تفاوت بین قرآن دولتی و دولت قرآنی

حجت‌الاسلام محمدتقی کاظمی‌نسب، معاون قرآن و عترت اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی خراسان رضوی با حضور در خبرگزاری ایکنا خراسان رضوی، در خصوص کاهش چشمگیر بودجه‌های قرآنی و نگاه ارشاد به این امر بیان کرد: برنامه ما در معاونت قرآن و عترت اداره کل فرهنگ و ارشاد استان این است که فعالیت‌های قرآنی را مانند مراسم عزاداری ایام محرم و صفر که برخواسته از دل مردم است، مردمی کنیم چرا که معتقدم اگر فعالیت‌های قرآنی به این سمت برود، برای همیشه مشکل بودجه‌های قرآنی حل خواهد شد.

نباید قرآن دولتی شود

وی افزود: وقف از آموزه‌های قرآنی است که اگر این فرهنگ را درست به مردم معرفی کنیم، آنگاه در خصوص فعالیت‌های قرآنی خاطرمان جمع است که وقفی وجود دارد و واقف آن با نیت قرآنی آن را ثبت کرده است که هم‌اکنون هم در استان شاهد هستیم که خیرانی در این زمینه اقداماتی کرده و ساختمان و محتوایی برای قرآن وقف کرده‌اند.

معاون قرآن و عترت اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی خراسان رضوی اظهار کرد: اگر برای مردم این انگیزه ایجاد شود که قرآن برای سعادت و راهنمایی زندگی آنان نازل شده و خود آنان نیز باید برای ترویج این کتاب مقدس تلاش کنند تا اوامر آن را در زندگی خود جاری و ساری کنند، مشکلات اعتباری نیز حل خواهد شد.

وی اظهار کرد: اگر فعالیت‌های قرآنی را به دولت‌ها گره بزنیم، دولت‌ها یک روز پول دارند و یک روز پول ندارند. یک روز بودجه‌های قرآنی مانند امروز با توجه به مشکلات اقتصادی موجود کم می‌شود؛ لذا بین قرآن دولتی و دولت قرآنی فرق است. اگر دولت ما در رفتار، کردار و منش، قرآنی شود، خوب است اما اگر قرآن دولتی شود، آسیب است.

نگاه مؤسسات قرآنی به ارشاد نگاه صندوقی نباشد

کاظمی‌نسب ادامه داد: نباید نگاه مؤسسات قرآنی به اداره فرهنگ و ارشاد نگاه صندوقی باشد که به محض آنکه کم بیاورند، بگویند ما تعطیل می‌کنیم. طبق سیاستگذاری که انجام شده، وظیفه اداره فرهنگ و ارشاد نظارت، هدایت و حمایت است. ما در این ۳ بعد حرکت می‌کنیم و سیاستگذاری داریم.

معاون قرآن و عترت اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی خراسان رضوی اضافه کرد: ما در اداره فرهنگ و ارشاد برای مؤسسات قرآنی در مقام نظارت و هدایت قرار داریم؛ ضمن اینکه مجوز فعالیت نیز برای آن صادر می‌کنیم.

وی اظهار کرد: حمایت ما هم حمایت مادی و هم حمایت معنوی است اما در حال حاضر حمایت مادی زیاد نیست؛ به عنوان مثال این بعد حمایتی ما در حوزه برگزاری آزمون‌ها، برپایی نمایشگاه قرآن و جشنواره‌های قرآنی است.

مؤسسات قرآنی خودگردان اداره می‌شود

کاظمی‌نسب ادامه داد: در واقع مؤسسات قرآنی خودگردان هستند و تنها یک شهریه ثبت نام از قرآن‌آموزان دریافت می‌کنند. نمایشگاه قرآن از جمله حمایت‌های ما برای مؤسسات است که با ایجاد فضا این امکان را می‌دهیم که محصولات خود را معرفی کرده و در معرض دید علاقه‌مندان قرار دهند و یا در جشنواره‌های قرآنی از مؤسسات، قرآن‌آموزان شرکت می‌کنند که جوایز جشنواره به برترین‌های آنان تعلق می‌گیرد.

