حل آلودگی هوای کلانشهرها با دوچرخه‌سواری

دوچرخه سواری نه تنها یک ورزش است، بلکه به سلامتی و حل برخی از مشکلات اجتماعی نیز کمک می‌کند. اگر می‌خواهیم با مشکلاتی همچون ترافیک، آلودگی هوا، آلودگی صوتی و کم تحرکی شهروندان مقابله کنیم، باید شهروندان را به دوچرخه سواری تشویق کنیم.

با ترویج دوچرخه‌سواری می‌توان با یک تیر چند نشان را هدف قرار داد؛ چنانچه مهار جزیره گرمایی در شهرها، کاهش مصرف سوخت‌های فسیلی و تضمین سلامت شهروندان از جمله آثار مثبت رواج دوچرخه‌سواری است.

این وسیله نقلیه نه تنها هزینه‌ای در رفت و آمد افراد ندارد؛ بلکه نگهداری آن نیز آسان و کم هزینه است. افرادی که با دوچرخه تردد می‌کنند، قدرت مانور در زمان شلوغی و ترافیک را نیز دارند. اما در شرایط فعلی مشکلاتی باعث استفاده کمتر از دوچرخه شده است؛ چنانچه این مسائل گاهی موجب عدم استفاده از این وسیله نقلیه می‌شود.

دغدغه‌های دوچرخه‌سواران چیست؟
وقتی پای درد دل دوچرخه سواران بنشینید، حرف ‌های زیادی دارند که می‌توانند به کاهش ترافیک و آلودگی هوا کمک کنند. در این میان دوچرخه سواران از نبود امکاناتی همچون مسیر اختصاصی و ایمن گلایه دارند و این موضوع را بزرگترین مشکل این قشر از جامعه می‌‌دانند.

علاوه بر این عدم وجود یک مسیر پیوسته که دوچرخه‌سواران بتوانند مسیر خود را بدون دغدغه و بدون مانع و با یک سرعت ثابت ادامه بدهند، موجب شده تا بسیاری از آنان نتوانند؛ دوچرخه را جایگزین وسایل نقلیه دیگر کنند.

برخی از دوچرخه سواران می‌گویند نبود این مسیر، آنان را به هنگام گردش به چپ و راست دچار مشکل می‌کند؛ چراکه رانندگان اجازه عبور از خیابان را به آنها نمی‌دهند. آنان معتقدند داشتن یک مسیر مشخص حداقل چیزی است که یک دوچرخه سوار برای سفر ایمن در شهر به آن نیاز دارد.

نبود جای پارک مناسب و امن نیز یکی دیگر از گلایه‌های دوچرخه‌سواران است و بسیاری از آنها به سبب این معضل ترجیح می‌دهند که از وسایل دیگر نقلیه برای عبور و مرور خود استفاده کنند.

درباره مسیر‌های ویژه دوچرخه سواری چه می‌دانید؟
مسیر ویژه دوچرخه قسمتی از معبر است که برای استفاده دوچرخه سواران طراحی می‌شود. طی سال‌های اخیر در بسیاری از کشور‌های پیشرفته دوچرخه به عنوان یکی از وسایل حمل ونقل روزمره شناخته شده است و میزان استفاده از این وسیله حمل و نقل  رو به افزایش است. این کشور‌ها فعالیت‌های گسترده‌ای را در زمینه طراحی دوچرخه، مسیر‌های دوچرخه سواری و ایمنی در این زمینه انجام داده اند.

کمال خوشرو دبیر کمیته محیط زیست فدراسیون دوچرخه سواری جمهوری اسلامی ایران در گفتگو با باشگاه خبرنگاران جوان درباره مسیرهای دوچرخه‌سواری در پایتخت می‌گوید: هم اکنون حدود ۲۱۵ کیلومتر در تهران مسیر دوچرخه سواری وجود دارد که قسمتی از این مسیر‌ها در بوستان‌های هنرمندان، سرخه حصار، یاس، لاله و تعدادی از بوستان‌های منطقه ۵ وجود دارد.

دبیر کمیته محیط زیست فدراسیون دوچرخه سواری جمهوری اسلامی ایران با بیان اینکه این مسیر‌ها فقط در پارک‌ها کاربرد دارند، افزود: بسیاری از این محل‌های عبور دوچرخه به محل پارک موتور و... تبدیل شده است.

ضعف‌های سفر درون شهری با دوچرخه
با اینکه دوچرخه برای زمان‌ها و مواردی گزینه خیلی خوبی است، ولی معضلاتی برای استفاده دارد که عواقب بدی را می‌تواند برای دوچرخه سواران در پی داشته باشد. ایمنی پایین‌تر دوچرخه نسبت به خودرو و قابل رویت نبودن دوچرخه سواران در شب برای رانندگان اتومبیل از جمله ضعف‌های عبور و مرور با دوچرخه است.

دوچرخه سواری برای مسیر‌های محدود مفید است و در مسیر‌های طولانی افراد نمی‌توانند استفاده کنند، چراکه به خاطر وجود نداشتن مسیر مناسب، احتمال تصادف و خستگی افراد وجود دارد.

راهکار‌هایی برای ترویج دوچرخه سواری
برای ترویج دوچرخه سواری باید راهکارهایی از سوی مسئولان مربوطه ارائه شود؛ چنانچه برخی از مربیان دوچرخه سواری معتقدند که برای اینکه کارمندان با دوچرخه به محل کار خود بروند بهتر است پاداشی برای آنان در نظر گرفته شود. کارمندانی که مسافت منزل تا محل کارشان زیاد است، به دلیل دیر رسیدن و خستگی از دوچرخه استفاده نمی‌‎کنند و بهتر است که در وسایل نقلیه عمومی قسمتی برای این وسایل تعبیه شود تا مردم بتوانند استفاده کنند. علاوه بر این روی آوردن افراد شناخته شده جامعه به این ورزش و فرهنگ سازی آن از طریق رسانه‌ها می‌تواند در ترویج این امر موثر باشد.

