نقدی بر دوره گذشته نمایشگاه گردشگری

علیرضا محمدعلی­زاده فعال حوزه گردشگری و زیارت در یادداشتی به بررسی یازدهمین نمایشگاه بین المللی گردشگری و راهکارهای هر چه بهتر برگزار شدن دوازدهمین نمایشگاه بین‌المللی گردشگری و صنایع وابسته تهران پرداخت.

در این یادداشت آمده است: یازدهمین نمایشگاه بین‌المللی گردشگری و صنایع وابسته تهران؛ سال گذشته  ۳ تا۶ بهمن سال ۱۳۹۶ در محل دائمی نمایشگاه بین‌المللی تهران برگزار شد. از جمله ویژگی­های نمایشگاه سال گذشته، حضور ۲۱ کشور جهان و ۵۰۰ شرکت خارجی و داخلی(در بخش داخلی ۴۳۰ شرکت داخلی و در بخش بین‌المللی ۷۰ شرکت خارجی)

برپایی گردهمایی تمام فعالان گردشگری کشور،  حضور شرکت‌های خارجی از کشورهای مختلف، حضور رئیس سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری،  میهمانان و سفرای کشورهای خارجی و نمایندگان مجلس شورای اسلامی بود.

اختصاص  شعار «ایران، فراتر از انتظار»، برپایی سه بخش گردشگری غذا، گردشگری گل و گردشگری کودک برای اولین بار، استقرار استیج مستقل برای اجرای موسیقی سنتی و برگزاری مراسم آیینی گروه‌های برتر کشور و فضای  بالغ بر ۴۱هزار مترمربع سالن سرپوشیده و ۳هزار مترمربع فضای باز با رشد 16 درصدی از جمله تاکتیک های نمایشگاه بود.

جاذبه‌های جانبی این دوره از نمایشگاه نیز برپایی همایش‌ها و کارگاه‌های آموزشی مختلف مانند کارگاه آموزشی گردشگری حلال، گردشگری ماجراجویانه، گردشگری خوراک ایرانی، عصرانه‌های گردشگری استان کرمان و استان فارس و کارگاه‌های آموزشی جامعه هتل‌داران و انجمن صنفی دفاتر خدمات مسافرتی ایران و مهارت‌های ارتباطی در صنعت گردشگری بوده است.

در واقع هدف از برگزاری یازدهمین نمایشگاه بین ­المللی گردشگری و صنایع وابسته تهران تسریع روند برپایی غرفه‌ها، اعمال ایده‌های نو و متفاوت نسبت به سال‌های گذشته در آماده‌سازی غرفه‌ها، برنامه‌ریزی منسجم به منظور برگزاری نمایشگاهی هدفمند و با نشاط، تبلیغات و بازاریابی محصولات گردشگری متنوع کشور، ایجاد تحرک در رشد و رونق صنعت گردشگری و معرفی استان همدان به عنوان پایتخت گردشگری آسیا در سال ۲۰۱۸ میلادی و جذب گردشگران در فصل کم‌رونق گردشگری بود.

ایجاد هم‌افزایی در مشارکت بخش‌های دولتی و خصوصی و از جمله استانداران، فرمانداران، شهرداران، و فعالان کسب و کارهای زنجیره‌ای خدمات گردشگری، سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری، توجه به ویژگی‌های خاص و انعکاس ظرفیت‌های منحصربه‌فرد هر استان و منطقه، حمایت از فعالان بخش خصوصی در حوزه گردشگری و بسترسازی برای معرفی مناسب اقدامات و  دستاوردهای این بخش، بهره‌گیری از حمایت و مشارکت‌های مادی و معنوی سایر بخش‌ها و دستگاه‌ها،  ایجاد فضای رقابتی میان فعالان و دست‌اندرکاران گردشگری از نکات قابل توجه بوده است.

بررسی نقاط ضعف و قوت

اما با آسیب­ شناسی یازدهمین نمایشگاه بین­ المللی گردشگری و صنایع وابسته می توان به بررسی نقاط قوت­ و ضعف، تهدیدات و فرصت­های این نمایشگاه بود.