معاون قرآن و عترت اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی خراسان رضوی افزود: در آزمون قرآن و عترت سال ۹۶، ۲ میلیارد و ۱۵۰ میلیون تومان به مؤسسات قرآنی کشوراعتبار تخصیص یافت که از این مبلغ ۱۴۰ میلیون تومان برای استان ما بود و به مؤسساتی که برای شرکت در آزمون، قرآن‌آموز تربیت کرده بودند، از ۲ تا ۱۲ میلیون کمک شد.

کاظمی‌نسب عنوان کرد: خوشبختانه فعالیت‌های قرآنی ما در قالب آموزش روخوانی، روانخوانی، تجوید، صوت و لحن نسبت به گذشته چند برابر شده و این فعالیت‌ها در مؤسسات قرآنی بسیار رشد داشته است.

وجود ۱۰۰ مؤسسه با راهبرد قرآنی در استان
معاون قرآن و عترت اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی خراسان رضوی ادامه داد: هم‌اکنون ۲۷۰ مؤسسه و تشکل قرآنی در استان در حال فعالیت است که از این تعداد ۱۰۰ مؤسسه به صورت راهبری فعالیت قرآنی می‌کنند؛ ضمن اینکه پس از انقلاب اسلامی فعالیت‌های قرآنی رشد چشمگیری داشته و شاهد حضور ۸۰ درصدی بانوان در عرصه فعالیت‌های قرآنی هستیم.

وی بیان کرد: امروز در حوزه تفسیر، مفاهیم و حفظ قرآن کریم هم زیاد کار می‌شود و مؤسساتی هستند که به صورت ویژه و تخصصی کار حفظ قرآن کریم را انجام می‌دهند اما این تعداد با توجه به جمعیت بیش از ۶ میلیون نفری استان کم است و باید این تعداد مؤسسه به ۱۰۰۰ مورد افزایش یابد؛ یعنی ۱۰ برابر شود چرا که نیازهای امروز ما متفاوت است.

نیازمند توسعه مؤسسات تخصصی قرآن هستیم

کاظمی‌نسب تصریح کرد: ده‌ها رشته زیرمجموعه قرآن وجود دارد که نیاز جوانان است؛ لذا نیازمند توسعه مؤسساتی هستیم که در حوزه حفظ، مفاهیم، فضای مجازی قرآنی، تفسیر و... فعال شوند؛ ضمن اینکه اگر بخواهیم قرآن را مردمی کنیم، به واسطه همین مؤسسات است که می‌توانیم این کار را انجام داده و مردم را جذب کنیم.

معاون قرآن و عترت اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی خراسان رضوی ادامه داد: در آزمون سراسری قرآن و عترت سال ۹۶ که در در رشته‌های حفظ، مفاهیم و اهل بیت(ع) برگزار شد، بیش از ۱۴ هزار نفر در استان عضو شدند.

وی اظهار کرد: مؤسسات قرآنی مانند مؤسسات فرهنگی و چند منظوره درآمدزایی ندارند؛ به عنوان مثال مؤسسه «شمیم وحی» توسط یک خیر برای فعالیت‌های قرآنی در اختیار فعالان این حوزه قرار گرفته که هم‌اکنون در حوزه تفسیر قرآن کریم فعال است. از طرفی در مشهد ساختمان‌های زیادی است که در اختیار قرآن‌آموزان قرار گرفته است.

کاظمی‌نسب در خصوص برخی از مؤسسات قرآنی غیرفعال گفت: طبق بررسی که در اداره داشتیم، تقاضای صدور برای ۲۷۰ مؤسسه وجود داشت که از این تعداد ۱۷۰ موسسه کار اخذ مجوزشان تا ۶۰ یا ۷۰ درصد پیش رفته ولی ادامه کار رها شده بود؛ لذا همه مجوزهای آنان از طریق سازمان بازرسی و پس از آمایش بررسی و کنسل شد.

