جاده سنگفرش گرمسار

در طول جاده سنگ فرش در بخش های مشرف به آبراهه های باریك ، برای جلوگیری از نفـوذ آب و تخـریب جـاده طـرفین آن سكو سازی شده است . در جبهه شمالی جاده با ایجاد آب گذرممتدجهت هدایت آب باران و سیلابها كه از بخش شمالی سرازیر می گردد ، از دیگر اقداماتی بوده است كه از تخریب و آب گرفتگی سطح جاده جلوگیری به عمل آورده اند . آب گذر ممتد شمالی جاده به گدارها و مسیل ها و سپس وارد رودخانه كویری می گردد .
دوپل مهم در مسیر جاده سنگ فرش عبارتند از پل سفیـد و پل سیـاه بر روی رودخانه شور( لات جمعه ) و پل سفید بر روی رودخانه گلو احداث گردیده بود . پل رودخانه سفید دارای هفت دهنه بوده و بخش های مانده از ان نشانگر عظمت و ساخت و ساز معماری كویری در آن زمان بوده است .
در بعضی از این طاق چشمه ها ی محلی برای اطراق كاروانیان منظور گردیده بود ، طاق چشمه ها و بخشهای مانده پل براثر مرور زمان و متروكه شدن جاده و عدم استفاده ، تخریب وویران شده است .
تا دو دهه پیش آبهای ناشی از سیلابهای بهاری از زیر بقایای دهانه های پل . پس از سالیان دراز جریان داشته است . برنمای داخلی پوش یكی از طاق چشمه ها آثار كاربندی آجری به چشم می خورد كه تا پاكار قوس آن از گل و لای انباشته بود .
ساخت چنین جاده ها و پلهایی در دوره صفویه علاوه برمقاصد تجاری و نظامی ، به منظور آسایش و تردد كاروانیان در كوتاه ترین مسیر متعارف مورد توجه بوده است .
تا چندی پیش در كنار جاده سنگ فرش آثار خرابه های كاروانسراهای قدیمی به چشم می خورد . این بناها برای بارانداز و استراحت كاروانیان احداث گردیده بود . همچنین در مسیر این جاده میله های سنگی مرتفعی بنا شده بود كه از آنها به عنوان راهنما استفاده می شد .

آسیب پذیری جاده سنگ فرش :

مهم ترین عامل تخریب جاده سنگ فرش ، اثر نمك برسطح جاده است . چون جاده سنگ فرش از وسط پلایا گذشته و دو طرف آن را اراضی فوق العاده شور احاطه نموده است . در فصول گرم و خشك سال باد نمكهای سطح پلایا راروی جاده انباشته می كند . این نمكها براثر رطوبت محیط و شبنم های شبانه حل شده و در بین سنگها نفوذ می نماید . به مرور زمان یونهای كلرور سدیم روی سنگها كه اكثراً اهكی هستند اثر گذاشته و با فعل و انفعالات شیمیایی حالت خوردگی در سنگها ایجاد می كند . محلهای خوردگی مقدمه‌ای خواهند بود برای نفوذ آب ، یخ زدن آن و شكستن و خورده شدن سنگها و در نتیجه تخریب جاده .
به عنوان عامل دیگر در تخریب جاده باید ازحفاریهای غیر مجاز جویندگان آثار باستانی نام برد ، كه در پی یافتن گنج بی رنج گنجینه های ملی كشور را تخریب و به یغما می برند.
عامل دیگر تخریب این جاده تاریخی ، واگذاری اراضی اطراف جاده به گروه های مشاع كشاورزی به ویژه در حواشی روستای رشمه تا دكل علی آباد است كه موجب شده تا روستائیان با تخریب جاده بر مساحت اراضی زیر كشت بیفزایند و نابودی این اثر را تشدید نمایند .

استفاده فعلی از جاده سنگ فرش :

تا چند دهه اخیر ، قبل از اعلان مراتع سیاه كوه به عنوان منطقه حفاظت شده و امن (پارك ملی كویر ) دامداران و عشایر گرمسار ، گله های خود را از طریق این جاده به مراتع مذكور گسیل میداشتند .
این راه از جنوب گرمسار ، پس از عبور از روستای ساروزن بالا و پایین ، كهك یا سنرد و دكل علی آباد در جهت جنوب غرب به مجموعه تاریخی سیاه كوه منتهی میگردد .
درحال حاضر نیز تردد از این جاده تاریخی به صورت موردی انجام می گیرد و با توجه به مدیریت پارك ملی كویر و مجموعه تاریخی سیاه كوه توسط سازمانهای محیط زیست و میراث فرهنگی استان تهران و صدور مجوز بازدید از این مناطق توسط ادارات استان تهران ، ورود به منطقه از طریق جاده ورامین ، پیشوا ، امامزاده جعفر ، جاده شوسه كنار راه آهن و آبادیهای عسگر آباد و حصار گلی انجام می گیرد .

پیشنهادات :

با توجه به اهمیت جاده سنگ فرش به عنوان قطب جاذبه گردشگری كه امكان دسترسی به مجموعه تاریخی سیاه كوه و پارك ملی را میسر می سازد پیشنهاداتی را به شرح زیر ارائه می گردد . امید است كه مسئولین امر توجه ویژه بدان مبذول دارند .
1ـ ترمیم ، مرمت و بهسازی جاده روستایی از شهر گرمسار تا ابتدای جاده سنگ فرش و نصب علائم راهنمایی.

2ـ احداث جاده دسترسی به موازات جاده سنگ فرش به منظور سهولت تردد .

3ـ با توجه به عدم رویش گیاهان شورزی و شورپسند پیشنهاد میشود در دو طرف جاده به ویژه در جهت باد غالب ، باد شكنهای مصنوعی ایجاد تامانع از ورود نمك بر سطح جاده گردد.

4ـ احداث پل بر روی رودخانه های شور و به منظور سهولت در تردد.

5ـ ثبت جاده سنگ فرش در فهرست آثار ملی و تاریخی.

6ـ ایجاد كمپهای استقرار كویر نوردان با امكانات اولیه مانند تانك آب ، استراحتگاه و … در مسیر جاده سنگفرش.

به امید روزی كه شاهد احیاء و رونق این شاهرگ حیاتی كویر باشیم .

---

منبع: سایت کویرها و بیابان های ایران