تبیان، دستیار زندگی

دکتر نصراللهی استاد ارتباطات و مطالعات رسانه:

قانون در نظارت بر تبلیغات فضای مجازی خلأ دارد

طی سال‌های اخیر با پدیده‌ی استفاده غیرمعمول و بی‌حدوحصر از بانوان در انواع تبلیغات تجاری مواجه هستیم. صاحبان سرمایه، هیچ محدودیتی برای استفاده ابزاری از بانوان قائل نیستند و این موضوع، هم‌ با شأن و منزلت زن و هم‌ با آرمان‌های انقلاب اسلامی و اعتقادات عموم مردم ناسازگار است، فلذا لزوم بررسی و ریشه‌یابی چرایی نگاه تجاری و جنسی به بانوان ملموس‌تر از پیش می‌شود.
عکس نویسنده
عکس نویسنده
نویسنده : آزاده مرنی
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :
تبلیغ
با رشد و توسعه‌ی زندگی ماشینی به موازات شکوفایی علم ارتباطات، شاهد بروز و ظهور انواع ابزار تبلیغاتی در سراسر جهان هستیم. تا جایی که صنعت تبلیغ به‌عنوان یکی از بازوان اصلی و قدرتمند رونق کسب‌وکار عنوان شده است. با گسترش فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی روش‌های تبلیغ محصولات هم دست‌خوش تغییر و قرار گرفت که با اضافه کردن جذابیت‌های بصری به تاثیرگذاری آن افزوده شد.

استفاده ابزاری از زنان در تبلیغات

طی سال‌های اخیر شاهد استفاده ابزاری از بانوان در انواع تبلیغات و با هدف افزایش آمار فروش بوده‌ایم. در واقع به‌کارگیری بانوان، به‌عنوان یکی از جذابیت‌های اصلی تبلیغات امروزی، مغایرت‌های فراوانی با فرهنگ، ارزش‌ها و هنجارهای کشور ما دارد و به همین علت با حواشی بسیاری همراه شده است. حائز اهمیت آن‌که، اکثر این تبلیغات از رسانه‌‎ی ملی پخش شده و همین کانال انتشار، موضوع را زیر ذره‌بین برده، چراکه یکی از اولویت‌ها و شعارهای اصلی انقلاب اسلامی، احیای وجهه‌ی بانوان و حفظ ارزش‌های آنان است.

نرخ تمام شده این تبلیغات بسیار بالا و خارج از تعرفه‌های معمول است، تاجایی که برخی از این سلبریتی‌ها و شاخ‌های مجازی برای ساخت هر کلیپ 1 دقیقه‌ای، مبالغی بین 5 تا 20 میلیون تومان دریافت می‌کنند.


در این راستا دکتر اکبر نصراللهی از اساتید حوزه ارتباطات و رئیس دانشکده علوم ارتباطات و مطالعات رسانه، با اشاره به روند فزاینده‌ی استفاده از بانوان در انواع تبلیغات تجاری گفت: «تبلیغ با استفاده از زنان و کودکان با اتکا به ظرفیت‌های جنسیتی، سابقه و قدمتی به بلندای حیات تبلیغات (Advertising) دارد، اما امروزه این روند گسترش چشم‌گیری داشته و در پروپاگاندا و عرصه‌های سیاسی به‌وفور مورد استفاده قرار می‌گیرد. البته در ایران قبل از انقلاب اسلامی، این روند عادی بود و پس از آن، تا سال‌ها از استفاده بانوان در تبلیغات نشریات و رسانه ملی جلوگیری می‌شد. اما طی سال‌های اخیر با پدیده‌ی استفاده غیرمعمول و بی‌حدوحصر از بانوان در انواع تبلیغات تجاری مواجه هستیم. صاحبان سرمایه، هیچ محدودیتی برای استفاده ابزاری از بانوان قائل نیستند و این موضوع، هم‌ با شأن و منزلت زن و هم‌ با آرمان‌های انقلاب اسلامی و اعتقادات عموم مردم ناسازگار است، فلذا  لزوم بررسی و ریشه‌یابی چرایی نگاه تجاری و جنسی به بانوان ملموس‌تر از پیش می‌شود.»

