دریافت مجوز ساخت «بانوی عمارت» ۷سال طول کشید!

 

  سریال «بانوی عمارت» به تهیه‌کنندگی مجید مولایی و کارگردانی عزیزاله حمیدنژاد با بازی رامتین خداپناهی، علیرضا شجاع‌نوری، اندیشه فولادوند، محمد فیلی، حسام منظور و مریم مومن یکی از آثار موفق شبکه سوم سیماست که طی مدت کوتاهی جای خود را در میان مخاطبان پیدا کرده و مورد استقبال آن‌ها قرار گرفته است.

یکی از ویژگی‌‌های مهم سریال «بانوی عمارت»، فیلمنامه منسجم و قصه پرکنش آن است و پرداخت خوب شخصیت‌‌های مختلف آن، کلیت اثر را به سریالی قابل دفاع تبدیل کرده است. احسان جوانمرد؛ نویسنده فیلمنامه «بانوی عمارت»، تلاش کرده قصه‌ای عاشقانه را در دوران قاجار روایت کند و درنهایت با نگاه وفادارانه‌‌اش به این برهه تاریخی و با جزیی‌نگری فراوان، اثری باورپذیر را به مخاطب ارائه داده است.

احسان جوانمرد درباره چگونگی روند نگارش فیلمنامه «بانوی عمارت» و جزییات آن گفت‌وگو کرد.

شما در نگارش اثری تاریخی بسیار موفق عمل کرده‌اید؛ پیش از نوشتن فیلمنامه «بانوی عمارت» در زمینه نگارش آثار تاریخی تجربه‌ای داشته‌اید؟

«بانوی عمارت» اولین اثر تاریخی من است.

برای تایید فیلمنامه «بانوی عمارت» ازسوی تلویزیون چه روالی را طی کردید تا درنهایت اثر به مرحله تولید برسد؟

دریافت مجوز ساخت سریال «بانوی عمارت» هفت سال طول کشید و این اتفاق در دوران مختلف، به دلایل مختلف میسر نشد. فیلمنامه «بانوی عمارت» همیشه اولین اثری بود که با تغییر مدیران کنار گذاشته می‌شد.

یعنی تمام فیلمنامه را هفت سال پیش نوشته‌اید؟

نسخه اول فیلمنامه و ۱۰قسمت اول آن در سال۱۳۹۰ آماده بود.

نام نسخه اولیه یا همان ورژن اول فیلمنامه «آهو» بود؟

بله و «بانوی عمارت» درواقع فصل اول قصه «آهو» است که در آن کودکی شخصیت آهو را می‌بینیم و در فصل دوم به بزرگسالی او می‌پردازیم که قصه عاشقانه دیگری دارد و محوریت آن آهو است. البته نمی‌دانم فصل دوم اثر ساخته خواهد شد یا نه.

درنهایت تاخیر طولانی دریافت مجوزساخت چقدر در کیفیت اثر موثر بوده است؟

پس ازنگارش طرح اولیه و ده قسمت اول، من و آقای مجید مولایی همواره درباره قصه و شخصیت‌‌های اثر حرف می‌زدیم و تعامل داشتیم. از آن‌جایی که فیلمنامه اثر به‌طور مداوم از سوی تلویزیون رد می‌شد فرصت زیادی داشتیم که درباره آن گفت‌وگو کنیم و طی آن گفت‌وگوها بود که اثر کامل و کامل‌تر شد.

یکی از ویژگی‌‌های سریال «بانوی عمارت» فیلمنامه آن است که قصه آن در دوران قاجار رخ می‌دهد. برای نگارش این عاشقانه تاریخی چقدر تحقیق و پژوهش کردید؟

حدودا از سال۱۳۸۷ مطالعات در عرصه تاریخ را آغاز کردم. به این شکل که با همراهی جمعی از دوستان شروع به خواندن آثار تاریخی دست اول کردیم. از دوران صفویه شروع کردیم تا به تاریخ معاصر برسیم. البته این روند همچنان ادامه دارد و تازه به دوران پهلوی رسیده‌ایم.

