مسابقه ای که هیچ بازنده ای ندارد

یکی از توصیه های موکد آموزه های دینی روایی مربوط به انجام کارهای خیر و نیکی در حق دیگران است. چنان که رسول خدا(ص) فرمود: «خدا به داود(س) چنین وحی کرد: «بنده ای از بندگانم در قیامت کار نیکی می آورد، پس او را در بهشت حاکم می سازم». داود پرسید: آن کار نیک چیست؟ خدای متعال فرمود: «اندوهی از مومنی می زداید، اگر چه با دانه ای خرما یا نیمی از آن باشد.» داود گفت: شایسته است کسی که تو را بشناسد، امیدش را از تو نبرد.»1

و از امام رضا(ع) است که فرمودند: «به همگان، اعم از شایستگان و نااهلان نیکی کنید؛ اگر کسی را نیافتی که درخور و شایسته دریافت نیکی باشد تو به نیکی کردن سزاواری.»2

و از امیرمومنان امام علی(ع) است که فرمودند: «به انجام خیر بشتابید، قبل از این كه وقت شما به كار دیگرى مشغول شود.»3
این توصیه ها و آیات و روایات متعددی که بر اهمیت کار خیر، برکات و آثار آن تاکید و تصریح دارد نشان می دهد که وجود روحیه خیرخواهی و نیک اندیشی و تلاش برای گره گشایی از مشکل دیگران یکی از مولفه های سبک زندگی اسلامی است که در عصر غیبت امام عصر(عج) از آن به سبک زندگی منتظرانه هم تعبیر می شود.

سبکی که قرار است با اجرایی شدن اش، فاصله منتظران را با ظهور و دولت موعودِ مهدوی کم کند چون آنها که منتظر مصلحی جهانی هستند تا در سایه قیام و دولت اش طعم واقعی خیر و نیکی را بچشند باید خود نیز اهل نیکی کردن باشند و اساساً همین نیکی کردن است که با کاهش آسیب ها و کم کردن بار مشکلات دیگران، ما را به ظهور نزدیک می کند. چون اساساً ظهور امام عصر(عج) به مقدمات و آمادگی مردم نیاز دارد.

اگرچه نیکی و اهتمام به امور خیر از مولفه های سبک زندگی منتظرانه است اما بعضاً برخی امور باعث می شود خیران از نیات و اعمال خیر خود منصرف شوند و اصطلاحا از کار خیر منصرف می شوند در حالی که دلسردی و بی انگیزگی در این مسیر معنایی ندارد.   

از کار خیر دست نکشید

حجت الاسلام «ناصر رفیعی» در سخنانی با عنوان «از کار خیر دست نکشید» در این باره، اظهار کرد: برخی وقتی در جامعه خطا و اشتباهی می بینند و یا اینکه کار خیرشان به بن بست می رسد، می گویند «ما پشت دست مان را داغ می کنیم دیگه از این کارها نمی کنیم؛ آمدیم ثواب کنیم، کباب شدیم؛ واسطه ازدواج شدیم حالا که به طلاق کشیده ما را نفرین می کنند اگر خوب شود، می گویند خودمان کردیم بد شود ما را نفرین می کنند.»

کارشناس اخلاق تصریح کرد: یا برخی به فقیری کمک می کنند و یا به دختری جهیزیه می دهند و بعد متوجه می شوند طرف دروغ گفته است. شخصا خودم این تجربه را داشتم که واسطه خرید فرش برای جهیزیه یک دختر شدم، وقتی وانتی آمد فرش را ببرد، تصادفا شماره تلفن روی آن را یادداشت کردم، فردا زنگ زدم گفتم فرش را تحویل دادی؟ گفت: بله آن خانم سوار شد و رفتیم و فرش را فروخت و پولش را برداشت!

