نمادهایی برای زیبایی و تفکر در شهر

نمایشگاه آثار ششمین دوسالانه مجسمه‌های شهری تهران این روزها در موسسه صبا برپاست. در این نمایشگاه 61 ماکت از مجسمه‌های برگزیده که از میان 280 اثر برای شرکت در دوسالانه مجسمه‌های شهری انتخاب شده‌اند به نمایش درآمده است. مجسمه‌هایی که در این مجموعه دیده می‌شوند آثاری متنوع هستند که موضوعات متنوع، متریال‌های متفاوت و رویکردهای گوناگون دارند و هر کدام می‌توانند توجه بخشی از مخاطبان را به خود جلب کنند. در پایان نمایشگاه 15 اثر با انتخاب داوران و یک اثر با رای مخاطبان انتخاب می‌شوند تا در طول یک سال آینده ساخته شده و در شهر نصب شوند. پس از آن داوری نهایی از میان آثار نصب شده در شهر صورت گرفته و 3 اثر برگزیده معرفی می‌شوند.

تعدادی از آثار این مجموعه با استفاده از المان‌هایی شکل گرفته‌اند که به سادگی برای مخاطب قابل شناسایی و ادراک هستند؛ از سوی دیگر با آثاری مواجه می‌شویم که فرم انتزاعی دارند و مخاطب پس از خواندن توضیحات هنرمند می‌تواند مفهوم مورد نظر او را درک کند. نکته مهم در ارائه این نمایشگاه آن است که در کنار هر اثر تصویری قرار گرفته که جانمایی مجسمه در محل مورد نظر هنرمند را نمایش می‌دهد. به این ترتیب مخاطب می‌تواند مجسمه را در فضای شهری تصور کند و حتی مناسب بودن یا نبودن محل پیشنهادی هنرمند برای نصب آن اثر را از دید خود بررسی کند. با دیدن بعضی از این تصاویر مخاطب احساس می‌کند دیدگاه هنرمند برای انتخاب محل نصب کاملا مطابق با ساختار و ویژگی‌های ظاهری و مفهومی مجسمه بوده است، اما در بعضی دیگر از تصاویر به نظر می‌رسد مجسمه هیچ سنخیتی با فضایی که برای آن پیشنهاد شده است ندارد. علاوه بر این بعضی از هنرمندان تصاویری از مراحل ساخت اثر و اتودهای اولیه خود را نیز به نمایش گذاشته‌اند و به این ترتیب مخاطب می‌تواند با مراحل طراحی و ساخت یک مجسمه آشنا شود.

در تعداد زیادی از آثار این مجموعه، انسان و مسائل پیرامون او نقش اساسی را دارد. فرزانه بهرام نوری در اثری با نام " اوتناپیشتیم" سر انسانی را نمایش داده است که یک قایق روی آن قرار گرفته است و درون آن چند اسب دیده می‌شوند. این اثر که بر روی پایه‌ای درون آب قرار می‌گیرد، تحت تاثیر حوادث پیش آمده برای مهاجران سوری شکل گرفته است. مردمی که آواره زمین و دریا شدند تا جان خود را نجات دهند و در سخت‌ترین شرایط تلاش کردند تا اندکی از دارایی خود را حفظ کنند.

محمد بیک‌زاده در اثر خود به نمایش فداکاری و محبت مادر پرداخته است. او مادر را به شکل فرشته‌ای به تصویر کشیده است که دو بال بزرگ دارد اما به سادگی روی نیمکتی نشسته و کودک خود را در آغوش گرفته است. علی اعتبار هم در مجسمه‌ای که ساخته است نیم تنه یک مرد را بر روی ستونی قرار داده و ترکیبی به وجود آورده است که یادآور مجسمه‌های یادمانی از افراد نامدار یا اساطیر است، اما شخصی که در این اثر دیده می‌شود فرد خاصی نیست و نامی ندارد. او نماد کسانی است که زمانی در تاریخ ایران حضور داشته و تاثیرگذار بوده‌اند اما امروز نامی از آنها باقی نماده است.

اما پریسا علیپور یک انسان کاملا عادی را نمایش داده است که حضور او در این دنیا برای بسیاری از آدم‌ها محسوس نیست. آنچه در این مجسمه می‌بینیم مردی است که خسته از کار روزانه بر روی سکویی در ایستگاه مترو به خواب رفته است. حسین تک‌زارع نیز بار دیگر به سراغ فرشته‌ها رفته است. او در مجسمه "فرشته صلح" یک کلاهخود سربازی را نشان ما می‌دهد که به زمین زیر پای فرشته تبدیل شده است و او در حال حرکت بر این سطح مدور، یک پر را در دست گرفته است که شاید بتواند آن را جایگزین اسلحه کند.