این مطالعات تاریخی چقدر بر کیفیت قصه و کلیت فضای فیلمنامه تاثیر داشته است؟

مطالعات آثار و منابع تاریخی برای فهم بهتر حال و هوا و مناسبات اجتماعی آن دوران بسیار به من کمک کرده است. از طرفی لازم بود برای فهم شیوه زندگی مردم در دوران قاجار به درک بهتری برسم که مطالعات تاریخی در این زمینه بسیار موثر بوده است؛ و این‌که برای نگارش درست دیالوگ‌‌ها باید نسبت به زبان آدم‌های آن دوران به شناخت بهتری می‌رسیدم که مطالعه آثار تاریخی در این زمینه نیز به کمکم آمده است.

اتفاقا یکی از ویژگی‌‌های فیلمنامه «بانوی عمارت» نوع حرف زدن آدم‌های قصه است، اول این‌که لحن، بیان و ادبیات نویسنده در اثر جاری نیست و مورد دوم این‌که شیوه گفتار شخصیت‌‌ها به هیچ وجه شبیه به هم نیست.

به‌طور صددرصد تلاش کرده‌ام که نوع گفتار آدم‌های قصه شبیه هم نباشد و سعی‌ام این بوده که هیچ دو نفری شبیه هم حرف نزنند و هرکس براساس زندگی، شخصیت و طبقه اجتماعی که به آن تعلق دارد، با دیگران ارتباط برقرار کند و دایره واژگان خودش را داشته باشد. لذا به‌لحاظ فنی شکل اجرای دیالوگ‌‌ها بسیار مهم است و درباره بسیاری از کاراکترها این اتفاق افتاده است و نوع بیان بازیگر مطابق با فیلمنامه است. اما به هرحال در بخش‌هایی این روند رعایت نشده و به‌اصطلاح از کار بیرون زده است.

در این‌باره کمی توضیح دهید.

به‌طور نسبی در هرقسمت، گاه بازیگران به‌شکل بداهه به ادای دیالوگ‌‌ها پرداخته‌اند و همین اتفاق باعث شده از کلمه‌‌هایی استفاده شود که متعلق به دوران قاجار نیستند.چنین کلماتی در فیلمنامه نبوده‌اند.

باتوجه به وسواس شما در نحوه نگارش دیالوگ‌ها چرا این اتفاق افتاده است؟

دلیل استفاده از کلمات خارج از فیلمنامه را باید از دوستان اجراکننده پرسید، شاید به این دلیل که خواسته‌اند شخصیت مربوطه را به مخاطب امروز نزدیک کنند. با این حال خدارا شکر کلیت فیلمنامه، قصه، سکانس‌‌ها و دیالوگ‌‌ها به همان شکل که بوده حفظ شده و بابت این وفاداری از عوامل سریال ممنونم. فقط‌ای‌کاش آن چند کلمه نیز به‌درستی ادا می‌شد تا عیش مخاطبان خاص‌تر و با دانش‌تر منقص نشود.

کمی درباره قصه که از تخیل شما سرچشمه گرفته و مضمون عاشقانه اثر توضیح دهید، این‌که چطور به این مضمون رسیدید و چرا به مقوله عشق پرداختید؟

خیلی‌‌ها درباره فراز و فرودها و فراز و نشیب‌‌ها و مضمون عاشقانه اثر از من سوال می‌کنند. به نظرم این روند خیلی پیچیده نیست و اتفاق عجیب و غریبی رخ نداده است. به هرحال تم‌‌هایی چون عشق، تردید، انتقام و خیانت کهن‌الگوهایی هستند که از ابتدای تاریخ داستان‌گویی و پیش از پیدایش سینما وجود داشته‌اند. شاید پرداخت متفاوت و تلفیق این کهن الگوها با فضایی تاریخی موجب شده که مخاطبان حس خوشایندی درباره آن داشته باشند و درباره‌‌اش سوال کنند.

کلیت قصه در روندی منطقی روایت می‌شود و برای مخاطب باورپذیر است و نگاه و قلم شما به‌عنوان نویسنده در این باورپذیر بودن نقش بسزایی داشته است.

به‌هرحال من محصل جامعه‌شناسی هستم و شاید همین موضوع باعث شده نسبت به روابط بین طبقات و اقشار، حساسیت بیشتری داشته باشم و کلیت اثر را درست پرداخت کنم.

