هزارتوی اسرار آمیز

مرکز یادگیری تبیان - محبوبه همت 
سیزدهمین دوره از پروژه های دانش آموزی تبیان نیز با یاری خداوند و حضور پر شور شما دوستان و علاقمندان به پایان رسید اما کار ما هنوز تمام نشده است! این دوره نیز همچون سال های گذشته دوستان بسیاری با ثبت طرح ها و ایده های خلاقانه خود در منوی "پیشنهاد موضوع" ما را در ارتقای تنوع پروژه ها یاری نموده اند. هم چون گذشته بر آن شدیم تا با گردآوری این ایده های جالب، علاوه بر قدر دانی از این دوستان نوآور، زمینه ای را برای ایده پروری سایر پژوهشگران علاقمند فراهم آوریم. فراموش نکنید که ما همیشه منتظر طرح های جدید شما عزیزان هستیم.

نام ایده: هزارتوی اسرار آمیز
نام ارائه دهنده/دهند گان: موگه شناسی، نیروانا امامی، نازنین سوادی
زمینه و نوع پروژه: علوم- زیست
درجه سختی: متوسط
نام مدرسه: مجتمع آموزشی ضحی

چکیده پروژه
هدف دانش آموزان از پژوهش حاضر ساخت ماکتی برای آشنا نمودن افراد با شکل ظاهری ماهی مکنده بود تا افراد با ساختار بدن و شیوه زندگی آن ها آشنا شوند.

مقدمه
در این کره خاکی، موجودات، اعم از انسان، پرندگان، گیاهان و آبزیان، هر یک به طریقی روزی می خورند. برخی به دندان هایی تیز و برنده مجهز گشته اند و برخی موا غذایی را از طریق پوست خود جذب می کنند. حیوانی که دانش آموزان در پروژه حاضر معرفی می کنند، یکی از عجیب ترین شیوه ها را برای سیر کردن شکم خود برگزیده است، این حیوان ماهی مکنده (Lamprey) نام دارد که به لحاظ ظاهری شبیه به مارماهی هاست و مایه هلاکت بسیاری از جانوران رودخانه ای از جمله قزل آلا به شمار می رود.

 61 گونه از خانواده این ماهی ها در آب شیرین وجود دارند. دهان آن ها زیر سرشان قرار دارد و لب های گوشتی و کلفتی دارند که به آن ها کمک می کند که در جریان های سریع آب خود را به سنگ ها بچسبانند. طول اکثر آن ها کمتر از 60 سانتی متر است. طول گونه های بزرگتر ممکن است به 1 متر هم برسد. این ماهی ها معمولا جهت سرگرمی صید نمی شوند چرا که هیچ ارزش تفریحی برای ماهیگیر نداشته و گوشت آن ها هم طرفدار چندانی ندارد. در کانادا و آمریکا، ماهی های مکنده نیمی از زمان خود را در آب های شور سپری کرده و نیم دیگر را در آب های شیرین می گذرانند. آن ها که تصادفا در اوایل سده 20 میلادی سر و کله شان در این منطقه پیدا شد، به تدریج به شیطان این منطقه شهرت پیدا کردند. تا قبل از آنکه ماهی های مکنده وارد دریاچه های عظیم و متصل به هم در ایالات متحده آمریکا شوند، سالانه 7500 تن ماهی از آن ها صید می شد. در اوایل دهه 60 و بعد از آنکه ماهی های مکنده جای پای خود را در این منطقه تثبیت کردند، میزان صید آن ها به 150 تن تقلیل یافت، بنابراین گونه خونخوار اگر چه مانند انواع گوشت خوار خطرناک نیستند، اما زیان های مالی زیادی را بر پیکر اقتصاد این منطقه وارد کرده اند.
 
هدف
هدف دانش آموزان از پژوهش حاضر ساخت ماکتی برای آشنا نمودن افراد با شکل ظاهری ماهی مکنده بود تا افراد با ساختار بدن و شیوه زندگی آن ها آشنا شوند.

روش
دانش آموزان در پژوهش حاضر از روش کتابخانه‎ای و میدانی استفاده کردند. آن ها در پژوهش حاضر با جستجو در منابع کتابخانه‌ای، مقالات علمی و سایت های علمی به گردآوری اطلاعات در مورد ماهی مکنده پرداختند. بعد از کسب اطلاعات لازم دانش آموزان اقدام به طراحی ماکتی کردند که ساختار بیرونی ماهی مکنده را نشان می دهد. جنس ماکت دانش آموزان از پولیش ساخته شده که درون آن از پنبه پر شده است. در این ماکت آرواره ها، دندان ها و چشم های ماهی مکنده نشان داده شده است. استحکام دندان ها و قسمت مکنده دهان ماهی به خوبی در این ماکت قابل رویت است.

مهارت های کسب شده
1. آشنایی با شیوه انجام کار گروهی
2. آشنایی با شیوه های جستجو در اینترنت
3. آشنایی با شیوه انجام پژوهش و نوشتن مقاله
4. آشنایی با نحوه ارائه گزارش عملکرد
5. آشنایی با روش ایده یابی (توفان مغزی)
6. آشنایی با مهارت کاربرد ابزار و وسایل مورد نیاز
7. آشنایی با پروپوزال نویسی
8.  آشنایی با نحوه انجام آزمایش
9. آشنایی با انواع ماهی ها

سؤال: دانش آموزان در پژوهش حاضر ماکت کدام نوع ماهی را طراحی کردند؟ ماهی مکنده
1. ماهی مکنده
2. ماهی قزل آلا
3. ماهی سفید
4. ماهی کپور

مطالب مرتبط:
ماهی های پرنده
بادبانک