وی اضافه کرد: برخی در مواجهه با این شرایط می گویند دیگر کمک نمی کنیم، خودمان دیدیم دروغ گفت. این در حالی است که شخصی به امام باقر(ع) عرضه داشت: اینها که از شما طلب پول می کنند بعضا دروغ می گویند؛ حضرت(ع) فرمودند: «فکر می کنید ما نمی دانیم؟ گاهی در میان آنها برخی هم راست می گویند برای آنکه راستگویان رد نشوند، همه را پاسخ می دهیم».
حجت الاسلام رفیعی بیان کرد: این مثال در جامعه زیاد است، شخصی خمس می دهد و با خطایی در هزینه کرد آن مواجه می شود، آیا باید از خمس سر باز بزند؟ با یک دروغ نمی شود باب کار خیر را بست، برای مثال اگر امام جماعتی بد بود که نباید از نماز جماعت امتنع کرد. چون در همه کارهای خیر ممکن است خطا هم راه بیابد.

استاد حوزه با تاکید بر اینکه باید از دوش مردم بار برداریم، گفت: برای مثال برخی رای نمی دهند و راهپیمایی نمی روند چون یک دولت یا یک وزیر اشتباه و اختلاس کرده است. در زمان امیرالمومنین(ع) هم چند مورد اختلاس رخ داد چنان که «منذر بن جارود» در زمان ایشان400 هزار درهم اختلاس کرد و حضرت امیر(ع) هم با آنها برخورد کردند؛ اما آیا می شد به بهانه این اختلاس ها در نماز مولای متقیان(ع) شرکت نکرد.

وی ادامه داد: برخی مسلمانان در جنگ تبوک شرکت نکردند و گفتند این جنگ با رومیان است و زنان شان بی حجاب اند و ممکن است چشم ما به نامحرم بیفتد و گناه کنیم، پس در خانه می نشینیم؛ قرآن درباره آنها می فرماید: به بهانه نگاه نکردن به نامحرم از جهاد سر باز زدند! اینها بهانه تراشی است.

حجت الاسلام رفیعی در پایان خاطرنشان کرد: افراد اولوالفضل اگر با اشتباه و خطایی در عالم روبرو شوند نمی گویند دیگر کار خیر نمی کنیم؛ خداوند می فرماید آنها کار زشتی کردند اما کمک تان را از آنها باز ندارید.4

همانطور که از مرور روایات به دست آمد کار خیر و تلاش برای نیکی به دیگران مسئله ای نیست که به دلیل بروز برخی رفتارهای نامناسب بتوان آن را نادیده گرفت و انجامش نداد چنان که قرآن کریم علاوه بر تاکید بر انجام خیرات، بر سبقت در آن نیز تاکید کرده و می فرماید: «فَاسْتَبِقُواْ الْخَیْرَاتِ».

مومنان در کارهای خیر از هم سبقت می گیرند

در تحلیل قرآنی، اصولا مومنان در كارهای خیر از یك دیگر سبقت می جویند. به این معنا كه پس از تشویق و ترغیب مومنان به این كه می بایست بی توجه به دیگری و یا وجود دیگری در كارهای خیر شتاب ورزند و با درنگ، زمان را از دست ندهند از ایشان می خواهد كه در كارهای خیر از یك دیگر سبقت گیرند و مسابقه برقرار كنند.

تاكید قرآن برای شتاب و نیز مسابقه در كارهای خیر (بقره آیه 148) برای آن است كه از این طریق، به ایشان سودی رساند و مردم از طریق كارهای خیر و نیك، خود را به كمال لایق و شایسته خویش برسانند. از این رو، در تحلیل قرآنی پیشتازان در كارهای خیر و نیك از كسانی شمرده شده اند كه مورد فضل و توجه خاص الهی قرار دارند (فاطر آیه 32).5

منتظران هم برای آنکه مورد این عنایت و فضل قرار گرفته و در پرتوی آن هم از بلایای عصر غیبت مصون شوند و هم فاصله با ظهور را کم کنند، نباید و نمی توانند از امور خیر دست بکشند چون در سایه این خیرات است که برکات الهی نصیب آنها می شود.

پی نوشت:
1-مستدرک الوسائل، ج12، ص395؛
2-عیون اخبارالرضا(ع)، ج2،ص35؛
3- بحار الأنوار: 68/ 215، باب 66، ذیل حدیث 15؛
4- http://vaezin.com/%d8%a7%d8%b2%da%a9%d8%a7%d8%b1-%d8%ae%db%8c%d8%b1%d8%af%d8%b3%d8%aa-%d9%86%da%a9%d8%b4%db%8c%d8%af/؛
5-پایگاه اطلاع رسانی راسخون.

---

منبع: خبرگزاری شبستان