تلویزیون طی سال‌های اخیر خیلی کم به موضوعاتی مانند عشق پرداخته و معمولا روابط عاشقانه و انسانی، محوریت اول آثار داستانی نیستند؛ آن‌هم در اثری تاریخی. شاید دلیل اصلی سوال مخاطبان درباره تم و موضوع اثر همین موضوع باشد.

یک دلیل علاقه من به نگارش اثر تاریخی این است که بسیاری از الزامات آثار معاصر در آن وجود ندارد. زیرا وقایع و اتفاقات تاریخی مربوط به گذشته است و درنتیجه بسیاری از محدودیت‌‌ها و ضوابط دست‌وپاگیر در آن لحاظ نمی‌شود. البته نمی‌دانم چقدر از این ضوابط مربوط به سازمان صداوسیماست و چه مقدار از آن به‌دلیل ترس ما نویسنده‌‌ها در پرداختن به موضوعات مختلف است.

با این تفاسیر در زمان نگارش و تولید و پخش با ممیزی مواجه نشده‌اید؟

جناب آقای روشن‌روان؛ مدیر وقت گروه فیلم و سریال شبکه سوم سیما، با تساهل و تسامح خاصی به پروژه «بانوی عمارت» نگاه کردند و به من و آقای مجید مولایی تهیه‌کننده سریال اعتماد کردند و این موضوع باعث شده ما با ترس کمتری دست به قلم ببریم و اثر را به تولید برسانیم. در حال حاضر که سریال به روی آنتن است آقای آذرپندار؛ مدیر گروه فعلی فیلم و سریال شبکه سه و مسئولان مربوطه برخورد خوبی با سریال و قصه آن داشته‌اند. به نظرم اگر این رویه در برخورد با دیگر گروه‌‌های سریال‌سازی نیز رعایت شود و کمی دست آن‌ها را در نگارش قصه و پرداختن به مسائل و موضوعات مختلف باز باشد، خروجی‌‌های بهتری خواهیم داشت و می‌توان مخاطبان بیشتری را جذب تلویزیون کرد.

البته لازمه تولید آثار تاریخی با کیفیت، عدم تحریف و روایت صادقانه از موضوع است.

در تولید آثار تاریخی نکته مهمی وجود دارد؛ در این زمینه نباید به سمت شعارزدگی برویم و لزومی ندارد که فضایی سیاه و سفید ایجاد کنیم. لازمه تولید اثری باکیفیت، تازگی آن است.

دلایل موفقیت سریال «بانوی عمارت» چیست؟

آنچه باعث موفیقیت سریال «بانوی عمارت» شده پیش از هرچیزی، تازگی اثر است.

این تازگی از کجا می‌آید؟

سریال «بانوی عمارت» نمی‌خواهد مخاطبان را نصیحت کند و قصد ندارد مقطعی تاریخی را از زوایه‌ای خاص به مخاطب تحمیل کند. در کل من نویسنده، کارگردان و تهیه‌کننده تلاش کرده‌ایم، روایت صادقانه‌ای از گذشته داشته باشیمو به دور از قضاوت طبقات مختلف، مقطعی از تاریخ را به تصویر بکشیم. اگر نقص و کاستی و فسادی وجود دارد حتما در قصه به آن‌ها اشاره شده است.

درست است تلاش نکرده‌اید به ذهنیت مخاطب سمت و جهت دهید و بی‌طرفانه روایت کرده‌اید.

همین‌طور است و در این زمینه تلاش بسیاری شده است. به‌طورمثال میرزارضای کرمانی به همان شکل که مورد توافق تاریخ‌دان‌های مخالف و موافق اوست، وارد قصه می‌شود و ما به وجوهی از او پرداخته‌‌ایم که هم مخالفان و هم موافقان درباره آن اتفاق نظر دارند و واقعا اتفاق افتاده است. نویسندگان و تحلیلگرانی وجود دارند که بنا به هردلیل و انگیزه‌ای به تحریف تاریخ و بخش‌هایی از آن پرداخته‌اند که آن‌ها را در قصه وارد نکرده‌ایم.

