چرا افراد لاغر هرچه می‌خورند چاق نمی‌شوند

ژن افراد می‌تواند تعیین کند که فردی چاق یا لاغر باشد. محققان می‌خواستند بدانند چرا وزن بدن افرادی که در یک محیط مشابه زندگی می‌کنند، می‌تواند به شدت متفاوت باشد، و چرا برخی افراد تا این حد می‌توانند وزن خود را روی طیفی سالم نگه دارند و لاغر به نظر برسند در حالی که بعضی دیگر برای داشتن وزنی متعادل باید بسیار تلاش کنند؟

یک تیم تحقیقاتی در دانشگاه کمبریج نشان داد که عوامل فیزیکی مانند خوردن غذاهای پرکالری و شیوه زندگی نامناسب، می‌تواند به افزایش وزن کمک کند. لاغری هم مانند چاقی شدید، موروثی است و هر دو دارای چند لوکوس (جایگاه نشانگر ژنتیکی) بر روی کروموزوم فرد هستند.
مطالعات انجام گرفته بر روی خانواده‌ها و دوقلوها، به طور مستمر نشان داد که 40 تا 70 درصد تغییرات وزن بدن موروثی است.

سؤال این است که آیا ژن‌هایی که بر روی لاغری فرد اثر می‌گذارند، درست برعکس کسانی است که ژن‌های مستعدکننده چاقی را دارا هستند و یا تفاوت‌های اساسی بین این دو وجود دارد؟

برای تحقیق، دانشمندان اطلاعات ژنتیکی 1622 فرد لاغر (74 درصد از آن‌ها در خانواده‌ای زندگی می‌کردند که اعضای آن لاغر بودند)، 1985 فرد با چاقی شدید و 10433 نفر دیگر با وزن طبیعی را به عنوان کنترل تحت بررسی قرار دادند.

نه تنها محققان متغیرهای ژنتیکی را که به عنوان افزایش‌دهنده‌های میزان چاقی شناخته شده‌اند، در نظر گرفتند، بلکه آن‌ها یک منطقه ژنی جدید را کشف کردند که به چاق یا لاغر شدن افراد مرتبط بودند. سپس این تیم، بر اساس این متغیرها، چاقی افراد را محاسبه کردند.

بر اساس پیش‌بینی‌ها، آن‌ها دریافتند که افراد چاق، شاخص ریسک ژنتیکی بیشتری نسبت به افراد دارای وزن نرمال دارند، که با افزایش احتمال دچار شدن آن‌ها به چاقی همراهی می‌کند.

تحقیقات در مراحل اولیه نشان داد که افراد لاغر سالم، عموماً به این علت چنین فرم بدنی دارند که ژنوم آن‌ها بار کمتری از ژن‌های افزایش دهنده شانس چاقی را با خود حمل می‌کند. درک این موضوع که چگونه ژن‌های ما بر اندازه بدن ما تأثیر می‌گذارند، می‌تواند راه درمان دارویی را هموار سازد.

اگر بتوان ژن‌هایی را که مانع از افزایش وزن افراد لاغر می‌شوند، شناسایی کرد، ممکن است بتوان این ژن‌ها را به منظور یافتن استراتژی جدید کاهش وزن و کمک به افرادی که این برتری را ندارند، مورد هدف قرار داد.

این نتایج آنچه سال‌ها پیش درباره نقش مهم ژنتیک در تعیین گرایش فرد به لاغری یا چاقی، با بررسی دوقلوها نشان داده بود را تأیید کرد. به عبارتی افراد لاغر به احتمال بیشتری دارای چند خویشاوند لاغر، و افراد چاق دارای چند خویشاوند دچار اضافه وزن و چاق هستند. ژن‌های کشف شده در این بررسی، به لیست دیگر مطالعات انجام شده و بزرگ‌تر، به منظور کمک به یافتن مکانیسم چاقی، نه پیش‌بینی چاقی فرد، اضافه شد.

حدود یک سوم از افراد در اکثر کشورها، بدون در نظر گرفتن مواد غذایی ناسالم، لاغرتر از سایرین هستند. دلیل بعضی از این‌ها به ژن‌ها می‌رسد، اما عوامل دیگر مانند تفاوت‌های فردی در شیوه زندگی یا میکروب‌های روده نیز احتمالاً مسئول این نوع سایز بدنی می‌باشند.
متأسفانه، بر اساس آخرین آمار، حدود 29 میلیون ایرانی دچار چاقی و اضافه وزن هستند. چاقی به نوبه خود موجب افزایش خطر بیماری‌هایی مانند بیماری قلبی، برخی از انواع سرطان، دیابت نوع 2 و سکته مغزی می‌شود.