همه را از بی‌تحرکی و رخوت جدا می‌کند، اعضای خانواده را در یک سطح کنار یکدیگر قرار می‌دهد و کودک احساس ارزشمندی پیدا می‌کند که تأثیر مثبتی بر زندگی شخصی وی خواهد داشت. از طرفی، دوچرخه‌سواری، دویدن در پارک یا بازی‌های خانوادگی فرصت مناسبی است تا بسیاری از ارزش‌های تربیتی مانند همکاری متقابل، ارتباط سازنده، تلاش و... به کودکان آموخته شود که قطعاً برای پدران با دغدغه‌های فراوان مجالی مغتنم خواهد بود.
شهر دوستدار فعالیت جسمانی
چند سالی است که وسایل نقلیه به عنوان مهم‌ترین عامل آلودگی هوا در جوامع شناخته می‌شوند. از زمان ورود اتومبیل و استفاده از سوخت‌های فسیلی، بسیاری از جنبه‌های زندگی انسان راحت‌تر و در دسترس‌تر بوده اما افراط در این مسئله امروز چالش سلامت عنوان می‌شود. برای مقابله با این عوارض منفی بر سلامت و اقتصاد جوامع، بهترین و مؤثرترین راهکار، محدودیت مصرف خودروهای شخصی است. در این زمینه باید توجه داشت استفاده از دوچرخه کنار فواید کاهش آلودگی هوا، مزایای فردی نیز دارد که عبارت‌اند از: * رکاب زدن فعالیت جسمانی مداوم و ارزان‌قیمتی است. دوچرخه‌سواری در هر سنی برای پیشگیری از بسیاری از بیماری‌ها به‌خصوص ناراحتی‌های قلبی- عروقی و اضافه وزن مفید است. همچنین دوچرخه‌سواری امید به زندگی را در عین حفظ سلامت افزایش می‌دهد. * دوچرخه وسیله‌ای سریع برای عبور از خیابان‌های شلوغ و دوری از ترافیک است. * دوچرخه مقرون به‌صرفه‌ترین وسیله نقلیه است زیرا نیاز به سوخت، هزینه‌های استهلاک بالا و بیمه ندارد و مبلغ پارکینگ نیز بسیار کمتر از اتومبیل است. * هر فردی با دوچرخه کاملاً مستقل است و به راحتی می‌تواند در خیابان‌های مختلف بدون محدودیت ترافیکی یا قوانین راهنمایی رانندگی تردد کند. البته تشویق مردم به استفاده از وسایل حمل و نقل عمومی، پیاده‌روی و دوچرخه‌سواری قطعاً نیازمند بهبود زیرساخت‌های شهری مانند بازسازی پیاده‌روها و مسیرهای عبور دوچرخه، اختصاص ایستگاه‌های کرایه دوچرخه و... خواهد بود.
ایمنی در فعالیت‌های ورزشی
تصمیم برای فعالیت‌های جسمانی و گنجاندن ورزش در برنامه روزمره علاوه بر انگیزه قوی، نیاز به توجه اصولی دارد که ضامن امنیت و ایمنی در ورزش خواهد بود: 1- پیش از شروع شتاب‌زده یک رشته ورزشی و ثبت‌نام در باشگاه ورزشی، گنجاندن تمرینات ساده‌ای مانند پیاده‌روی در پارک و دوچرخه‌سواری در برنامه روزمره لازم است. به این ترتیب بدن برای دوری از بی‌تحرکی و رخوت آماده خواهد شد. 2- گرم کردن بدن پیش از شروع تمرین جدی ورزشی به پیشگیری از آسیب‌های عضلانی کمک می‌کند که مدت توصیه‌شده 10 دقیقه خواهد بود. 3- استفاده از تجهیزات مناسب و استاندارد ورزشی برای جلوگیری از آسیب‌های جسمی بسیار مهم است. 4- در صورت تمایل به آموزش رشته ورزشی جدید، مهارت‌های لازم باید به تدریج کسب شود.
مردان فعال‌تر، عملکرد تحصیلی بالاتر
تا به حال مطالعات بسیاری در مورد تأثیر مثبت فعالیت جسمانی و ورزش بر موفقیت تحصیلی جوانان انجام گرفته است. یکی از این بررسی‌ها نشان می‌دهد دانش‌آموزان و دانشجویانی که ورزش را به طور منظم در زندگی روزمره خود گنجانده‌اند، بازده تحصیلی بالاتری نسبت به همسالان بی‌تحرک خود دارند. جالب اینکه چنین تأثیری در پسران بسیار بالاتر از دختران است؛ 42 درصد در مقایسه با 28 درصد. در واقع، ورزش سبب تقویت احساس تعلق و وفاداری نسبت به محل تحصیل و انگیزه بیشتر برای درس خواندن می‌شود و از طرفی، ارزش‌های زندگی، اعتماد به نفس، سلامت، استقلال و تلاش برای موفقیت تحصیلی افزایش می‌یابد. تأثیر دیگر اینکه شرکت در تیم‌های ورزشی در سنین نوجوانی گرایش به مصرف سیگار و مواد مخدر و همچنین ایده‌های خودکشی را کاهش می‌دهد. این گروه همچنین از احساس نشاط و آرامش درونی بیشتری لذت می‌برند.
زندگی طولانی‌تر برای سالمندان
سالمندی با مشکلات متعدد جسمی مانند تحلیل قدرت عضلانی و توده استخوانی، تصلب شریان، آسیب‌دیدگی مفاصل و... همراه است. حال آنکه انجام تمرینات ورزشی فواید بسیاری برای سالمندان دارد که باعث بهبود کیفیت زندگی، طول عمر و حتی پویایی و نشاط آن‌ها می‌شود. البته این تأثیرات در مورد توانایی‌های ذهنی و شناختی نیز کاملاً تأیید شده است. از طرفی، باید توجه داشت سالمندی به معنای بی‌تحرکی و در منزل ماندن نیست. همه سالمندان با توجه به شرایط جسمانی خود و سابقه فعالیت‌های بدنی گذشته می‌توانند تحت نظر پزشک به تمرینات جسمانی بپردازند. هیچ ورزشی را نمی‌توان برتر دانست و بر اساس وضعیت فرد می‌تواند پیاده‌روی، دوچرخه‌سواری، دو، تمرینات استقامتی، شنا و... را در برگیرد. ورزش تأثیر انکارناپذیری در بهبود وضعیت بیماران مبتلا به آسم، پوکی استخوان، روماتیسم، ضعف عملکرد قلب، پرفشاری خون و دیابت دارد. حتی تأثیر ورزش در سرطان نیز کاملاً تأیید شده است. در مورد این بیماری، خستگی و افزایش وزن شایع‌ترین عوارض شیمی‌درمانی است که تمرینات ورزشی در کنترل آن‌ها بسیار نقش دارند. به این ترتیب توانایی سیستم قلبی و تنفسی بیمار نیز بهبود می‌یابد. همچنین اختلالات خواب فرد بسیار بهتر می‌شود و حتی مقابله با بیماری و روند درمان نیز به‌طور قابل توجهی پیشرفت خواهد داشت. منبع: هفته نامه سلامت
