روند فزاینده قیمت طلا و سکه
10 نوسان غیرمنتظره نرخ طلا+اینفوگرافی
طلا همواره به‌عنوان زینت با حفظ سرمایه خریداری می‌شد، اما اکنون نگاه مردم به طلا، نگاهی صرفا سرمایه‌ای (سکه) است و همین روند باعث کاهش تولیدات طلا شده، تا جایی که ما تا سال 90، سالیانه قریب به 120 تُن تولید مصنوعات طلا داشتیم و این رقم اکنون به 30 تن کاهش پیدا کرده است.
بهای طلا در بازار ایران تحت تاثیر مستقیم قیمت جهانی این فلز گران‌بها است. از آنجایی که قیمت جهانی طلا بر اساس ارز محاسبه می‌شود، ما باید این رقم را به ریال تبدیل کنیم، پس بهای ارز نیز بر قیمت طلا در ایران تاثیرگذار است. البته باید توجه داشت که عوامل داخلی نیز به نوبه خود بر بهای طلا در ایران تاثیرگذار هستند، عواملی از جمله افزایش تقاضا، مناسبت‌ها و حتی سخنرانی‌های مسئولین و دولتمردان در حوزه اقتصاد.
ما تا سال 90، سالیانه قریب به 120 تُن تولید مصنوعات طلا داشتیم و این رقم اکنون به 30 تن کاهش پیدا کرده است.
«جان شارما» اقتصاددان بانک ملی استرالیا، دلایل بسیاری برای تغییر در قیمت جهانی طلا قائل است اما مهم‌ترین آن‌ها را تنش‌های سیاسی-اقتصادی آمریکا با دیگر کشورها عنوان می‌کند، چرا که این تنش‌ها باعث نوسان در ارزش دلار و به تبع دلار نقش تعیین کننده‌ای در ارزش طلا دارد.
هر ساله با نزدیک شدن به ماه‌های آخر سال و طبق عادت دیرینه ایرانیان، بازار طلا رونق گرفته و افزایش تقاضا در این بازار به چشم می‌خورد. هر کجا که افزایش تقاضا باشد، افزایش بها نیز پدید خواهد آمد. باید توجه داشت که محاسبه قیمت طلای جهانی به ریال از طریق نرخ دلار در بازار آزاد کشور انجام می‌شود. از این رو برای تبدیل و معادل‌سازی نرخ جهانی طلا به نرخ طلا و سکه در ایران، بهای دلار نیز تعیین کننده است. در این شرایط دو متغیر طلای جهانی و دلار داخلی، تاثیر مستقیم بر قیمت نهایی طلا و به تبع آن سکه می‌گذارد.(1)
طی ماه‌های گذشته شاهد نوسانات گسترده‌ای در حوزه دلار و طلا بودیم و همان‌طور که پیش‌تر گفته شد، بنا به تعیین قیمت جهانی طلا، تغییر در بهای دلار تاثیر مستقیمی بر قیمت طلا در ایران دارد. پس افزایش نرخ دلار یکی از مهم‌ترین دلایل گرانی بهای طلا در ایران است. با توجه به این موضوع، در مدتی که قیمت طلای جهانی کاهش پیدا کرد، همچنان قیمت طلا در داخل کشور سیر صعودی داشت، چراکه در ایران دلار و طلا رابطه‌ای مستقیم داشته و با افزایش بهای دلار، قیمت طلا نیز افزایش می‌یابد.
باید عرضه و تقاضا برابر باشند و هیچ کمبودی از نظر تأمین نیاز در بازار وجود نداشته باشد، چراکه این کمبودها حکم روزنه‌هایی برای افزایش نفوذ دلالان را دارد.
