نوای سرنای لرستان از «افلاک» گذشت

  در چهارمین روز از سی و چهارمین جشنواره موسیقی فجر، گروه «نوای سیمره» از استان لرستان به خوانندگی «مهران غضنفری» برنامه سراسر حماسی، شاد و تغزلی خود را در قالب مقام‌های لری سرزمین فلک الافلاک به روی صحنه برد.

در این برنامه که در تالار سوره حوزه هنری تهران برگزار شد، «مهران غضنفری» روایت‌گر موسیقی لرستان شد. موسیقی‌ای که شامل مقام‌هایی بیشتر مختص مرکز و غرب لرستان از شهر خرم‌آباد تا کوهدشت و نورآباد و الشتر و تا بخش‌هایی از بروجرد را در قالب نغمات و تصانیف زیبا و حماسی به زیبایی به روی صحنه برد.

موسیقی لری یکی از غنی‌ترین و باظرفیت‌ترین موسیقی‌های مقامی کشور محسوب می‌شود و به واسطه قابلیت‌هایی که دارد و بهره از گام بزرگ یا همان ماهور لری که قابل تطبیق با فواصل موسیقی کلاسیک غربی نیز بوده، می‌تواند «گلوکالیزه» و جهانی شود. ظرفیت‌های متنوع و مختلف این موسیقی از فواصل گرفته تا نغمات و آوازهای گسترده‌ای چون «علی دوستی» «ساریخوانی» «اوشاری» «خسرو و شیرین» «عزیزبگی» و بسیاری مقام‌ها که در این مقال نمی‌گنجد به علاوه تنوع ریتمیک و ادوار ایقایی که با نام‌های «دوپا»(دو ضربی)، «سه‌پا»(شش ضربی) «اوشاری»(هفت ضربی) و «سنگین سماع»(سه ضربی) از موسیقی لرستان نمودی منحصر به فرد و پویا به دست می‌دهد که نسبت به قابلیت و داشته‌هایش بسیار بسیار مغفول و محجور مانده است.

در اجرای امشب، گروه «نوای سیمره» به خوانندگی و آهنگسازی «مهران غضنفری» و تنظیم «علیرضا کاظمی» برنامه خود را در دو دستگاه ماهور لری و شور به اجرا درآوردند. توضیحی مختصر در مورد ماهور لری اینکه ماهور لرستان دقیقا همانند ماهور موسیقی کلاسیک ایرانیست تنها با تفاوتی بسیار ریز و جزئی لیکن بسیار محسوس و متمایزگر و تاثیرگذار و آنهم میزان کوک فاصله سوم در تونالیته ماهور است که نسبت به سوم ماهور ایرانی اختلافی در حد چند سِنت دارد در برخی کوک‌ها و مقام‌ها چند سِنت کم و در برخی مقام‌ها چند سِنت بیشتر است که بیشتر در اجرای مقام‌های آوازی همچون «علی دوستی» و «ساریخوانی» رعایت می‌شود. 

نمود دو ساز که شناسنامه موسیقی لرستان هستند یعنی «کمانچه» و «سرنا» آنچنان هیجان و فرحی به برنامه امشب داده بودند که بجز برای آن دسته از مخاطبینی که سابقه دیدن یا شنیدن موسیقی لری را داشته‌اند، قابل وصف نیست. در برنامه امشب سلوهایی که ذست به دست بین کمانچه و سرنا می‌گشت و شور و حالی کم‌نظیر به مخاطبین در سالن هدیه کرده بود و در غالب اجراها، مخاطبین خواننده را در اجرا همراهی می‌کردند که نشان از شناخته شدن آثار اجرایی و مقبولیت آن‌ها نزد شنونده‌های موسیقی لری بود.

اجرای گروه «نوای سیمره» همه مخاطبینش را با خود همسفر کرد به لرستان به دیار بلوط و زاگرس و رودخانه‌های خروشان و همچنان که از اشعار و موسیقی‌اش برمی‌آید، همه تصویر کوه و دشت و یار و ناز و دلبری و سلحشوری و رشادت بود و سور و سرور و چه کسی می‌تواند ناخوشایند و ناراضی از این کنسرت بیرون رود.

موسیقی لرستان که در صده اخیر جنبه تغزلی آن پررنگتر شده، در گذشته‌های دور بیشتر کاربرد نظامی داشته و سربازان و رزم‌جویان نغمات را برای هماهنگی و روحیه دلاوری و حتی برای انجام رژه اجرا می‌کرده‌اند که به مرور زمان با تغییراتی به شکل امروزی درآمده است هرچند تغییر و تفاوتی بنیادین با همان گذشته خود هم ندارد و بسیاری از ارکان و کارکترها و نیز کارکردهای خود را حفظ کرده است و همین مزیت این موسیقی را مهیای جهانی‌شدن می‌کند.

«کِل‌آ دَه» «هر منمه» «گووِرجی» «چَتِر هوویل» «هوره مِه» «گِل‌آرا» «قلندر» «هاوآر» «گَنِم خَرِ» و «طعنه» قطعات اجرایی کنسرت امشب گروه «نوای سیمره» به خوانندگی «مهران غضنفری» بودند که قطعه «گِل‌آرا» بی‌شک نه تنها یکی از بهترین قطعات این برنامه که یکی از بهترین و شنیدنی‌ترین قطعات موسیقی لری و موسیقی ایرانی است و خواهد بود چراکه آنچه که از هنر می‌زاید دیگر میرا نخواهد بود.

بخش دوم برنامه امشب به اجرای گروه «ترنگ» از موسیقی کردستان تعلق داشت که اجرای خود را به بهترین نحو و و تقریبا هم حس و حال و هوا با اجرای موسیقی لرستان به روی صحنه بردند. این گروه که از تنظیم‌هایی قدرتمند و نو بهره می‌برد علاوه بر اعضای گروه نوازنده‌ها، از گروه حرکات آیینی «ئاسو» هم بهره می‌برد که با آهنگ‌های شاد گروه به اجرای حرکات موزون و رقص‌های محلی می‌پرداختند که ار بخش‌های بسیار دیدنی برنامه امشب بود.

«قطعه بدون کلام» «چاوبازان» «شه مام شلیره» «گیان گیان» «ناری ناری» و «گول و دار» آثار اجرایی توسط گروه «ترنگ» در این شب بیاد ماندنی بودند. در این اجرا نیز تقابل ساز سرنا با سازهای کوبه‌ای تمبک و دف دیدنی و شنیدنی بود. ارکستر هم از صدادهی و هماهنگی لازم برخورار بود و همگی با تسلط هرچه تمام‌تر به اجرای برنامه می‌پرداختند تا شبی بیاد ماندنی برای مخاطبین موسیقی منطقه زاگرس خلق کرده باشند.

---

منبع: فارس