امر عادی مرگ

گالری اعتماد نگارستان این روزها میزبان نمایشگاه گروهی عکس و چیدمان با عنوان "تجربه‌هایی در منفی سه" است. این نمایشگاه شامل 27 قطعه عکس و سه اثر چیدمانی از هنرمندان معاصر و جوان به کیوریتوری آرمان استپانیان است. نازلی عباس‌پور، صمد قربانزاده، امید شلمانی، اعظم شادپور، مریم اسدی خونساری، مهناز میناوند، مریم فیروزی، سمانه غلام‌نژاد، محمد سرخابی، گیتا منتظر و سارا ساسانی از هنرمندان این نمایشگاه هستند.

آثار این نمایشگاه حول محور موضوع جهان سوم و مرگ است و فضای حاکم بر این نمایشگاه با توجه به موضوع و بیانیه اثر کمی سرد و سنگین است. در بخشی از بیانیه آمده است: "در جهانی به ظاهر یکپارچه و در حقیقت متکثر از تجربه‌های متعدد از زیستن، به ساکنانی برمی‌خوریم که نیستی و از دست دادن، با همه‌ دردی که بر جان‌شان می‌گذارد به تدریج امری تقدیری می‌شود برگرفته از جبر مکان و زمان. ..."

یکی از آثار این نمایشگاه چیدمانی است بر اساس عکس‌های قدیمی نظامیان در جنگ جهانی دوم، این اثر توسط نازلی عباس‌پور طراحی و اجرا شده است، این اثر شامل تعداد زیادی عکس است که بر روی شیشه چاپ شده و بر سازه‌ای فلزی آویخته شده است و از سقف آویزان و در هوا معلق است. عباس‌پور در بخشی از بیانیه اثرش نوشته است: "مگر چند بار به دنیا می‌آییم که این همه می‌میریم؟ چرا جنگ وجود دارد؟ چرا اسلحه ساخته می‌شود؟ چرا این‌همه قدرت‌طلبی و نابرابری؟ کدام قدرت و کدام برتری تا ابد باقی مانده؟ کدامین انسان‌های برتر زندگی جاویدان داشته‌اند؟

چرا به خاطر چیزی پوچ به عنوان قدرت برتر، حکومت برتر، کشور برتر... در تمام دنیا این‌ همه جنگ و انسان‌کشی اتفاق می‌افتد؟" نازلی عباس‌پور در آثارش بیش از هر چیز به گذشته توجه دارد، او در مورد دغدغه‌اش در عکاسی می‌گوید: "دغدغه من گذشته، از بین رفتن، نابودی خاطرات و هر چیزی که ما را به اصل‌مان متصل می‌کند است. عکس تنها سند مصور و مستندی است که می‌تواند نشان بدهد چه بوده‌ایم و گذشتگان‌مان چگونه بوده‌اند. با مرور عکس‌های پیشینیان‌مان می‌توانیم در گذشته سفر کنیم و در سال‌های دور زندگی کنیم و به همین دلیل من کار روی عکس‌های خانوادگی و آلبوم‌های قدیمی را انتخاب کرده‌ام."

در میان عکس‌های نمایشگاه، مجموعه‌ای از مهناز میناوند دیده می‌شود که این عکس‌ها نیز از گذشته می‌گوید، خانه‌هایی قدیمی که بر روی آن عکس‌هایی از صاحبان و درگذشتگان آن مونتا‍ژ شده است. میناوند در مورد ویژگی عکس‌هایش گفت: "مهمترین ویژگی عکاسی برای من ثبت شدن یک آن از زمان است. همان انجماد لحظه که بسیاری در پس یک عکس می بینیم. این اشتیاق به عکاسی برای من بسیار درونی و حسی است."

او همچنین درباره علاقه‌اش به خانه‌های قدیمی افزود: "روزها می‌آیند و می‌روند و در این آمدن‌ها و رفتن‌ها، خاطره‌هایی ثبت می‌شود در پس ذهن و بر تک برگ‌هایی کاغذی که با آن آلبوم خانوادگی‌مان را تزیین می‌کنیم."