از جمله نکات قابل توجه که می توان از آن به عنان نقاط قوت برشمرد رونمایی از «سامانه یکپارچه هوشمند توسعه راهبردهای گردشگری کشور» و «سامانه نخستین جشنواره عکس بناهای تاریخی» ، ارائه خدمات گردشگری الکترونیک که شامل نقشه های چاپی هوشمند(با قابلیت واقعیت افزوده)، شبیه ساز پرواز بر فراز اماکن تاریخی و شبیه سازی استفاده از اماکن تفریحی(تحت قالب واقعیت مجازی) و همچنین کیوسک‌های اطلاع رسانی و پاسخگویی خودکار گردشگران جهت استقرار در شهرها(معابر عمومی) و اماکن گردشگری و اقامتی، معرفی تورهای داخلی، استقبال گسترده مردم و متخصصان گردشگری از نمایشگاه، وجود اولین‌ها در این نمایشگاه از جمله اجرای اولین طرح شهر گل، شهر کودک و بحث گردشگری غذایی، بروز ایده‌ها و خلاقیت‌های متنوع و متفاوت در این دوره از نمایشگاه نظیر سالن اختصاصی کودکان، برگزاری مراسم‌های آیینی و فروش تورهای نوروزی استان‌های مختلف و.. بوده است.

این نمایشگاه به طور یقین دارای ضعف‌هایی نیز بوده است که از جمله می توان به موارد زیر اشاره کرد.

ضعف در تبلیغ جاذبه‌های گردشگری تعالی‌بخش(مذهبی، انقلابی، دفاع مقدس، معرفی شخصیت‌های دینی و مبارز) و کمبود اقلام تبلیغاتی مناسب با آن، کم‌توجهی به گردشگری زیارت با توجه به زیارت‌گاه‌های متعدد کشور، کم توجهی به گردشگری سلامت با توجه به ظرفیت‌های موجود کشور(پزشکان و متخصصان مجرب، داروهای ساخت ایران، ارزش‌ها و قوانین اسلامی در درمان و...)،عملکرد ضعیف تشکل‌های صنفی و اتحادیه‌های گردشگری در نمایشگاه،کمبود علائم راهنمایی، کیوسک‌های اطلاع رسانی و پاسخگویی جهت هدایت بازدیدکنندگان، بی‌توجهی به جذب گردشگران خارجی و عدم تشویق گردشگران داخلی به برگزاری سفرهای انگیزشی تعالی‌نگر، ضعف نمایش گردشگری الکترونیک بخصوص در زمینه یادمان‌های انقلاب اسلامی، دفاع مقدس و معرفی شخصیت‌های دینی و مبارز، غفلت از دعوت از ایرانیان خارج از کشور به‌ویژه جوانان در بازدید از نمایشگاه،عدم وجود تابلوهای دارای محتویات ارزشی و دینی در طول مسیر نمایشگاه، حضور ضعیف باغ موزه‌های دفاع مقدس استان‌ها(به غیر از تهران) و متولیان راهیان­ نور در نمایشگاه.

آشنایی با مهارت های سفر نقطه قوت بود

با وجود همه نقاط قوت و ضعف در واقع این نمایشگاه فرصت هایی را نیز برای جذب بیشتر گردشگران خارجی دارد. همچنین می توان دفاتر خدمات مسافرت هوایی و جهانگردی ایران جهت جذب گردشگران داخلی و خارجی بیشتری را دعوت به حضور کرد.ترویج گردشگری حلال برای جذب گردشگران مسلمان خارجی و حتی گردشگران غیرمسلمان علاقه‌مند به گردشگری حلال، معرفی نقاط گردشگری کشور، آشنایی با مهارت‌های سفر، رونمایی از تأسیسات، خدمات و سیستم­های مدیریتی کارآمدتر وکم هزینه­ تر جهت جذب گردشگر در کشور، ایجاد فرصت اقتصادی برای کاهش بیکاری در مناطق روستایی، عشایری و خاص گردشگری کشور، بهره­ گیری از قدرت سنتی ایران به عنوان یک کشور تجاری به منظور ایجاد یک بخش خصوصی نیرومند و پرتحرک در زمینه گردشگری نیز فرصت هایی است که پر داختن به آنها می تواند به بهتر شدن نمایشگاه در دوره های بعد کمک کند.

