روستای حیله ور، جایی که مردم آن زیر زمین زندگی می کردند!

 

این روستا در شمال شهر اسکو و در ۴۴ کیلومتری شهر تبریز قرار دارد که پیشنهاد می کنیم حتما در صورت سفر به شهر تبریز از این روستای تاریخی هم دیدن به عمل آورید.

همانطور که در بالا گفتیم روستای حیله ور در اسکو یکی از تاریخی ترین مناطقی است که در نزدیکی شهر تبریز قرار گرفته و تنها ۲ کیلومتر با روستای کندوان فاصله دارد بنابراین شما می توانید پس از بازدید از روستای حیله در اسکو به سمت دیگر روستای تاریخی و پر آوازه کندوان بروید و لحظات خاطره انگیزی را برای خودتان در سفر به این مناطق گردشگری به وجود بیاورید. ۷۰روستای حیله ور در شمال شهر اسکو بنا شده است و بر اساس فرضیه باستان شناسان اولین اهالیه کندوان در آنجا زندگی میکردند.

از لحاظ موقعیت جغرافیایی این روستا در کوهپایه شمال غربی مجموعه آتشفشانی سهند با بهره گیری از معماری کند شده در موقعیت استثنایی بنا شده است. با توجه به شرایط جغرافیایی که روستای حیله ور در اسکو دارا هست و قرار گرفتن آن در کوه پایه های شمال غربی می توان نتیجه گرفت که شرایط آب و هوایی سردی را دارا باشد و حتی در فصل تابستان هم نسیم خنکی در این منطقه برقرار باشد.

ساختار معماری روستای حیله ور در اسکو به این صورت است که در بخش پایینی دامنه شیب زمین و کوه قرار گرفته و همانند یک گودال پذیرای آب نهرهای روانی است که در فصل های پر آب سال به طرف آن حرکت می کنند. معمارى روستاى حیله ور نشان مى دهد که زندگى دام و انسان درکنار هم در جریان بوده و کاوش گران براساس شباهت هاى موجود بین روستاى حیله ور و روستاى کندوان هستند و گمان مى کنند علت متروکه شدن روستاى حیله ور کوچ احتمالى اهالى آن به روستاى کندوان بوده است.

شیوه معماری روستای حیله ور در اسکو بسیار منحصر به فرد بوده و خانه های آن در دل زمین کرانی بصورت زاغه های زیبا و با سبک معماری بسیار عالی کنده شده و حتی قابل قیاس با خانه های صخره ای کندوان است و به لحاظ اینکه خانه ها در دل زمین حفاری شده، از استتار کافی برخوردار بوده و از فاصله نه چندان دور قابل رویت نیست و شاید دلیل نام گذاری این روستا به نام حیله ور همین بوده است که دشمنان و بیگانگان را با حیله دور می کرده است. تمامی این خانه های زاغه ای که بیش از دویست واحد تخمین زده می شود در اثر حمله مغول ها در قرن هفتم هجری از سکنه خالی شده اند.

یک نکته ی جالب که توجه افراد بسیاری در مورد روستای حیله ور در کندوان به خود جلب کرده این است که نخستین کسانی که به کندوان قدم گذاشته اند ساکنان همین روستا که در فاصله ۲ کیلومتری آن قرار دارد نیز بوده اند؛ روستای حیله ور در اسکو به دلیل حمله ای که توسط مغول به ایران در قرن هشتم صورت گرفت خالی از سکنه شد و دلیل آن هم مهاجرت اهالی این روستا به سمت کندوان نیز بوده است.