اتمسفری از غم،‌ اندوه و سوگواری برای مرگ‌های ممتد و تکرار شونده در "تجربه‌هایی در منفی سه" حاکم است. در میان نمایشگاه با مجموعه‌ای ماحصل سه قطعه عکس مواجه می‌شوم که رنگ و بوی حزن‌انگیزی بر آن حاکم است. محمد سرخابی خالق این آثار می‌گوید: "جَنگ به درگیری سازمان‌یافته، مسلّحانه و غالباً طولانی‌مدتی گفته می‌شود که بین دولت‌ها، ملت‌ها یا گروه‌های دیگر انجام شده و با خشونت شدید، گسیختگی اجتماعی و تلفات جانی و مالی زیاد همراه است.

امروزه ما شاهد بسیاری از این درگیری‌ها در نقاط مختلف جهان هستیم و خبر کشته شدن سربازها و تلفات جنگی را هرروزه در رسانه‌ها می‌شنویم ولی کمتر شاهد آنچه که برای بازمانده‌ها اتفاق می‌افتد هستیم... سرنوشت آنها چه می‌شود؟!

تمام این اندیشه‌ها مرا به ایجاد پروژه‌ای برای نشان دادن این سوی اتفاقات و قسمتی از رنج وارد شده به بازماندگان، ترغیب نمودند."

سرخابی درعکس‌هایش به ویژگی‌های زیبایی‌شناسانه اهمیت زیادی می‌دهد و رنگ و نورپردازی در آثار او اهمیت زیادی دارند، او در این رابطه توضیح می‌دهد: "من در عکس‌هایم سعی می‌کنم از نقاشان رنسانس الهام بگیرم. بدین منظور شاهد استفاده از تکنیک‌های نورپردازی کلاسیک و ادیت پیکتوریالی، هستیم و همچنین استفاده از پوشش سیاه برای مدل‌ها که تداعی‌کننده بخش روحانی کار و نمادی از تطهیر به سبب رنج فراوان است. دوربین عکاسی برای من صرفاً وسیله‌ای است جهت ساخت واقعیتی از احساس و دست یافتن به درون و روح مدل. زدن دکمه شاتر و ورود به سرزمینی رازآلود، جایی که زمان و مکان متوقف می‌شوند، سفر به اعماق چشمان و ورود به سرزمین دست نیافتنی روح و جان."

در بخش دیگر نمایشگاه لباس‌هایی بلند و مشکی از سقف آویخته شده‌اند و لباس‌ عزا را در ذهن تداعی می‌کنند. این لباس‌ها به همراه صدایی از داستان حبس شدن و مرگ چهار شهروند در حوادث پی‌در پی در ایران اثری از سارا ساسانی است. این چیدمان با نورهای آبی که بر لباس‌ها منعکس می‌شود احساس مرگ را بیشتر به مخاطب منتقل می‌کنند. ساسانی در مورد کشور ایران و جهان سوم گفت: "ما در طبقه سوم زندگی می‌کنیم، طبقه سوم به مثابه جهان سوم. ما در طبقه سوم حبس شده‌ایم و در جهان ما مرگ امری عادی‌ست. امری که هر روز بارها رخ می‌دهد اما اهمیتی ندارد. ما محبوس ‌شدگان در طبقه سوم هستیم و هر روز در مواجهه با حوادث طبیعی و غیرطبیعی، تحریم‌ها، گرانی‌ها، خلاء قانونی، ضعف روابط اجتماعی، کهولت فرهنگ غنی، شکاف عمیق با طبقات مرکزی و بسیاری از امور عادی قرار می‌گیریم. ما محبوس‌شدگان در طبقه سوم، هر روز تا بی‌نهایت مرگ می‌رویم و باز می‌گردیم."

این نمایشگاه تا 27 بهمن در گالری اعتماد نگارستان ادامه دارد. گالری اعتماد نگارستان در میدان بهارستان،‌ خیابان دانشسرا، باغ نگارستان قرار دارد.

---

منبع: هنر آنلاین