انسجام ملی در گروی حفظ آیین و رسوم
شب یلدا با طعم گرانی!
با نزدیک شدن به شب یلدا و شور و ذوقی که برای خرید ملزومات این شب در شهر به راه افتاده، شکاف طبقاتی بین اقشار کم‌درآمد و پُردرآمد بیش از هر زمان دیگری مشهود است چرا که، عده‌ای در حال خرید گران‌ترین میوه‌ها هستند و قشری دیگر، در پی "میوه‌های ته جعبه"!
هویت ملی
از گذشته تاکنون، آیین و رسوم و جشن‌های ملی در تمامی کشورهای جهان دارای اهمیت ویژه‌ای بوده و به‌نوعی برجسته‌سازی فرهنگ و اصالت به‌شمار می‌رود چرا که اجرای این قبیل مراسم؛ موجب پیوند قوم‌ها و گروه‌های مختلف اجتماعی شده و خرده‌فرهنگ‌ها را در قالب گسترده‌‌تر و یک‌پارچه‌ای به نمایش می‌گذارد که البته امروزه، با گذشت زمان و مواجهه با پیشرفت علم و تکنولوژی در کنار تهاجم فرهنگی، شاهد تحریف و وارد شدن خدشه‌هایی بر پیکره‌‌ی برخی آیین و جشن‌های ملی هستیم.حتی برخی اقشار ضعیف و کم‌درآمد، توانایی خرید ملزومات اولیه‌ی تغذیه‌ای را هم ندارند و خرید میوه که تا پیش از این ارزان‌ترین بخش سبد کالای عموم مردم به شمار می‌رفت، بسیار کم‌رنگ شده است.
"دکتر حسین اسدی" (جامعه شناس) با اشاره به اهمیت حفظ و استمرار آیین و رسوم ایران، تاکید می‌کند که نباید رسوم و آیین‌های کهن و چند هزارساله ملی را در مقابل و یا خلاف آیین‌های مذهبی قرار داد، زیرا این دو در کنار هم می‌توانند تداوم داشته باشند و هر دو به وحدت، انسجام ملی و استحکام هویت ملی کمک کنند. در این میان باید به تاثیر آیین و رسوم ملی بر استحکام هویت ایرانی نیز توجه داشت، چراکه "هویت" یعنی آنچه در پاسخ به سؤال "من کیستم؟" می‌آید و امروزه در جامعه مدرن، دیگر انسان‌ها یک هویت ندارند و در هر لحظه این هویت تغییر می‌کند. به واقع هر شخص در جامعه، خودش هویت‌اش را می‌سازد و تعریف می‌کند، پس زمانی که جامعه دست‌خوش تغییر قرار گیرد، بی‌شک هویت افراد نیز با تغییر همراه خواهد شد.(1)
"هویت ایرانی" بخشی از هویت ما به حساب می‌آید که لزوم بر بازبینی آن کاملا مشهود است. "یلدا" نیز یکی از رسوم ایرانی است که باید با جلوگیری از ورود خدشه‌هایی همچون "مصرف گرایی"، "لاکچری بازی" و... ماهیت و دلیل اصلی آن را حفظ کنیم، چرا که بقای ماهیت ما در گرو حفظ ماهیت آیین و رسوم فرهنگ ایرانی است.
تحریف ماهیت آیین ملی
اگر کمی بیشتر در آیین و رسوم ملی کشورمان تأمل کنیم، در می‌یابیم که اکثر این رسوم برای جلوگیری از شکاف عاطفی بین افراد و تبلور صله رحم است تا غبار روزمرگی را از روابط میان‌فردی بزداید و تا "یک دقیقه" بیشتر در کنار هم بودن را تجربه کنیم. اما متاسفانه شب یلدا هم مانند بسیاری از رسوم کهن ایرانی، دست‌خوش تغییراتی همچون "مصرف گرایی" شده و تشریفات و تجملات، ما را از ماهیت اصلی بلندترین شب سال دور کرده است.در سال‌های گذشته، اقوام به خانه‌ی بزرگان رفته و با حافظ خوانی، گپ و گفت‌و‌گو؛ شب را به انتها می‌بردند اما امروزه؛ محافل به سردی و فردگرایی تبدیل شده است. علاوه بر این مهم، آنقدر خرید برای این شب پُر زرق و برق شده که از چند هفته قبل، خبرهایی با مضمون گرانی اقلام شب یلدا به گوش می‌رسد! این در حالی است که شب یلدا، تنها شب پذیرایی با میوه‌های رنگارنگ و آجیل خاص نیست، بلکه شب استفاده از "یک دقیقه" بیشتر در کنار هم بودن است و این همان ماهیت کم‌رنگ شده‌ی شب یلدای ما است.
مدت‌ها است که اوضاع اقتصادی کشور ما با مشکلات متعددی همراه شده و همین روند، زندگی برای بسیار از اقشار متوسط و ضعیف جامعه دشوار کرده است.
مصرف‌گرایی در شب یلدا
مدت‌ها است که اوضاع اقتصادی کشور ما با مشکلات متعددی همراه شده و همین روند، زندگی برای بسیار از اقشار متوسط و ضعیف جامعه دشوار کرده است. افزایش قیمت‌ها سرعتی بیش از پیش به خود گرفته و گرانی کالاها بی‌داد می‌کند. حتی برخی اقشار ضعیف و کم‌درآمد، توانایی خرید ملزومات اولیه‌ی تغذیه‌ای را هم ندارند و خرید میوه که تا پیش از این ارزان‌ترین بخش سبد کالای عموم مردم به شمار می‌رفت، بسیار کم‌رنگ شده است. این در حالی است که قشری دیگر، تنها میوه‌های لاکچری و کم‌یاب مانند "بلوبری"، "رسبری" و "اووکادو" را می‌پسندند که هر کسی توان خرید آن را ندارد. باید توجه داشت که این قبیل میوه‌های لوکس با قیمت پایه‌ی 90 هزار تومان عرضه می‌شوند.
همین قشر خاص، با به نمایش گذاشتن سبک زندگی لاکچری خود، سعی دارند برتری و خاص بودن خود را با لباس‌های مارک خارجی، اتومبیل‌های لوکس و حتی نوع تغذیه، به رُخ دیگران بکِشند. اینک و با نزدیک شدن به شب یلدا و شور و ذوقی که برای خرید ملزومات این شب در شهر به راه افتاده، این شکاف طبقاتی بیش از هر زمان دیگری مشهود است چرا که، عده‌ای در حال خرید گران‌ترین میوه‌ها هستند و قشری دیگر، در پی "میوه‌های ته جعبه"!
شاید اگر در ساعات پایانی این شب‌ها در شهر قدم بزنید، چشمتان به افرادی بیفتد که در جعبه‌های جلوی درب میوه‌فروشی‌ها به دنبال میوه‌ای که قابل خوردن باشد می‌گردند بلکه سفره شب یلدایشان را سرخ نگه دارند.
در حقیقت، بعضی از خانواده‌ها سفره شب یلدا را به میدان مسابقه برای تشریفات تبدیل کرده‌اند و از این رو، ضروری است که رسانه‌ها با تبیین ماهیت این قبیل رسوم، مردم را تشویق به حفظ و تقویت سنت‌های فرهنگی و دوری از مصرف‌گرایی کنند که البته این روند، مستلزم آسیب‌شناسی و برنامه‌ریزی کارشناسان اجتماعی و فرهنگی است.
پی‌نوشت:
1. هویت و انسجام ملی در گروی آیین‌های کهن، روزنامه عطر یاس
