مسجد جامع دهلی، تماشای شکوه و عظمت در قلب هندوستان

همانطور که در بالا هم گفتیم مسجد جامع دهلی در کشور یکی از بزرگترین و محبوب ترین مسجد این کشور به شمار می رود و معماری باشکوه و ظرافت های خاصی را دارا می باشد، به طوری که برای عکاسان بهشتی از زاویه های قشنگ برای عکاسی محسوب می شود. لازم به ذکر است به غیر از جذابیت های بصری که این مسجد داراست، یکی از بزرگترین مراکز تجمع مسلمانان در پایتخت هند هم به شمار می رود و در ماه های رمضان و دیگر ماه هایی که اعیادِ مسلمانان است در این جا شور و حال عجیبی برپا می شود.

مسجد جامع دهلی به دستور شاه جهان پنجمین امپراتور گورکانی هند و سازنده تاج محل، در  سال‌های میان ۱۶۵۰ تا ۱۶۵۶ میلادی/ ۱۰۶۰ تا ۱۰۶۶ هجری قمری ساخته شده‌است. این مسجد روبروی قلعه سرخ در قسمت دهلی قدیم قرار گرفته و یکی از مراکز مهم مسلمانان در هند محسوب می شود.

شاه ‌جهان بجز بناهای مهمی چون تاج محل و قلعه سرخ دهلی، مساجد مهم دیگری را در آگرا، اجمر و لاهور ساخته ‌است. طرح طبقات مسجد جامع به موتی مسجد یا مسجد مروارید در آگرا شباهت زیادی دارد، اما مسجد جامع بزرگتر از آن ها بوده و دو طبقه‌ می ‌باشد. قسمت اعظم این مسجد به علت وسعت زیربنایی که شاه‌جهان برای آن برگزید، بعدها به آن اضافه شده است.
 

معماری مسجد جامع دهلی

مسجد جامع دهلی دارای دو محراب باشکوه و حیاطی وسیعی است که تحسین هر بیننده‌ای را بر می‌ انگیزد. روی مسجد به غرب است و هر سه طرف آن با ایوان‌های طاقدار قوسی شکل پوشانده شده و درگاه برج مانند آن رو به مرکز مسجد قرار گرفته است. این مسجد حدود ۸۰ متر طول و ۲۷ متر عرض دارد و سقفش با سه گنبد پوشیده شده‌است. گنبدهای این مسجد با مرمرهای سیاه و سفید کار شده اما گنبد بالایی با طلا پوشیده شده‌ است. در ساخت این مسجد ۵۰۰۰ کارگر به مدت بیش از ۶ سال به کار گرفته شده‌اند.

دو مناره این مسجد ۴۰ متر ارتفاع دارند، دارای ۱۳۰ پله‌ می‌باشد و با سنگ مرمر سفید و سنگ ماسه قرمز فرش شده‌اند. در قسمت پشت مسجد، چهار مناره کوچک شبیه به مناره‌های جلویی قرار گرفته‌ است.

زیر گنبدهای مسجد، سالنی واقع شده است که هفت ورودی قوس‌دار آن رو به سمت غرب است و دیوارهای مسجد تا ارتفاع کمر با مرمر پوشیده شده‌اند. غیر از این سالن ، شبستان اقامه نماز دیگری نیز در مسجد قرار دارد که مساحتی حدود ۶۱ در ۲۷ متر مربع دارد و دارای هفت ورودی قوس دار است. در بالای هر یک از ورودی‌ های قوسی، کتیبه‌هایی از مرمر سفید قرار گرفته است که ۲/۱ متر طول و ۷۶ سانتی متر عرض دارد و رویش با مرمر سیاه حکاکی شده‌است. روی این کتیبه‌ها تاریخ ساخت مسجد حک شده و از فضائل و سلطنت شاه‌ جهان نقل شده‌ است. جالب اینکه این کتیبه ‌ها به زبان فارسی و به خط ثلث نورالله احمد نگاشته شده و در سال ۱۰۶۰ ه‍.ق به روش معرق سنگ اجرا شده است. یک قرآن قدیمی که روی پوست آهو نوشته شده ازجمله اشیای باستانی و ارزشمندی است که در این مسجد نگهداری می‌شود.

 مسجد جامع دهلی یا مسجد جهان نما

از این مکان مقدس با نام “مسجد جهان نما” نیز یاد می کنند چرا که بر روی منطقه ای مرتفع نسبت به اطرافش قرار دارد و چشم انداز بسیار زیبایی پیش روی عبادت کنندگان و گردشگران می گذارد. این جا را یکی از مکان های مورد احترام در شهر دهلی نو می دانند و البته از دیدنی های مهمی به شمار می رود که هر گردشگری با ورودش به پایتخت دیدنی هند، از آن بازدید می کند و محو شکوهش می شود. محوطه این مسجد گنجایش ۲۵ هزار نفر را دارد و یکی از بهترین مکان ها برای برگزاری اعیاد و جشن های مسلمانان به حساب می آید. به وقت رمضان و همچنین در زمان هایی همچون عید قربان در این جا شور و حال عجیبی برپا می شود.
 

