دانشجوی نخبه‌ای که برای خدمت به میهن بازگشت؛
3 برش از زندگی دکتر قریب
دکتر محمد قریب متخصص کودکان و بنیان‌گذارعلوم نوین پزشکی اطفال در ایران بودند، همچنین وی از بنیان‌گذاران اولین بیمارستان تخصصی کودکان در ایران و مؤسس مرکز طبی کودکان تهران است.
دانشجوی نمونه
دکتر قریب، نخستین دانشجوی ایرانی بود که در کنکور انترنای بیمارستان پاریس قبول شد. این آزمون از آن جهات حائز اهمت بود که سالانه از میان 12 دانشجو، تنها 1 نفر پذیرفته می‌شد. او آنچنان پشتکاری در علم‌آموزی داشت که در سال 1316 با ارائه رساله دکتری "وقفه‌های تنفسی شیرخواران" موفق به کسب دانشنامه دکترای پزشکی از پاریس شد.محمد قریب پس از اتمام تحصیل، در سال 1317 به کشور بازگشت و از کار در فرانسه صرف‌نظر کرد چراکه معتقد بود باید در کشور خود و برای هموطنان خدمت کند.(1)
دکتر قریب، در سال 1319 کتاب بیماری‌های کودکان را به چاپ رساند و در سال 1321 موفق به دریافت نشان عالی علمی از سوی دولت فرانسه شد.
محمد قریب از نخستین روزهای بازگشت به ایران، با تلاش شبانه‌روزی دانش و تخصص خود را صرف مداوای مردم کرد و از سال 1319 به‌عنوان دانشیار طب اطفال در دانشگاه تهران به فعالیت پرداخت. او در بیمارستان رازی و بخش اطفال مشغول به کارشد و سپس به بیمارستان 1000 تخت‌خوابی یا بیمارستان امام خمینی(ره) کنونی، رفت و بخش اطفال را تاسیس کرد. وی اولین تعویض خون در ایران را انجام داد، از این رو به بنیانگذار انتقال خون ایران معروف است.
دکتر قریب، در سال 1319 کتاب بیماری‌های کودکان را به چاپ رساند و در سال 1321 موفق به دریافت نشان عالی علمی از سوی دولت فرانسه شد. وی طی سال‌های 1320 تا 1353 شاگردان نامداری چون احمد قانع بصیری، صادق مختارزاده (متخصص کودکان)، مرتضی مشایخی (متخصص اعصاب اطفال)، نورالدین هادوی، غلامرضا خاتمی (مترجم کتاب طبی اطفال نلسون)، احمد سیادتی (متخصص سرشناس بیماری‌های اطفال در تهران) و... را پرورش داد که جملگی به بزرگان پزشکی ایران تبدیل شدند. هدف اصلی قریب و شاگردانش، درمان کودکان، به‌خصوص کودکان کم‌بضاعت بود، به همین دلیل لقب «پدر طب اطفال ایران» به دکتر قریب اعطا شد.(2)
زمانی که پسر ارشد دکتر قریب (حسین قریب) تخصص خود را گرفت، هر دو در یک مطلب مشغول به‌کار شدند. حسین قریب مبلغ ویزیت خود را در روی تابلویی 150 تومان نوشت و بر دیوار مطب نصب کرد، در حالی که دکتر محمد قریب برای رعایت حال اقشار کم درآمد تنها یک سوم ویزیت رایج، یعنی 50 تومان را دریافت می‌کرد.
دکتر قریب علی‌رغم میل باطنی و تنها به دلیل تبحر در امر پزشکی از سوی دربار برای معاینه فرزندان آنها فراخوانده می‌شد. روزی وی را برای درمان کودک یکی از اشراف‌زادگان فراخواندند. وی مدتی پشت در صبر کرد تا اجازه ورود داده شود! پس از اینکه دکتر کودک اشراف‌زاده را معاینه کرد، به درباری‌ها گفت کودک بیماری سل دارد. آنها برآشفته گفتند سل که بیماری فقرا است نه ما ثروتمندان! دکتر قریب با شوخ طبعی و حاضر جوابی خود گفت: «حضرات تصور کرده‌اند که ویروس سل را هم می‌توانند مانند من پشت در نگه دارند.»
تاثیرگذاران بر تاریخ علم ایران
بسیاری شخصیت محمد قریب را از نظر خدمت به علم در ایران، با اشخاصی همچون امیرکبیر مقایسه می‌کردند. در این راستا محمد قریب می‌گوید: «افراد مختلفی سعی داشتند تا علم در ایران پیشرفت و دست دخالت بیگانگان قطع شود اما در میان تمتم آنها، سه نفر بیش‌ترین تاثیر را در این زمینه داشتند. اولین شخص یک نخست وزیر مقتدر است که با تاسیس مدرسه دارالفنون قدم اول را در زمینه آموزش در کشور نهاد. امیر کبیر با تاسیس مدرسه دارالفنون در ایران اقداماتی نظیر برپایی نظم و آسایش در مملکت، وضع قوانین جدید در ادارات و انتشار روزنامه وقایع اتفاقیه را در کارنامه زندگی خود دارد که مورد حسادت رقبای آن زمان خود قرار گرفت و در حمام فین کاشان درست چند روز قبل از افتتاح رسمی مدرسه دارالفنون کشته شد. دومین شخصی که در تاریخ علم پزشکی تاثیر گذار بود "چارلزاوبرلن" نام دارد و سومین نفر، دکتر محمد قریب است.»(3)روزهای پایانی عمر دکتر قریب
دکتر محمد قریب در سال 1351 به بیماری هماچوری (دفع خون از دستگاه ادراری) مبتلا و سریعاً روند درمانی را ابتدا در ایران و سپس در آمریکا آغاز کرد که هیچ کدام تاثیری در پیشرفت بیماری وی نداشت. بعدها تشخیص سرطان مثانه داده شد و سرانجام دکتر قریب در روز سه شنبه اول بهمن ماه 1353 در بیمارستان مرکز طبی کودکان درگذشت و در قبرستان شیخان قم به خاک سپرده شد.پی‌نوشت:
1- روایتی از زندگی دکتر محمد قریب ؛ پزشک مهربان کودکان، پایگاه خبری جماران
2- زندگینامه دکتر محمد قریب، همشهری آنلاین
3- دکتر قریب یکی از سه شخصیت تاثیرگذار در تاریخ پزشکی معاصر ایران بود، خبرگزاری ایسنا
