رئیس‌جمهور در موضوع حجاب به کدام آیه استناد کرد

رئیس‌جمهور روز گذشته در سخنانی در جمع وزیر و مدیران وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، به مسئله حجاب پرداخته و با اشاره به اینکه همه باید اصول مربوط به خود را حفظ کنند، گفت: متأسفانه در مسئله حجاب، اول از زن شروع می‌کنیم در حالی که قرآن ابتدا مرد را از نگاه هرز دور می‌کند، اما ما می‌رویم و بخاطر حجاب دختران و زنان را دستگیر می‌کنیم.

رئیس‌جمهور در این سخنان به آیه ۳۰ سوره نور استناد کردند که خداوند می‌فرماید: «قُلْ لِلْمُؤْمِنِینَ یَغُضُّوا مِنْ أَبْصَارِهِمْ وَیَحْفَظُوا فُرُوجَهُمْ ذَلِكَ أَزْكَى لَهُمْ إِنَّ اللَّهَ خَبِیرٌ بِمَا یَصْنَعُونَ» (به مردان با ایمان بگو دیده فرو نهند و پاكدامنى ورزند كه این براى آنان پاكیزه‏‌تر است زیرا خدا به آنچه مى‌كنند آگاه است.»

درباره شأن نزول آیه از امام باقر علیه السّلام چنین نقل شده است که جوانى از انصار در مسیر خود با زنى رو برو شد. چهره آن زن نظر آن جوان را به خود جلب کرد تا اینکه وارد کوچه تنگى شد باز همچنان به پشت سر خود نگاه مى‏‌کرد، ناگهان صورتش به دیوار خورد و تیزى استخوان یا قطعه شیشه‏‌اى که در دیوار بود صورتش را شکافت! با خود گفت به خدا سوگند من خدمت پیامبر مى‏‌روم و این ماجرا را باز گو مى‏‌کنم، هنگامى که چشم رسول خدا به او افتاد فرمود: چه شده است؟
و جوان ماجرا را نقل کرد، در این هنگام جبرئیل، پیک وحى خدا نازل شد و آیه مورد بحث را آورد.

در تفسیر المیزان درباره این آیه آمده است: كلمه (غض ) به معناى روى هم نهادن پلك هاى چشم است، و كلمه (ابصار) جمع بصر است كه همان عضو بیننده باشد و از اینجا معلوم مى‌شود كه كلمه (من ) در جمله (من ابصارهم ) براى ابتداى غایت است، و یا براى بیان جنس، و یا تبعیض باشد كه هر یك را مفسرى گفته، و معنایش این است كه مؤمنین چشم پوشى را از خود چشم شروع كنند.

پس در جمله (قل للمؤمنین یغضوا من ابصارهم ) از آنجایى كه كلمه (یغضوا) مترتب بر (قل - بگو) مى‌باشد نظیر ترتبى كه جواب شرط بر شرط دارد قهراً دلالت مى‌كند بر اینكه قول در اینجا به معناى امر است، و معناى جمله این است كه به مؤمنین امر كن كه چشم خود را بپوشند، و تقدیر آن این است كه : ایشان را امر به غض و چشم پوشى كن كه اگر امر بكنى چشم خود را مى‌پوشند، و این آیه به جاى اینكه نهى از چشم چرانى كند، امر به پوشیدن چشم كرده و فرقى ندارد، آن امر این نهى را هم افاده مى‌كند و چون مطلق است نگاه به زن اجنبى را بر مردان، و نگاه به مرد اجنبى را بر زنان تحریم فرموده.

و جمله (و یحفظوا فروجهم ) نیز به معناى این است كه به ایشان امر كن تا فرج خود را حفظ كنند و كلمه (فرجه ) و (فرج ) به معناى شكاف در میان دو چیز است كه با آن از عورت كنایه آورده‌اند و در قرآن كریم هم كه سرشار از اخلاق و ادب است همیشه این كنایه را استعمال كرده، به طورى كه راغب گفته در عرف هم به خاطر كثرت استعمال مانند نص و اسم صریح براى عورت شده است.

و مقابله‌اى كه میان جمله (یغضوا من ابصارهم ) با جمله (یحفظوا فروجهم ) افتاده، این معنا را مى‌رساند كه مراد از (حفظ فروج ) پوشاندن آن از نظر نامحرمان است، نه حفظ آن از زنا و لواط كه بعضى پنداشته اند، در روایت هم از امام صادق (علیه السلام) رسیده كه فرمود: تمامى آیاتى كه در قرآن درباره حفظ فروج هست به معناى حفظ از زنا است، به غیر این آیه كه منظور در آن حفظ از نظر است، بنابراین ممكن است جمله اولى از این دو جمله را با جمله دومى تقیید كرده، و گفت مدلول آیه تنها نهى از نظر كردن به عورت، و امر به پوشاندن آن است.

آنگاه به مصلحت این حكم اشاره نموده و با بیان آن مردم را تحریك مى‌كند كه مراقب این حكم باشند و آن اشاره این است كه مى‌فرماید: (این بهتر شما را پاك مى‌كند، علاوه بر این خدا به آنچه مى‌كنید با خبر است ).

در تفسیر نمونه نیز آمده است: این سوره در حقیقت سوره عفت و پاکدامنى و پاکسازى از انحرافات جنسى است، در اینجا احکام نگاه کردن و چشم چرانى و حجاب را بیان مى‏‌دارد.

نخست مى‏‌گوید: «به مؤمنان بگو: چشم‌هاى خود را (از نگاه به نامحرمان) فرو گیرند، و عفاف خود را حفظ کنند» (قُلْ لِلْمُؤْمِنِینَ یَغُضُّوا مِنْ أَبْصارِهِمْ وَ یَحْفَظُوا فُرُوجَهُمْ). و از آنجا که گاه به نظر مى‏‌رسد که چرا اسلام از این کار که با شهوت و خواست دل بسیارى هماهنگ است نهى کرده، در دنباله آیه مى‏‌فرماید: «این براى آنها پاکیزه‏تر است» (ذلِکَ أَزْکى‏ لَهُمْ). سپس به عنوان اخطار براى کسانى که نگاه هوس‏‌آلود و آگاهانه به زنان نامحرم مى‏‌افکنند و گاه آن را غیر اختیارى قلمداد مى‏‌کنند، مى‏‌گوید: «خداوند از آنچه انجام مى‏‌دهید آگاه است» (إِنَّ اللَّهَ خَبِیرٌ بِما یَصْنَعُونَ).

همچنین حجت‌الاسلام و المسلمین قرائتی در تفسیر نور در شرح این آیه نکاتی را برمی‌شمرد که عبارتند از:

۱- لازمه ایمان، حفظ نگاه از حرام است.
۲- جاذبه‌های غریزی را باید کنترل کرد.
۳- گناه را از سرچشمه جلوگیری کنیم و تقوا را از چشم شروع کنیم.
۴ ـ چشم پاک، مقدّمه پاکدامنی است.
۵- پاکدامنی، برای مردان نیز لازم است.
۶ـ چشم‌چرانی و بی‌عفّتی، مانع رشد معنوی انسان است.
۷- همواره در محضر خدا هستیم.در محضر خدا معصیت نکنیم.
۸ـ در لزوم عفّت و پاکدامنی و ترک نگاه حرام،بین زن و مرد فرقی نیست.

---

منبع:
خبرگزاری قرآن / مهدی مخبری