یکی از کارشناسان تاریخی شناسی درباره روستای حیله ور در اسکو می گوید که روستاى تاریخى حیله ور بنا بر اعتقادات، محل زندگى مردمان اولیه روستاى کندوان بود و در حال حاضر متروکه مانده است. به علت قرار گرفتن این روستا در گودالى که توسط شیب زمین و دامنه کوه ایجاد شده است آب هاى روان نهرهایى که از کندوان سرازیر مى شوند به آنجا مى ریزند و باعث مى شوند تا بخش هایى از روستا از قبیل برخى آغل ها به زیر آب بروند. همچنین وی ادامه می دهد که طى اقدامات اولیه اى که صورت گرفته است توانسته ایم با سنگ چینى مسیر چند نهر روانى که به سمت روستا سرازیر مى شوند را تغییر دهیم اما همچنان نهرهایى وجود دارد که به این روستاى متروکه تاریخى مى ریزند.

اهالی این روستا در قرن هشتم با شکافتن دل کوه خانه های خودشان را در کنار آغل گوسفندانشان می ساختند و به همین ترتیب زندگی انسان و دام را توام با هم شکل دادند. با توجه به تحقیقات کمی در کشف تاریخ این منطقه انجام شده هنوز  آنچنان اطلاعات دقیق و کاملی درباره این منطقه و نحوه ی زندگی مردمان این روستا وجود ندارد اما تصور کارشناسان این است که اهالی کندوان در مرحله اول در حیله ور زندگی می‌کردند و به دلایلی که بیشتر مصون بودن از حملات اقوام مهاجم می‌ تواند باشد این منطقه را رها می ‌کنند و به سمت روستای کندوان فعلی که تنگه اش قابل دفاع بود کوچ می‌ کنند؛ در واقع می توان گفت که مردم منطقه حیله ور در دوره ای از تاریخ بسیار مورد آزار و حملات اقوام بیگانه بودند و همین خود دلیلی بوده تا آن ها محل زندگی خودشان را ترک کنند.

مطابق با اطلاعات اندکی که از این منطقه در دسترس است اهالی روستای حیله ور در اسکو در دوران ایلخانی زندگی می کردند و در این دوره به دلیل حمله قوم مغول مجبور شدند که به سمت روستا کندوان کوچ کنند و با توجه به این که کندوان نسبت به حیله ور روستای بالادست بود از طرفی بنظر می رسد که معماری حیله ور طبیعتا معماری پست تری نسبت به کندوان دارد. حیله ور و کندن آن در دل کوهها و زیرزمین پیشینه ‌ای بود برای کندن ماهرانه کندوان و انتخاب هوشمندانه آن بوده است. حیله ور مربوط به دوره ‌ای است که انسان و دام در کنار هم زندگی می کردند و جالب است بدانید که شغل اغلب اهالی این منطقه فرش بافی، گلیم بافی، ورنی بافی بوده است.

در طول سالهای اخیر فضاهایی که اکنون از این روستا مشاهده می کنید به طور متمادی از گل و لای و سیلاب ها بیرون کشیده شده اند و نزدیک به ۵۵ مورد از آن ها در سال ۸۴ از زیر زمین نمایان شدند و ممکن است که ده ها مورد دیگر همچنان در زیر خاک باشند که این نیازمند توجه پژوهشگران و باستان شناسان می باشد که این دوره از تاریخ را از دل زمین بیرون بکشند.

لازم به ذکر است که بگوییم از این قبیل روستاها نظیر حیله ور با معماری منحصر به فرد و شگفت انگیز در ایران وجود دارد که از جمله ی آن ها می توان به روستای سور بناب در شهرستان بناب و روستای ورزقان که در آذربایجان شرقی قرار دارد نیز اشاره کرد.

امکانات رفاهی در روستای حیله ور در اسکو

زمانی که به سمت این منطقه گردشگری رفتید به هیچ لازم نیست که نگران اقامت و امکانات رفاهی باشید چرا که به دلیل نزدیکی روستای حیله ور در اسکو به روستای کندوان امکاناتی نظیر هتل ها، مسافرخانه ها و هتل های صخره ای وجود دارد که میتوانید حتی با پای پیاده به سمت آن ها بروید و برای یکی از آن ها را از صاحبانشان اجاره کنید.

---

منبع: مجله گردشگری الی گشت