ریشه‌یابی درد شانه
نگاهی بر عوامل، علائم و راه‌های درمان درد شانه (1)
درد شانه یکی از شایع‌ترین مشکلات اسکلتی- عضلانی دنیای امروز است، طوری که بیش از 60 درصد از افراد آن را برای حداقل یک بار در زندگی تجربه می‌کنند. درد شانه، محور حرکتی دست را محدود کرده و در فعالیت‌های روزمره اختلال ایجاد می‌کند.
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :
تاریخ : چهارشنبه 1397/11/17
با آناتومی شانه آشنا شوید
شانه از 2 مفصل و 3 استخوان اصلی تشکیل شده است؛ مفصل توپی یا گوی و کاسه‌ای (گلنوهومرال)، مفصل آکرومیوکلاویکولار (اهرمی- چنبری)، استخوان بازو (هومروس)، استخوان ترقوه (کلاویکل) و استخوان کتف (اسکاپولا). مفصل آکرومیوکلاویکولار در قله شانه، بین بالاترین قسمت استخوان کتف و ترقوه قرار دارد. مفصل گوی و کاسه‌ای گلنوهومرال نیز شامل سر توپی‌شکل استخوان بازو و حفره کم‌عمق استخوان کتف می‌شود. استخوان‌های شانه ابتدا و انتهای خود با لایه‌ای از غضروف پوشانده شده‌اند. این استخوان‌ها توسط رباط‌ها و تاندون‌های متعدد به یکدیگر متصل می‌شوند. علاوه بر این‌ها بیش از 20 عضله به طور مستقیم و غیرمستقیم به شانه متصل هستند که از مهم‌ترین آنها می‌توان به عضله‌های چرخاننده شانه (روتاتور کاف) اشاره کرد.
بسیاری از دردهای شانه موقت هستند و با خانه‌درمانی بهبود می‌یابند اما درد در بعضی موارد ادامه‌دار است و نیاز به درمان تخصصی پیدا می‌کند. در ادامه با شایع‌ترین عوامل درد شانه و درمان آنها آشنا می‌شوید:
تاندونیت روتاتور کاف
از بین تمام عوامل درد شانه، آسیب روتاتور کاف یا عضله چرخاننده شانه، شایع‌ترین آن‌هاست. در واقع حدود دوسوم از دردهای شانه به اختلالات روتاتور کاف مربوط می‌شوند. روتاتور کاف از گروهی از عضلات و تاندون‌های متصل به مفصل شانه تشکیل شده و بخش توپی سر استخوان بازو را در کاسه مفصل شانه نگه می‌دارد و حرکت دست در جهات مختلف را امکان‌پذیر می‌کند. انجام حرکات مکرر و مداوم باعث ایجاد التهاب در تاندون‌های روتاتور کاف (تاندونیت) می‌شود. روتاتور کاف و تاندون‌های آن مانند لاستیک اتومبیل با گذشت زمان و استفاده مکرر، به تدریج تحلیل می‌روند و درد شانه ایجاد می‌کنند. درد ناشی از تاندونیت، اوایل خفیف است و فقط حین حرکت مفصل شانه احساس می‌شود اما بعد از مدتی تشدید خواهد شد. تاندونیت روتاتور کاف معمولاً با اجتناب از حرکت‌های تکراری و تشدیدکننده درد، سرما و گرمای موضعی و داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی بهبود می‌یابد. درمان‌های دستی، فیزیوتراپی و ورزش‌های تقویتی شانه نیز در بهبود شانه نقش مهمی ایفا می‌کنند.پارگی تاندون
پارگی و نیم‌پارگی تاندون‌های ناحیه شانه با درد و محدودیت دامنه حرکتی همراه هستند. این آسیب‌ها در تاندون‌های روتاتور کاف و عضلات دوسر بازویی بیشتر دیده می‌شوند و معمولاً بر اثر حرکات تکراری و مداوم، بالا رفتن سن و تحلیل رفتن تاندون یا ضربه، تصادفات و زمین‌خوردگی رخ می‌دهند. درد ناشی از پارگی حاد تاندون، بسیار شدید است اما در پارگی‌های جزئی و مزمن، احساس درد و ضعف شانه، تدریجی و پیش‌رونده است. در نتیجه بسیاری از افراد اوایل متوجه این آسیب نمی‌شوند. نیم‌پارگی‌های تاندون را می‌توان با استراحت، سرما و گرمای موضعی، داروهای ضدالتهاب، فیزیوتراپی، حرکات اصلاحی و ورزش‌درمانی، بهبود بخشید اما پارگی‌های کامل به جراحی نیاز پیدا می‌کنند.درد ناشی از تاندونیت، اوایل خفیف است و فقط حین حرکت مفصل شانه احساس می‌شود اما بعد از مدتی تشدید خواهد شد. تاندونیت روتاتور کاف معمولاً با اجتناب از حرکت‌های تکراری و تشدیدکننده درد، سرما و گرمای موضعی و داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی بهبود می‌یابد