در این میان ارجحیت شما بر روایت تاریخ بوده است یا قصه؟

اصلا نخواستیم به روایتی تاریخی بپردازیم و آنچه برایمان مهم بوده، قصه است.

ژانر و گونه اثر چقدر برای شما مهم است؟ به هرحال شما آثاری چون «گم‌شدگان» و «تعطیلات رویایی» را نوشته‌اید که فضایی رئالیستی دارند.

در نگارش فیلمنامه «تعطیلات رویایی» هیچ نقشی نداشتم و حتی یک سطر آن را من ننوشته‌ام. طرح این اثر متعلق به من بود اما آن را از چنگ من درآوردند و فیلمنامه‌‌اش را نوشتند و تولیدش کردند.

عجب! و هیچ مبلغی بابت طرحتان به شما ندادند؟

مبلغی بابت نگارش طرح به من پرداخت شد اما برخلاف میل و رضایت من به دوستان دیگری واگذار شد. به هیچ وجه از فیلمنامه «تعطیلات رویایی» راضی نیستم و آن را فاجعه‌ای تمام‌عیار می‌دانم و هرکس در آن اثر دستی داشته باید بابت اتلاف بودجه بیت‌المال تا سال‌های سال از مردم عذرخواهی کند.

از آن‌جایی که در نگارش اثری تاریخی موفق عمل کرده‌اید این احتمال وجود دارد که صرفا به نگارش آثار تاریخی بپردازید؟

تلاش می‌کنم که در این ژانر باقی بمانم. زیرا همان‌طور که گفتم ژانر تاریخی بسیاری از معذوریت‌‌ها و محدودیت‌‌های ژانرهای دیگر را ندارد و دست نویسنده در زمینه پرداختن به موضوعات مختلف بسته نیست. از طرفی لازمه نگارش اثر تاریخی صداقت است و از آن‌جایی که تمایل دارم آدم صادقی باقی بمانم سعی می‌کنم به نگارش آثار تاریخی ادامه دهم.

درنهایت از خروجی سریال «بانوی عمارت» راضی هستید؟

شاید مخاطبان باور نکنند اما بودجه تولید سریال «بانوی عمارت» معادل بودجه آثار معمولی و شبانه‌ای است که نمونه آن‌ها را در شبکه‌‌های مختلف می‌بینیم. با وجود بودجه و امکانات بسیار کم و مدت زمان محدود، آقای عزیزاله حمیدنژاد برای ارائه اثری باکیفیت، زحمات بسیاری کشیدند. به نظرم ایشان به‌خوبی از عهده کار برآمدند و کیفیت طراحی صحنه و لباس و بازی بازیگران گویای زحمات بسیار ایشان است. درنهایت با وجود همه کاستی‌‌ها و محدویت‌‌ها خروجی اثر شگفت‌‌انگیز است و بابت این موفقیت باید به آقای حمیدنژاد و آقای مولایی تبریک گفت.

و سخن آخر؟

لازم می‌دانم به نقش کلیدی آقای مولایی در تکمیل قصه اشاره کنم. ایشان در این زمینه سهم بسیار زیادی دارند. پس از آشنایی با ایشان و پس از صحبت‌‌هایی که باهم داشتیم مکث ما بر مقطع اولیه قصه بیشتر شد و تلاش کردیم بیشتر به قصه شازده‌ارسلان و فخرالزمان بپردازیم و پرداخت این قصه حاصل گفت‌وگوهای طولانی من با آقای مولایی است. ایشان در آن مقطع بسیار سختگیر بودند و هر قصه‌ای را به‌راحتی نمی‌پذیرفتند. ایشان در زمان نگارش حضور هنرمندانه‌ای داشتند و صرفا مادرخرج و تهیه‌کننده پروژه نبودند. آقای مولایی، مانند یک کارشناس و مشاور دلسوز کنار کار بودند. بخش زیادی از موفقیتم را مدیون تجارب و سختگیری‌‌ها و راهنمایی‌‌های آقای مولایی هستم و بابت همه این‌ها از ایشان ممنونم.

---

منبع: روزنامه صبا/وحید خانه‌ساز