بخش های مختلف مسجد جامع دهلی

۱- حیاط مسجد
با توجه به این که مسجد جامع دهلی وسعت زیادی دارد، قصد داریم در این قسمت بخش های مختلف آن را برایتان معرفی کنیم؛ یکی از بخش هایی که در وهله ی اول به چشمتان می خورد، حیاط مسجد است که دارای مساحتی برابر با ۹۹ متر بوده و ظرفیت پذیرش ۲۵ هزار نفر را در خود دارد. کف حیاط مسجد را با ماسه سنگ های قرمز و رگه هایی از مرمر سفید فرش کرده اند. خطوطی که به وسیله مرمر سفید کشیده است، جایگاه نمازگزاران و فاصله ای که باید رعایت کنند را مشخص می کند. در دورتادور محوطه ی اصلی  مسجد طاق های سرباز در کنار هم چیده شده است و دروازه ها هم در میان آن ها قرار گرفته اند.  در چهارگوشه دروازه، در امتداد باروی مسجد، ۴ چهاتری (Chhatri) به چشم می خورد. چهاتری، نوعی پاویون با سقف گنبدی شکل است که در معماری هندی به کار می رود.

۲- مناره ها
مسجد جامع دهلی دو مناره ۴۰ متری دارد که در جنوب شرقی و شمال شرقی مسجد قرار گرفته است، سنگ هایی از جنس مرمرسفید و ماسه سنگ قرمز بر روی این مناره ها قرار گرفته اند و به صورت راه راه بر روی آن کار شده است. درون هر کدام از مناره ها ۱۳۰ پله وجود دارد و می توان از آن ها بالا رفت و به تماشای شهر نشست؛ نکته ی جالبی که درباره مناره های این مسجد وجود دارد این است که زمانی که بر روی آن قرار دارید می توانید نمایی از سراسر شهر دهلی را تماشا کنید. در محوطه پشتی این مسجد نیز ۴ مناره کوچک قرار گرفته است که به مناره های جلویی شباهت دارند.

۳- سالن نمازگزاران
سالن اصلی نماز درون مسجد قرار دارد و ۷ ورودی طاقی شکل در آن قرار داده شده است که نمازگزاران را به سوی سالن اصلی نماز هدایت می کند. دیوارهای درون مسجد تا نیمه با مرمر تزیین شده اند و بالای طاق های ورودی لوح هایی از جنس مرمر سفید رنگ در ابعاد ۱٫۲ متر در ۰٫۷۶ متر به چشم می خورد که بر روی شان با مرمر مشکی تاریخ ساخت مسجد و جملاتی از فضائل و سلطنت شاه جهان حکاکی شده است، لازم به ذکر است که محراب مسجد هم درون همین قسمت قرار داده شده است. این کتیبه ها به زبان فارسی و خط ثلث نورالله احمد هستند که در سال ۱۰۶۰ ه‍جری قمری به صورت معرق سنگ اجرا شدند؛ سبک نگارشی آن ها همانند سنگ نوشته‌های تاج محل است.

آداب ورود به مسجد جامع دهلی

همانطور که در متن گفتیم، مسجد جامع دهلی یکی از مکان های مقدس هند محسوب می شود و مانند هر مسجد دیگری در سراسر جهان که برای مسلمانان اهمیت ویژه ای دارد این مسجد هم دارای ارزش و اهمیت بالایی است. پس توجه داشته باشید که حین بازدید از این مسجد، رفتار مناسبی داشته باشید و اهانتی به مقدسات مسلمانان نکنید. یکی از نکات جالب برای بازدید این مسجد، آن است که این جا هیچ قانونی برای پوشش وجود ندارد و گردشگران با هر نوع پوششی می تواند به داخل این مکان بروند، اتفاقی که کمتر در مساجد می افتد. البته به گفته برخی بازدیدکنندگان در ورودی مسجد چادر هم قرض داده می شود. به غیر از اینکه برای بازدید از مسجد جامع دهلی که چادر واجب است، کفش هم ممنوع است. زمانی که شما وارد مسجد می شوید در هنگام ورود مسئولان مسجد از شما می خواهند که کفش های تان را در بیاورید و به کفشداری تحویل دهید یا این که آن ها را با کیسه به داخل ببرید. برای نگهداری کفش ها هم ممکن است از شما پول بگیرند، البته برای پرداخت این مبلغ می توانید چانه بزنید؛ چرا که بیشتر این مبالغ دریافتی در مسجد جامع دهلی بر اساس قانونی نانوشته پرداخت می شوند.

دسترسی به مسجد جامع دهلی

به منظور دسترسی به مسجد جامع دهلی در کشور هند، با توجه به اینکه در این جاذبه ی گردشگری در قلب شهر قرار دارد قطعا مشکلی برای رسیدن به آن نخواهید داشت. شما برای بازدید از مسجد جامع دهلی می توانید از وسایل نقلیه عمومی نظیر مترو، اتوبوس و توک توک استفاده کنید.

هزینه ورود به مسجد جامع دهلی

لازم به ذکر است برای اهالی شهر دهلی بازدید از این جاذبه ی گردشگری رایگان می باشد اما برای گردشگرانی که می خواهند همراه خودشان دوربین و گوشی تلفن هوشمند ببرند باید مبلغی برابر با ۲۰۰ تا ۳۰۰ روپیه بپردازید. البته حتما چانه بزنید، هند جایی است که باید برای خرید و پرداخت هر چیزی چانه زنی های زیادی انجام دهید.

آدرس:

Jama Masjid, Chandni Chowk, Old Delhi ,New Delhi city, India

---

منبع: مجله گردشگری الی گشت