شانه منجمد
شانه منجمد ممکن است در یک یا هر دو شانه اتفاق بیفتد. افراد مبتلا به این عارضه، بر اثر خشکی کپسول شانه دچار درد و محدودیت دامنه حرکتی می‌شوند. در این بیماری، فرد با بالا آوردن دست بلافاصله دچار درد در مفصل شانه می‌شود. در واقع این درد فرد را از بالا آوردن شانه ناتوان می‌کند. این اختلال که تحت عنوان «چسبندگی کپسول مفصلی» نیز شناخته می‌شود، زمانی اتفاق می‌افتد که بافت همبند مفصل شانه ضخیم و ملتهب می‌شود. در این شرایط، مفصلات روتاتور کاف نیز دچار گرفتگی می‌شوند. علت بروز شانه منجمد هنوز ناشناخته است. این بیماری در زنان میانسال و افراد مبتلا به دیابت، اختلالات تیروئید و پارکینسون بیشتر دیده می‌شود. شانه منجمد معمولاً خودبه‌خود بعد از گذشت 18 ماه بهبود می‌یابد. این نشانگان 3 مرحله دارد؛ مرحله درد، مرحله خشکی و مرحله ذوب شدن. در مرحله اول، فرد دچار درد است اما هنوز محدودیت حرکتی شدید پیدا نکرده است. در مرحله خشکی، محدودیت حرکتی بیشتر می‌شود و با بالا آوردن دست دردی تیز و ناگهانی در شانه احساس می‌شود. در مرحله ذوب شدن نیز درد و محدودیت حرکتی به‌تدریج برطرف می‌شود. طول درمان شانه منجمد را می‌توان با کمک درمان‌های دستی، حرکات اصلاحی، فیزیوتراپی و کمپرس سرد و گرم، کوتاه‌تر کرد.بورسیت شانه
اگر دچار درد عمقی و تیز همراه با احساس داغی و التهاب در ناحیه شانه شده‌اید، ممکن است به بورسیت شانه مبتلا باشید. بورسیت به معنای التهاب بورس‌های شانه است. بورس‌ها، کیسه‌های حاوی مایع هستند که مانند بالشتک محافظ بین عضلات، استخوان‌ها و مفاصل نقاط مختلف بدن قرار می‌گیرند و از ساییدگی و اصطکاک آنها روی هم جلوگیری می‌کنند. در واقع این بافت‌ها بدون وجود بورس‌ها نمی‌توانند کنار هم حرکت کنند و عملکرد طبیعی داشته باشند. حرکات مکرر و فشار بیش از حد بر کیسه‌های بورس شانه در فعالیت‌هایی مثل پرتاب توپ یا حمل بار از بالای سر باعث درد و التهاب و افزایش مایع درون بورس می‌شوند. درد ناشی از بورسیت معمولاً در بخش خارجی شانه احساس می‌شود و با بالا بردن بازو تشدید خواهد شد. این عارضه معمولاً با استراحت، سرما و گرمای موضعی، مسکن‌ها، درمان‌های دستی، فیزیوتراپی و حرکات کششی، اصلاحی و قدرتی بهبود می‌یابد.پارگی‌های لابروم
لابروم، لایه‌ای از جنس غضروف است که سطح حفره مفصل شانه را می‌پوشاند. این لایه در عین حال که به مفصل شانه ثبات می‌دهد، تحرک‌پذیری آن را نیز حفظ می‌کند. پارگی لابروم یکی از آسیب‌های شایع در ورزشکاران حرفه‌ای است اما در افراد عادی نیز زیاد دیده می‌شود. در واقع نیمی از افراد میانسال به دلیل استفاده مکرر از شانه در طول زندگی خود دچار درجاتی از پارگی لابروم می‌شوند. از آنجایی که بسیاری از این پارگی‌ها بدون علامت هستند، خیلی از افراد متوجه آن نمی‌شوند اما این پارگی در بعضی موارد می‌تواند دردناک باشد، به‌خصوص حین بالا بردن دست یا حرکت دست به سمت مخالف بدن (مثل زمانی که می‌خواهید با دست چپ، شانه راست خود را بخارانید). پارگی لابروم درجات مختلفی دارد. درمان آن نیز با توجه به شدت آسیب می‌تواند متفاوت باشد. برای مثال اگر لابروم فقط مقداری ساییده و فرسوده شده و هنوز به حفره شانه متصل باشد، با استراحت، فیزیوتراپی و مصرف مسکن، تسکین می‌یابد اما باید توجه داشت که این پارگی‌ها اغلب به طور کامل‌ترمیم نمی‌شوند و درد آنها پس از مدتی باز می‌گردد. در موارد جداشدگی کامل لابروم نیز نیاز به جراحی وجود دارد.آیمپینجمنت شانه