دکتر نصراللهی
دکتر نصراللهی با انتقاد از قوانین کهنه و کلی مربوط به تبلیغ، به‌خصوص در فضای مجازی چنین اظهار داشت: «باید باتوجه به فرهنگ و ارزش‌های اسلامی، برای تبلیغات، ابزار و الزامات آن سازوکار مناسب و مشخصی تدوین شود چراکه پدیده‌ی استفاده ابزاری از بانوان در جامعه ما، پدیده‌ی نگران کننده‌ای است، تا جایی که امروزه دست‌اندرکاران حوزه‌ی تبلیغات، به‌جای معرفی مطلوب کالاها و واقع‌نمایی، سعی دارند تا با استفاده از جذابیت‌های بانوان و سلبریتی‌ها، به‌نوعی ضعف‌های کالا و خدمات خود را پنهان‌سازی کنند که علاوه بر ناسازگاری با ارزش‌ها و هنجارهای اجتماعی، حقوق مصرف‌کنندگان نیز  نقض می‌شود.»

ضروری است که باتوجه به رشد تکنولوژی‌های ارتباطی در عصر کنونی، مجلس شورای اسلامی با تدوین قوانین بازدارنده، موثرو بروز برای شبکه‌های اجتماعی و انواع پیام رسان‌ها مانع از استفاده ابزاری از بانوان، کودکان و... شو.


رئیس دانشکده علوم ارتباطات و مطالعات رسانه با ابراز نگرانی از خلأهای قانونی این حوزه و عدم نظارت کافی بر فضای مجازی گفت: «واقعیت آن است که باید بپذیریم، فضای مجازی بسیار گسترده و بدون مرز است که نظارت و کنترل بر آن، به علت حجم بالای تولید و تبادل اطلاعات، بسیار دشوار بوده و مستلزم به‌کارگیری متخصصان و کارشناسان بی‌شماری است که عملاً غیرممکن خواهد بود. از این رو، انتظار می‌رود که ارگان‌ها و نهادهای ناظر بر این فضا، ازجمله  وزارت ارشاد و مرکز ملی فضای مجازی، به‌ موازات افزایش کمی و کیفی نظارت با استفاده از رسانه‌ها، حوزه‌ها و دانشگاه‌ها سواد رسانه‌ای مردم را افزایش دهند.»

امروزه ضروری است که مجلس شورای اسلامی با تدوین قوانین بازدارنده، موثر و بروز برای شبکه‌های اجتماعی و انواع پیام‌رسان‌ها، مانع استفاده ابزاری از بانوان و کودکان شود چراکه قوانین این حوزه، بسیار کلی بوده و شفافیت لازم را ندارد. در حالی که ما شاهد رشد روزافزون انواع ابزار ارتباطاتی و اپلیکیشن‌های موبایلی هستیم و قوانین قدیمی نمی‌تواند این پیشرفت و گستردگی را تحت پوشش قرار دهد.
 

تبلیغات بی ناظر!

تبلیغات در فضای مجازی، به‌ویژه اینستاگرام به دلیل تعداد بالای کاربران از بازخورد مطلوب و سودآوری برخوردار است و همین موضوع باعث شده تا صاحبان کار و سرمایه برای افزایش آمار فروش کالاها و خدمات خود، مجاب به پرداخت نرخ‌های بالای تبلیغات در این فضا شوند. این هزینه‌های خارج از چارچوب، در کنار محتوای ضد ارزشی و نامتعارف تولید شده، نشان از عدم نظارت بهینه و همه‌جانبه بر این فضا و تولیدات آن دارد و انتظار می‌رود مسئولین مربوطه با بازبینی قوانین این حوزه و ضرورت توجه و نظارت بیش‌ازپیش بر تولیدات تبلیغی، از هنجارشکنی‌ها و قبح‌زدایی‌های تبلیغاتی در فضای مجازی جلوگیری کنند، در غیر این‌صورت ضربات سهمگینی بر پیکره‌ی جامعه وارد خواهد شد که جبران آن بسیار سخت و گاها غیر ممکن است.