تک فرزندها را خودشیفته بار نیاورید

دختر پنج‌ساله‌ای دارم که تک‌فرزند است و اعتمادبه‌نفس کمی دارد و دائم از ما خواهر یا برادر می‌خواهد ولی من و همسرم معتقدیم یک بچه کافی است. نگران دخترم هستم که بدون اعتمادبه‌نفس و افسرده بزرگ شود لطفاً من را راهنمایی کنید. 

به عنوان مشاور با تک‌فرزندی نظر موافقی ندارم. چراکه معتقدم کودکان در محیط خانه مهارت‌های زیادی را فرا می‌گیرند که خواهر یا برادر به روند این فراگیری کمک زیادی دارند. علاوه بر نوع ارتباطات خواهر و برادری که در مهارت‌آموزی مؤثر است نوع رفتارهای پدر و مادر نیز می‌تواند در ارتباط با فرزندان تأثیرات مثبت زیادی را ایجاد کند.

تک‌فرزندها به دلیل توجه زیاد در محیط خانواده و محور بودن می‌توانند دچار نوعی خودشیفتگی شده و در آینده موجب پرتوقعی زیاد آن‌ها در روابط اجتماعی باشد.

از دیگر آثار تک‌فرزندی 
اگر در نهایت تصمیم قطعی برای تک‌فرزندی گرفته‌اید سعی کنید هر چه بیشتر او را در محیط‌های اجتماعی شرکت دهید. البته در حدی که گنجایش و ظرفیت آن را داشته باشد.

چندراه ساده برای افزایش اعتمادبه‌نفس

از ریسک كردن‌های سالم استقبال كنید. كودكتان را به كشف چیزی تازه، مثل خوردن غذایی متفاوت، یافتن دوستان تازه، یا اسكیت سواری تشویق كنید. با اینکه همیشه احتمال شكست وجود دارد اما بدون ریسک كردن موفقیت هم به دست نمی‌آید. پس به كودک خود اجازه‌ی تجربه‌های کم‌خطر را بدهید و در مقابل تقاضاهای او در دخالت خود مقاومت كنید.

اجازه بدهید اشتباه كند
 اگر كودكتان با وقت تلف كردن در اتاق‌خوابش از اتوبوس مدرسه جامانده است، او را تشویق كنید كه بیندیشد دفعه بعد چطور رفتار كند بهتر است. به‌این‌ترتیب اعتمادبه‌نفسش صدمه نمی‌بیند و خواهد فهمید كه گاهی می‌شود اشتباه كرد.

از اتفاقات مثبت تجلیل كنید
همه تشویق پذیر هستند، بنابراین سعی كنید چیزهای خوبی را كه كودكتان در روز انجام می‌دهد با صدای بلند اعلام كنید؛ مثلاً به پدرش بگویید «دخترمان امروز همه تكالیفش را سریع انجام داد». با این كار او را در معرض تحسین خود و پاسخ دلگرم‌کننده‌ی پدرش قرار می‌دهید. واضح و مشخص بیان كنید. به‌جای این‌که بگویید «خوب بود» بگویید «ممنون كه میز شام را چیدی»

خوب گوش كنید
اگر كودكتان نیاز به حرف زدن دارد، بایستید و به چیزی كه برای گفتن دارد خوب گوش دهید. او نیاز دارد احساس كند كه افكارش، احساساتش، خواسته‌ها و نظراتش مهم هستند. به او کمک كنید با نام گذاشتن روی احساساتش با آن‌ها راحت كنار بیاید. بگویید «می‌فهمم كه ناراحتی چون نمی‌توانی به آن مهمانی بروی». با پذیرفتن احساساتش بدون قضاوت درباره آن‌ها، به احساسات او اعتبار می‌بخشید و نشان می‌دهید كه برای چیزی كه می‌خواهد بگوید ارزش قائلید

از مقایسه اجتناب كنید
نظراتی مثل «چرا سعی نمی‌كنی مثل برادرت باشی؟» یا «چرا مثل دوستت مؤدب نیستی؟» فقط كودكتان را به یاد مشكلاتش می‌اندازد و در او احساس خجالت، حسادت و رقابت را تشدید می‌كند. حتی مقایسه‌های مثبت مثل «تو بهترین بازیكنی» هم به‌طور بالقوه مخرب‌اند چون كودک به‌سختی می‌تواند همیشه بر طبق این تصویر خود را بسازد. اگر بگذارید كودكتان بداند كه او را به خاطر منحصربه‌فرد بودنش تحسین می‌كنید، او هم ارزش بیشتری برای خودش قائل می‌شود.

احساس همدردی كنید اگر كودكتان خودش را به شكلی ناخوشایند با خواهر برادرها یا همسالانش مقایسه می‌كند مثلا ً می‌گوید: «چرا نمی تونم مثل دوستم توپ پرت كنم»، با او همدردی كنید و بعد روی یكی از توانایی‌هایش تأکید كنید؛ مثلاً بگویید، «آره راست میگی. دوستت توپ پرت كن ِ خوبیه. تو هم خیلی تند می‌دوی». این به كودكتان کمک می‌كند متوجه شود كه ما همه نقاط قوت و ضعفی داریم و لازم نیست كه حتماً بی‌عیب باشد تا احساس خوبی درباره خودش داشته باشد.

تشویق كنید
هر كودكی نیاز به شكلی از حمایت از جانب عزیزانش دارد كه پیغام می‌دهند «ما به تو ایمان‌داریم. ما تلاش‌هایت را می‌بینیم. ادامه بده!» تشویق یعنی تشخیص دادن پیشرفت و نه‌فقط پاداش دادن به نتیجه‌ای.

در امور خانه او را مشارکت دهید.

زمان کافی و خصوصی به او اختصاص دهید.

بر ضعف‌هایش زوم نکنید.

در تصمیم‌گیری‌ها از او نظر بگیرید.

مسئولیت‌هایی در حد توانش به او بسپارید.

خودتان با اعتمادبه‌نفس و قاطع برخورد کنید.

قوانین خانه را قاطعانه طرح کنید و در مورد آن‌ها قاطعانه برخورد کنید.

در روابط از کمرویی پرهیز کنید و ارتباطات پررنگ و بدون خجالت داشته باشید. یک سلام بلند می‌تواند برای فرزند شما بسیار آموزنده باشد.

او را در حیطه‌های مختلف توانا کنید.

با تخیلاتش همراه شوید.

احساساتش را بشنوید و همراهی کنید.

---

منبع: پرسش و پاسخ های عمومی مشاوره شیوه های تربیتی مرکز مشاوره تبیان