مسجد سلطان احمد استانبول، شاهکار معماری عثمانی

مسجد سلطان احمد اول

مسجد امپراتوری سلطان احمد اول در بین سال های ۱۶۰۹ تا ۱۶۱۶ ساخته شده است. این مسجد معروف را معماری مشهور به نام محمد صدفکار ساخته است.  این مسجد زیبا، مشرف به قسمت جنوبی میدان اسب دوانی در مرکز شهر استانبول قدیم و کاخ بیزانس است.

این مسجد که در زمان امپراتوری عثمانی ساخته شده است، یکی از نمونه های عالی معماری و طراحی مسجد در زمان امپراطوری عثمانی است.

مسجد سلطان احمد با داشتن ۶ مناره و چندین گنبد، در کنار ایا صوفیا به عنوان یکی از آثار مهم و زیبای شهر استانبول و کشور ترکیه محسوب می گردد. ایا صوفیه تنها چند دقیقه پیاده روی با مسجد سلطان احمد فاصله دارد.

شاید تصورش برای شما سخت باشد اما اهمیت تکمیل ساخت مسجد برای سلطان احمد اول عثمانی به قدری زیاد بود که گاهی هم خودش در مراحل ساخت مسجد مستقیما شرکت می کرد! البته باید این نکته را اضافه نماییم که سلطان احمد تنها توانست ۱ سال از این مسجد استفاده نماید و در ۲۷ سالگی، تنها یک سال پس از ساخت این مسجد از دنیا رفت. پیکر او در محوطه ی بیرونی همین مسجد به خاک سپرده شده است.

ساختمان اولیه ای که از مسجد آماده شد، یک مدرسه، بیمارستان، مسافرخانه، دبستان، بازار، عمارت و مقبره ی سلطان احمد را دارا بوده است. البته قابل ذکر است که این ساختمان ها در قرن ۱۹ میلادی مورد تخریب قرار گرفتند.

معمولا این مسجد در ذهن اکثر کسانی که به استانبول سفر می کنند، مانا و ماندگار است، آیا می دانید علت آن چیست؟ زیرا این مسجد برجسته، ۶ مناره ی زیبا دارد که از دور دست ها نیز قابل دیدن هستند.

همانطور که می دانید مساجد معمولا ۲ و یا ۴ مناره دارند اما این مسجد آبی با ۶ مناره ی منحصر به فردش، تبدیل به یکی از دیدنی تریبن مساجد جهان شده است. در پشت ساخت این ۶ مناره نیز داستانی جالب و گفتنی نهفته است.

در زبان ترکی استانبولی، دو واژه ی آلتین (altin) به معنای طلایی و آلتی (alti) به معنای عدد شش همانند هم هستند و موقع ادای کلمات باید کاملا حواس گوینده و شنونده جمع باشد.

حدسش ساده است، سلطان احمد به معمار دستور مناره ی طلایی (altin) داد و معمار دستور ۶ (alti) مناره را برای ساخت شنید! اینگونه بود که ۶ مناره ی زیبای معمار جای مناره های طلایی سلطان احمد را گرفت.

البته این قضیه به همین راحتی ها هم تمام نشد. مسجد الحرام درمکه نیز ۶ مناره دارد و به همین دلیل جنجال های زیادی به پا گشت. به همین دلیل سلطان احمد برای ختم شدن قائله، معمار خود را به مکه فرستاد تا مناره ی هفتم را به مسجد الحرام اضافه نماید.

گنبد مرکزی این مسجد همانند آبشاری بزرگ به پایین سرازیر شده است. در ابتدا گفتیم که این مسجد به مسجد آبی معروف است اما این مسجد اصلا آبی رنگ نیست!

در واقع صفت آبی بودن این مسجد تنها به این خاطر است که فضا داخلی این مسجد با کاشی های آبی رنگ پر شده است. البته بیشتر کاشی های آبی این مسجد در حال حاضر خارج از دسترس بازدید کنندگان است و در طبقات بالای مسجد قرار گرفته است.

داخل بنای مسجد، سقفی بسیار مرتفع وجود دارد که با ۲۰ هزار کاشی آبی رنگ تزئین شده است. کاشی های قدیمی مسجد دارای طرح هایی از گل، درخت و دیگر الگوهای مرسوم در آن زمان تزئین شده اند.

آیا می دانستید که ابن کاشی ها از مرغوب ترین کاشی های دست ساز ایرانی می باشند؟  فضای داخلی مسجد علاوه بر وجود چلچراغ های زیبا و بسیاری که در آن وجود دارد، با ۲۶۰ پنجره و با شیشه های رنگی، روشن شده است. البته این شیشه ها در حال حاضر از بین رفته و با شیشه هایی نا مرغوب جایگزین گشته اند.
 
جالب است این نکته را بدانید که بر روی لوستر های مسجد، تخم های شترمرغی قرار داده بودند تا با فراری دادن عنکبوت ها، از ایجاد تار عنکبوت در مسجد جلوگیری کنند.

طراحی فضای داخلی مسجد شامل آیاتی از قرآن کریم است که به وسیله ی سید قاسم غباری، یکی از بهترین خطاط های آن زمان، مزین شده است. زمین مسجد نیز با فرش هایی اهدایی از طرف افراد مومن به مسجد مفروش شده است. البته این فرش ها به محض کهنگی تعوض می گردند.

هر مکانی برای نشستن، دارای  ۵ پنجره است که بعضی از پنجره ها نیز بسته شده اند. این مسجد دارای ۸ گنبد فرعی نیز می باشد. هر نیم گنبد مسجد سلطان احمد  دارای ۱۴ پنجره است. گنبد مرکزی نیز دارای ۲۸ پنجره است که ۴ عدد از آن ها نیزدر حال حاضر بسته شده اند.

درباره ی این مسجد یکی دیگر از نکات اعجاب انگیزی که درباره ی معماری آن وجود دارد این است که ورودی اصلی غربی مسجد به زیبایی طراحی و تزئین شده است اما با این وجود، برای نگه داشتن حرمت مسجد، افرادی که به قصد عبادت به مسجد سلطان احمد  نیامده اند باید از ورودی شمالی وارد مسجد شوند.

برای این که هر کسی که از این مسجد می خواهد وارد شود و یا از نزدیکی آن عبور کند، زنجیرهای بزرگی از آن آویزان کرده اند تا همه حتی سلطان سوار بر اسب هم به حرمت مسجد سر تعظیم فرود آورد.

محراب مسجد به جرات یکی از زیباترین عناصر داخلی این مسجد است. این محراب از سنگ مرمر تراشیده شده و ۲ ردیف سنگ نبشته در بالای آن قرار گرفته است. اطراف محراب از پنجره پر شده است.

دیوار های مجاور محراب نیز با کاشی های سرامیکی تزئین گشته اند. سمت راست محراب، منبری بسیار باشکوه و زیبا قرار گرفته است که هنوز هم از آن استفاده می شود.

جمعه ها و اعیاد مذهبی در هنگام نماز ظهر، امام مسجد در آن می ایستد و خطبه اش را می خواند. در این مسجد همه ی مراجعین و عبادت کنندگان قادرند تا در شلوغ ترین حالات ممکن نیز صدای او را بشنوند و او را ببینند

---

منبع: مجله گردشگری الی گشت