آیمپینجمنت یا گیرافتادگی تاندون متصل به عضله‌های چرخاننده شانه (روتاتور کاف) به دلیل حرکات مکرر دست بالای سر (مثل حرکات ورزشی شنا) و التهاب و تحت فشار قرار گرفتن تاندون‌ها و بورس شانه اتفاق می‌افتد. کیسه بورس هنگام انقباض عضلانی از بافت ماهیچه محافظت کرده و از گیر کردن آن به استخوان جلوگیری می‌کند اما در آیمپینجمنت شانه، نوعی حالت گیرافتادگی یا نیشگون گرفتن در محل اتصال عضلات به مفصل شانه ایجاد می‌شود. آیمپینجمنت معمولاً حین حرکت دادن دست و شانه در زوایایی خاص باعث بروز درد می‌شود. به عبارتی، درد در این عارضه در تمام امتداد دامنه حرکتی بروز پیدا نمی‌کند و بیشتر در حرکت‌های دست بالای سر، به عقب بردن دست یا خوابیدن روی سمت درگیر، احساس می‌شود. این عارضه به‌تدریج باعث ضعف در عضلات چرخاننده شانه می‌شود. از آنجایی که عضلات چرخاننده در حفظ ثبات مفصل شانه نقش اساسی ایفا می‌کنند، هر گونه ضعف در آنها می‌تواند منجر به تشدید آیمپینجمنت شود و فرد را وارد چرخه معیوبی کند. بنابراین تقویت عضلات چرخاننده و حفظ تعادل میان عضلات و سایر بافت‌های شانه در بهبود آیمپینجمنت و پیشگیری از عود آن بسیار مؤثر است.آرتروز و تحلیل مفصل
آرتروز به دلیل تحلیل و فرسودگی بافت غضروفی مفصل ایجاد می‌شود. ابتدا و انتهای هر استخوان با بافت غضروفی پوشانده شده است. این بافت از ساییدگی سر استخوان‌ها روی هم جلوگیری می‌کند. با از بین رفتن لایه غضروفی مفاصل، اصطکاک سر استخوان‌ها افزایش می‌یابد و درد، التهاب، خشکی مفصل و محدودیت حرکتی ایجاد می‌کند. افراد مبتلا به آرتروز شانه نمی‌توانند به راحتی بازوی خود را حرکت دهند. گاهی اوقات این افراد حین حرکت شانه صدایی کلیک‌مانند یا تق‌تق نیز از آن می‌شنوند. آرتروز شانه در موارد شدید می‌تواند باعث ایجاد خارهای استخوانی شود و دامنه حرکتی را محدودتر و دردناک‌تر کند. تخریب غضروفی قبال ترمیم نیست اما علائم ناشی از آن را می‌توان با استراحت، اجتناب از فعالیت‌های تحریک‌کننده درد، سرما و گرمای موضعی، مسکن‌ها، فیزیوتراپی و حرکات کششی و تقویتی عضلات، کاهش داد. روماتیسم یا آرتریت روماتوئید یکی دیگر از بیماری‌های تحلیل مفصل است که به دلیل حمله سیستم ایمنی به بافت غضروفی مفصل ایجاد می‌شود. این بیماری نیز می‌تواند باعث درد، سفتی و خشکی در مفصل شانه شود.عدم ثبات مفصل شانه
شانه در حالت طبیعی نسبت به دیگر مفاصل بدن، ثبات کمتر و تحرک‌پذیری بیشتری دارد. اگر این ثبات بیش از حد کاهش یابد، فرد مستعد انواع آسیب‌های شانه می‌شود. در واقع اگر کاسه مفصل شانه بیش از حد شل باشد و شانه بیش از اندازه لازم در جهات مختلف حرکت کند، لیگامان‌ها دچار کشیدگی می‌شوند و مفصل در معرض خطر آسیب‌هایی مثل دررفتگی قرار می‌گیرد. بی‌ثباتی در مفصل شانه بیشتر در ورزش‌های پرتابی، شناگران، بازیکنان والیبال و افرادی دیده می‌شود که به طور مکرر از مفصل شانه با حداکثر محور حرکتی استفاده می‌کنند. این عارضه یکی از علل شایع درد شانه در جوانان است. استراحت، گرما و سرمای موضعی و مسکن‌ها می‌توانند درد ناشی از بی‌ثباتی شانه را کاهش دهند اما کلید اصلی برای افزایش ثبات شانه، انجام حرکات اصلاحی، ورزش‌درمانی، درمان‌های دستی و فیزیوتراپی است.ادامه دارد...
منبع: هفته نامه سلامت - دکتر شاهد صدر، متخصص کایروپراکتیک عضو انجمن علمی کایروپراکتیک ایران