فعالیت ۱۰۳ مؤسسه قرآنی در استان

معاون قرآن و عترت اداره کل فرهنگ و ارشاد خراسان رضوی عنوان کرد: امروز ۱۰۳ مؤسسه قرآنی در استان فعال و دارای مجوز است که حضو شان صرفاً روی کاغذ نیست بلکه تابلو دارند و فعالیت آنان پررنگ است.

وی اضافه کرد: یکی از دیگر مسائلی که نتوانستیم در صدور مجوز قرآنی موفق عمل کنیم، این بود که صدور مجوز بین اداره فرهنگ و ارشاد و سازمان تبلیغات اسلامی مشترک بود که پس از رسیدگی، مسئولیت صدور مجوز مؤسسات قرآنی به ارشاد بازگشت و از هفته آتی سایت آن فعال خواهد شد و هر کس مجوز فعالیت قرآنی بخواهد، با مراجعه به سایت می‌تواند مجوز را اخذ کند.

کاظمی‌نسب در خصوص حمایت‌های ارشاد از مسابقات قرآن ارگان‌های مختلف گفت: در برگزاری مسابقات قرآن هر ارگانی تقسیم کار می‌شود و در این میان کاری هم به ارشاد سپرده می‌شود که دعوت از داوران، قاریان و مدعوین و بعضاً اهدای جوایز از سوی ارشاد حمایت می‌شود اما زمینه حضور با توجه به ساختار آن ارگان برگزار کننده متفاوت است؛ به عنوان مثال در مسابقات ورزش جوانان با مسابقات اوقاف و سایر ارگان ها هم این تفاوت وجود دارد.

وی گفت: در حال حاضر در خصوص فعالیت‌های قرآنی، اداره کل آموزش و پرورش، حوزه علمیه، اوقاف پیگیری خوبی دارند و کار هم خوب پیش می‌رود. اداره آموزش و پرورش به طور مستقل اداره امور قرآنی را دارد و فعالیت چشمگیری در زمینه قرآن می‌کند. البته دانشگاه فردوسی، اداره ورزش و جوانان و... برای کارکنان مسابقات و برنامه‌هایی دارند اما ۳ دستگاه ذکر شده بیشتر فعال هستند.

نگاه علمی ارشاد به ترویج فرهنگ قرآنی

معاون قرآن و عترت اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی خراسان رضوی با بیان اینکه نگاه ارشاد در ترویج فرهنگ قرآنی یک نگاه علمی و برنامه‌ریزی شده برای تمام سنین است، گفت: جشنواره قصه‌های قرآن نردبان آسمان با محوریت شهرستان سبزوار برای سنین ۱۰ تا ۱۵ سال آغاز شد که در اولین دوره ۱۰۶۷ نفر شرکت کردند.

وی ادامه داد: در این جشنواره به قصه‌های قرآنی پرداخته می‌شود. قرآن بیش از ۲۸۰  قصه واقعی دارد که نوع این قصه از قصه فردوسی و شاهنامه نیست بلکه نقل خدا برای پیامبرانش است؛ لذا این قصص قرآنی براساس «کتاب خوب برای بچه‌های خوب» آماده شده و دانش‌آموز نوجوان یک قصه از این کتاب را انتخاب کرده می‌خواند و فایل صوتی را برای دبیرخانه جشنواره ارسال می‌کند؛ سپس هیئت داوران تشکیل و برترین‌ها مشخص خواهد شد.

رنگباختگی آیین کتابت قرآن کریم در ایران

کاظمی‌نسب تصریح کرد: یکی دیگر از موضوعاتی که در ارشاد به آن پرداخته می‌شود، کتابت قرآن کریم است. همانطور که در اعصار گذشته کتابت قرآن یک فرهنگ و آیین بوده و خوشنویسانی چون مرحوم نیریزی ۸۰ قرآن را کتابت کرده است، این رویکرد در ارشاد مدنظر خواهد بود.

معاون قرآن و عترت اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی خراسان رضوی عنوان کرد: آنچه از کتابت قرآن امروز در کشور ما رایج است، فقط قرآن عثمان طه است؛ لذا در حوزه خطاطی قرآن ایرانی عقب هستیم و قرآنی نداریم که توسط خوشنویس ایرانی کتابت شده باشد. از این رو با رویکرد رسم الخط ایرانی به عنوان یک سبک قصد داریم این کار را انجام دهیم.