تأثیر تنش‌های سیاسی بر ارزش طلا
«کشتی آرای» رئیس کمیسیون تخصصی طلا و جواهر در مصاحبه با «تبیان»، رابطه‌ای مستقیم بین تنش‌های سیاسی و ارزش طلا متصور شد و گفت: «تنش‌ها و برخوردهای سیاسی، احتمال وقوع جنگ را به همراه دارند و در زمان جنگ نیز تنها ثروتی که قابل اتکا است، طلا خواهد بود، چراکه این فلز گران‌بها قابل معاوضه با هر کالا و واحد پولی دیگر است. در چنین برهه‌ای طلا افزایش قیمت و مسکن کاهش قیمت پیدا می‌کند! چراکه سرمایه‌ها از خرید ملک به خرید طلا با هدف کسب سود بیشتر، سرازیر می‌شود.»چگونگی برقراری تعادل در بازار طلا
نکته حائز اهمیت در عرصه اقتصادی این است که باید در بازار طلا تعادل برقرار باشد تا چرخه‌های اقتصادی به‌درستی حرکت کنند. درواقع باید عرضه و تقاضا برابر باشند و هیچ کمبودی از نظر تأمین نیاز در بازار وجود نداشته باشد، چراکه این کمبودها حکم روزنه‌هایی برای افزایش نفوذ دلالان را دارد.«جمشید پژویان» اقتصاددان و عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبائی، درباره افزایش نامتعارف قیمت طلا به تبیان گفت: «قیمت طلا در ایران به دارایی‌های جانشین که دلار است بستگی دارد. اگر ما بتوانیم صادرات را چه در حوزه نفتی و چه غیر نفتی، تا آن جا افزایش دهیم که درآمدها و ذخایر ارزی کشور به حد کفایت برسد، قطعاً ارزش دلار کاهش و در ادامه آن قیمت طلا نیز پایین خواهد آمد. در این میان بانک مرکزی باید اولویت خود را به حفظ منابع و ذخایر ارزی اختصاص دهد و از تزریق غیر ضروری سکه و ارز به بازار خودداری کند.»
اگر کنترل مسئولین بر این بازار بیشتر شود و سامانه‌ای برای ثبت و ضبط معاملات طلا و سکه راه‌اندازی شود، بی‌شک با نوسانات کم‌تری در بازار طلا مواجه خواهیم شد. این سامانه نیز مانند سامانه کنترل قیمت مسکن، باید شامل تمامی اطلاعات دقیق فروشنده، اطلاعات دقیق خریدار، حجم معامله، مالیات، قیمت نهایی و... باشد تا از هرگونه سوءاستفاده و تخلف جلوگیری کند. پس هرگاه قیمت طلا به قیمت غیرواقعی خود نزدیک و در اصطلاح دارای حباب شد، بانک مرکزی ملزم است با در پیش گرفتن سیاست‌های هدفمند، کنترل بازار را به دست گرفته و از جولان دهی دلالان و سودجویان جلوگیری کند. یکی از مهم‌ترین این سیاست‌ها، اجرای «طرح سپرده پس‌انداز سکه طلا» است. با اجرای این طرح و سپردن طلا و سکه به بانک‌های منتخب، علاوه بر افزایش سطح امنیت این فلز گران‌بها، از معاملات غیر ضروری در بازار نیز جلوگیری می‌شود و در نتیجه، میان عرضه و تقاضا تعادل ایجاد شده و شاهد ثبات قیمت در این بازار خواهیم بود.
یکی دیگر از راهکارهای کنترل قیمت طلا، افزایش سود سپرده‌های بانکی و سوق دادن مردم برای سرمایه‌گذاری در این حوزه است چراکه نگاه مردم طی سال‌های اخیر به طلا از کالای مصرفی به کالای سرمایه‌ای تغییر پیدا کرد و این مهم‌ترین معضل بازار طلا محسوب می‌شود. درواقع پیش از این طلا به‌عنوان زینت با حفظ سرمایه خریداری می‌شد، اما اکنون نگاه مردم به طلا، نگاهی صرفاً سرمایه‌ای (سکه) بوده که حاصل از تغییر سبک زندگی است. این روند باعث کاهش تولیدات طلا شده، تا جایی که ما تا سال 90، سالیانه قریب به 120 تُن تولید مصنوعات طلا داشتیم و این رقم اکنون به 30 تن کاهش پیدا کرده است. امروزه ترکیه که خود، از مصرف کنندگان طلا بود با سرمایه‌گذاری در این حوزه، رتبه دوم صادرات مصنوعات طلا در جهان را پیدا کرده است. پس اگر این نوع نگاه اصلاح شود، می‌توان به ثبات و آرامش بازار طلا امیدوار بود.
پی‌نوشت:
1- رابطه قیمت دلار و طلا با قیمت سکه، پایگاه اطلاع رسانی طلا