سه شنبه‌های بدون خودرو چیست؟
پویش سه‌شنبه‌های بدون خودرو، کمپینی است با هدف استفاده کمتر از خودروهای تک‌سرنشین، تا از این طریق شهروندان، دست‌کم در روز سه‌شنبه به‌جای استفاده از خودروی شخصی، گزینه‌های مفیدتری مثل دوچرخه‌سواری، پیاده روی، استفاده از وسایل حمل و نقل عمومی و لااقل استفاده از خودروی اشتراکی را برای انجام کارهای روزمره جایگزین کنند.

ستاد اجرایی این پویش با هدف توسعه فرهنگ زندگی شهر دوستدار سلامت و محیط زیست، در دفتر محیط زیست و توسعه پایدار وزارت ورزش و جوانان جمهوری اسلامی ایران تأسیس شد تا با نظارت و هماهنگی 31 دفتر محیط زیست و توسعه پایدار ادارات کل ورزش و جوانان استان‌های کشور (به عنوان دبیران استانی این ستاد) این هدف را در سراسر کشور دنبال کند.

برنامه راهبردی پویش سه‌شنبه‌های بدون خودرو برای نخستین بار در شهرستان اراک توسط کوروش بختیاری، یکی از فعالان محیط زیستی، آغاز شد و بازتاب چشمگیری در سطح کشور یافت.

دوچرخه سواری نخستین شهردار تهران
پیروز حناچی شهردار تهران در اولین هفته های حضور خود در ساختمان بهشت؛ به کمپین سه شنبه های بدون خودرو پیوست و خود را با دوچرخه به محل کار رساند.

این حرکت نمادین شهردار از خانه تا شهرداری در حالی انجام شده است که در طول مسیر گروه های دوچرخه سوار مردمی، او را در طول مسیر همراهی کردند و به بیان برخی مشکلات شهر پرداختند.

این اقدام شهردار تهران باعث شد تا دیگر اعضای شهرداری نیز به این امر بپردازند و سه‌شنبه‌ها با دوچرخه و وسایل نقلیه عمومی به محل کار خود بروند. اگر چه  دوچرخه سواری شهردار پایتخت با برخی انتقادات مواجه شد و برخی این کار وی را پوپولیستی دانستند، اما فعالان محیط زیست استفاده از دوچرخه در پایتخت را ضروری دانستند و اعلام کردند از طریق دوچرخه می توان زنجیره‌ای برای کاهش آلودگی هوا ایجاد کرد.

علاوه بر این علیرضا طاهری، فعال محیط زیست و مشاور کمیته محیط زیست شورای شهر تهران درباره کمپین سه شنبه‌های بدون خودرو و ترویج دوچرخه سواری اظهار کرد: دوچرخه سواری در  آلودگی هوا هم برای راکب سود دارد. وی گفت: بخشی از زیر ساخت ها در رابطه با دوچرخه سواری فراهم نیست و این موضوع باعث شده تا به خودروهای شخصی روی آورند.

این فعال محیط زیست افزود: طرح دوچرخه اشتراکی که مجموعه شهرداری به دنبال آن است، این معضل را به مرور زمان حل می‌کند؛ چرا که فرد از نزدیکترین فضا دوچرخه را تحویل می‌گیرد و کارش که انجام شد دوچرخه را تحویل می‌دهد؛ بنابراین اگر این طرح تقاضا وجود داشته باشد مسیرهایی که در گذشته ایجاد شده مورد اقبال قرار می‌گیرند.

دوچرخه‌های اشتراکی
دوچرخه‌های اشتراکی طرحی است که با پشتیبانی شهرداری تهران اجرا می‌شود و شهروندان می‌توانند، با اسکن کردن کدی که بر روی دوچرخه وجود دارد از طریق موبایل خود اقدام به بازکردن قفل آن کنند و پس از استفاده از دوچرخه آن را در پارکینگ‌های تهیه شده در هر نقطه‌ای از شهر رها کنند.

به ازای هر نیم ساعت استفاده ۱۵۰۰ تومان از حساب این افراد کم می‌شود، این طرح که در مرداد ماه سال جاری رونمایی شده بود، برای اولین بار در منطقه ۲ مورد بهره‌برداری قرار گرفت.

حسین قاسمی مجری طرح دوچرخه‌های اشتراکی در شهرداری تهران درباره مستقر شدن ۵۰۰ دوچرخه اشتراکی در سطح منطقه ۲ اظهار کرد: هدف از اجرای این طرح کاهش آلودگی هوا و تشویق مردم به استفاده از وسایل نقلیه پاک است.

وی تصریح کرد: شهروندان برای استفاده از این دوچرخه‌ها ابتدا باید نرم‌افزار بی‌دود را نصب کنند و با واریز ۱۵۹ هزار تومان به عنوان ودیعه مجاز به استفاده از این دوچرخه‌ها شوند و در هر زمانی که بخواهند می‌توانند این مبلغ را پس بگیرند و علاوه بر این شهروندان به ازای هر نیم ساعت استفاده از دوچرخه باید ۱۵۰۰ تومان پرداخت کنند.

امید است شهروندان با استقبال از این طرح و کاهش استفاده از خودرو‌های شهری سهم بیشتری در سالم سازی هوای پایتخت داشته باشند و دولت نیز با ایجاد بستر‌های مناسب‌تر در کلانشهر‌ها مشوق مناسبی برای روی آوردن هموطنان به این وسیله نقلیه باشد.

---

منبع: باشگاه خبرنگاران جوان