احیای آیین کتابت قرآن کریم در دست اقدام است

وی ادامه داد: در همین راستا جشنواره خوشنویسی آیات را برگزار کردیم که ۱۰۲۵ اثر به دست ما رسید و بیشترین آثار از ایران بود. در سال ۲۰۱۷ در موزه آستان قدس ۷۰ خوشنویس برتر را دعوت کردیم که قرآن را کتابت کردند. هنرمندان خوشنویس با دغدغه هستند که کار کتابت قرآن را انجام می دهند اما با ویرایش های زیاد ناشران، به دلیل عدم هماهنگی بین دستگاه ها، هنر خطاطی این هنرمندان گم می شود.

معاون قرآن و عترت اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی خراسان رضوی افزود: کتابت جدید قرآن کریم را در دست اقدام داریم و می‌خواهیم برنامه‌ریزی در این خصوص را انجام دهیم که با هماهنگی این امر صورت گیرد. ما هنرمندان و چهره‌های خوشنویسی چون استاد موحد و بنی رضی داریم که در این زمینه به ما کمک کنند.

وی عنوان کرد: در حوزه فرهنگی هنری و قرآنی نامه‌ای جهت همکاری اداره فرهنگ و ارشاد و شهرداری مشهد امضا شده که یک تفاهم نامه کلی است و برای پیگیری هر موضوع باید جلسات جداگانه‌ای برگزار شود.

چالش اعتبار در نمایشگاه قرآن سال ۹۸

کاظمی‌نسب در خصوص برپایی نمایشگاه قرآن و عترت مشهد در دوره چهاردهم گفت: برپایی نمایشگاه قرآن در میدان شهدا به دلیل اعتبارات بود اما به عنوان دبیر نمایشگاه آنچه در حال پیگیری است، برگزاری دوره چهاردهم نمایشگاه در همان فضای نمایشگاهی خواهد بود چرا که خانواده‌ها از این فضا استقبال دارند و شاهد بودیم که خانواده‌ها بساط افطاری را برپا می‌کنند؛ سپس از نمایشگاه هم بازدیدی دارند و این دور هم بودن خانواده‌ها برای ما یک اصل است.

معاون قرآن و عترت اداره کل فرهنگ و ارشاد خراسان رضوی اظهار کرد: با وضعیتی که بودجه‌های دولت کم شده است، در نمایشگاه ۹۸ هم چالش اعتبار خواهیم داشت؛ لذا برای درآمدزایی نمایشگاه قرار شده تا ازاسپانسر دعوت شود و درآمد حاصل در راستای نمایشگاه قرآن هزینه شود.

وی با اشاره به اینکه در آزمون کارکنان دولت رتبه دوم را کسب کرده‌ایم، گفت: در آزمون کارکنان دولت در بین ۳۱ استان با ۶۴۷۳ کارمند بعد از تهران مشهد حائز رتبه دوم شد که این نشان می‌دهد مشهد دارای یک جایگاه قرآنی است. این آزمون ۸ ساعت ضمن خدمت برای کارکنان دولت محسوب می‌شود.

کاظمی‌نسب بیان کرد: آزمون سراسری قرآن وعترت یک فعالیت پیش رو است که با مشارکت اداره اوقاف، صدا و سیما و آموزش و پرورش استان در سه گروه امتحانی در قالب ۱۸ رشته اسفند ماه برگزار خواهد شد که ثبت نام آن از۱۰ دی آغاز تا ۵ بهمن ادامه دارد.

کاظمی‌نسب با بیان اینکه سال گذشته ۱۴ هزار نفراز استان در این آزمون شرکت کردند، افزود: تاکنون در سراسر کشور ۷۰۰۰ نفر شرکت کردند و مؤسساتی که قرآن آموزانشان در این آزمون شرکت کننده بر حسب قبولی قرآن‌آموزانشان در آزمون از سوی اداره فرهنگ و ارشاد حمایت خواهند شد.

---

منبع: خبرگزاری قرآن