اما آنچه که به عنوان تهدیدات نمایشگاه گردشگری می توان برشمرد در واقع مواردی است که اگر به آنها دقت شود می تواند به جلوگیری از برخی رواج معضلات صنعت گردشگری کمک کند. این موارد عبارتند از 

عدم نگاه تعالی‌بخش(حاوی ارزش‌های اسلامی ایرانی) به نمایشگاه گردشگری.

تبلیغات آژانس‌های مسافرتی خارجی جهت جذب گردشگران ایرانی برخلاف هنجارهای اسلامی ایرانی.

معرفی و تبلیغ مقاصد سفر خارجی علی‌رغم منفی بودن تراز گردشگری کشور

نگاه صرفا اقتصادی حاکم بر نمایشگاه به صنعت گردشگری.

اثرات منفی ناشی از ترافیک، بارش برف و باران در نمایشگاه و ایجاد سختی برای بازدیدکنندگان.

گرایش برخی بازدیدکنندگان به سرگرمی‌های کاذب و مغایر با اسلام.

ترویج گردشگری برخلاف شئونات اسلامی ایرانی.

با توجه به موارد مذکور جهت هر چه بهتر برگزار شدن دوازدهمین نمایشگاه بین ­المللی گردشگری و صنایع وابسته تهران راهکارهایی به شرح ذیل پیشنهاد می­گردد:

صیانت و ترویج ارزش‌های اسلامی ایرانی با سالم‌سازی محیط نمایشگاه گردشگری آتی.

توجه جدی‌تر به جاذبه‌های اسلامی ایرانی گردشگری در نمایشگاه آتی.

پایین آوردن هزینه نمایشگاه جهت مشارکت هر چه بیشتر فعالان گردشگری.

تهیه دستورالعمل اجرایی برای متصدیان نمایشگاه به منظور تبلیغ سفرهای تعالی‌بخش در زمینه‌های مذهبی، ملی، انقلابی، دفاع مقدس و... جهت بازدیدکنندگان.

ایجاد تسهیلات برای بازدید جانبازان، آزادگان، خانواده­ های شهدا و ایثارگران، نخبگان، اساطیر و... از نمایشگاه گردشگری.

اختصاص سالن‌های مختص به گردشگری سلامت و مناطق خاص گردشگری در نمایشگاه آتی.

ایجاد غرفه‌هایی جهت آموزش همگانی و فرهنگ‌سازی عمومی گردشگری.

برگزاری همایش‌هایی در زمینه سلامت اقتصادی نظام گردشگری، گردشگری خلاقانه و نوپدیدار تعالی بخش.

ارتقای کیفی نمایشگاه با ایجاد کارگروه‌های تخصصی، تبیین راهکارهای نوین و تأثیرگذار بر سطح سلامت تورهای گردشگری.

معرفی شخصیت‌ها و اسطوره‌های گردشگری تعالی‌بخش با اختصاص سالن یا غرفه‌هایی درباره انقلاب اسلامی، دفاع‌مقدس و...

نصب تابلوهای راهنما، کیوسک‌های اطلاع رسانی و پاسخگویی برای بازدیدکنندگان.

با وجود همه این موارد اکنون در محل دائمی نمایشگاههای بین المللی تهران دوازدهمین دوره نمایشگاه گردشگری و صنایع وابسته در حال برگزاری است امید است که این موارد تهدید آمیز و نقاط ضعف در این دوره کمتر مشاهده شود و در عوض به نقاط قوت بیشتری دست پیدا کرد چون آنطور که مسئولان سازمان میراث فرهنگی در نظر دارند این نمایشگاه قرار است به یکی از نمایشگاههای مهم کشور در صنعت گردشگری تبدیل شود.

---

 منبع: مهر