نقش حیوانات نیز در این مجموعه آثار نادیده گرفته نشده و تعدادی از مجسمه‌ها با محوریت حضور حیوانات شکل گرفته‌اند. مسلم سالارمحمدی تعدادی گوسفند را ساخته است که حول محور یک دایره ایستاده‌اند. نصب این مجموعه در میان چمنزار باعث می‌شود مخاطب شهری با تصویری مواجه شود که به ندرت تجربه دیدن آن را داشته است و از سوی دیگر کسانی که از روستا به شهر مهاجرت کرده‌اند نیز با تصویری نوستالژیک مواجه می‌شوند. اما روح‌انگیز صفری‌نژاد یک حیوان را نمایش داده است که تاثیرات حضور انسان در آن مشهودتر از وجود اصیل اوست. موجودی شبیه اسب که نیمی از بدن او با بطری پلاستیکی شکل گرفته است، نشانی از آسیب‌هایی است که انسان در زندگی و حیات حیوانات ایجاد کرده است.

بخش دیگری از آثار به فرم‌های هندسی و انتزاعی اختصاص دارند. سپیده رزمجو با ورق استیل، سطحی تاخورده و شکسته را نمایش می‌دهد که اگرچه در ماکت آن نمی‌توان شکل نهایی اثر را دریافت، اما در صورت اجرای نهایی قرار است نمای محیط اطراف در سطح صیقلی مجسمه بازنمایانده شود. بهنام آخربین اثری را ارائه کرده است که با الگو گرفتن از معماری ایرانی و هندسه نقوش به کار رفته در آن شکل گرفته است.  علی حیاتی نیز در مجسمه خود به معماری ایرانی پرداخته و ستون‌ها و تزیینات طاق‌ها را به شکلی ساده شده نمایش داده است.

علاوه بر نمایش آثار هنرمندان شرکت‌کننده در دوسالانه ششم، بخشی از این نمایشگاه به گرامی‌داشت سه چهره شاخص مجسمه‌سازی ایران اختصاص دارد که در طول چند ماه گذشته دار فانی را وداع گفتند. سه سالن مجزا به محسن وزیری مقدم، رضا امیر یاراحمدی و کارل اشلامینگر اختصاص دارد و دیوارهای هر سالن با تصاویر آثاری از این هنرمندان پوشیده شده است.

کارل اشلامینگر هنرمند مسلمان آلمانی است که در تهران زندگی کرد و سال‌ها به فعالیت هنری و تدریس مشغول بود. در این نمایشگاه اثری از او به نمایش درنیامده، اما تصاویری از کارهای او دیده می‌شود. طراحی میدان امام حسین (ع) یکی از شناخته شده‌ترین آثار اوست که در این نمایشگاه مراحل طراحی آن و مراحل ساخت پروژه دیده می‌شود. همچنین تصاویر آثاری از او که در باغ مجسمه موزه هنرهای معاصر تهران وجود دارد، در معرض دید مخاطبان است.

از رضا امیر یاراحمدی که آخرین اثر او 10 ماه قبل در میدان رشدیه تهران نصب شد، یک نیم تنه و یک نقش برجسته در نمایشگاه دیده می‌شود و تصویر چند مجسمه شهری او نیز در سالن قرار دارد. از محسن وزیری مقدم که چند ماه قبل در ایتالیا درگذشت، نسخه فلزی مجسمه "دگردیسی فرم" که به تازگی ساخته شده است به نمایش درآمده و  بر روی دیوارها نیز تصاویری از مجسمه‌های حرکتی و نقاشی‌های او دیده می‌شود.

سالن دیگری از این نمایشگاه به پخش فیلم‌های مستند کوتاه اختصاص دارد که یا از مراحل کار یک هنرمند ساخته شده‌اند و یا به یادبود او توسط هنرمندان دیگر اختصاص دارند. فیلم‌هایی درباره رضا امیر یار احمدی، کارل اشلامینگر، کامبیز صبری و... در این سالن برای مخاطبان به نمایش درمی‌آید.

همچنین بر روی دیوار راهروهای نمایشگاه تصاویری از مجسمه‌های مختلف که در طول چندین دهه در فضاهای عمومی تهران نصب شده‌اند به نمایش درآمده است. اگرچه بسیاری از این مجسمه‌ها برای مخاطبان کاملا شناخته شده هستند اما کمتر کسی است که نام هنرمند طراح آنها را بداند. در این نمایشگاه نیز تنها به نمایش عکسی از مجسمه‌ها اکتفا شده و خبری از مشخصات اثر و هنرمند نیست، بنابراین بار دیگر فرصت برای معرفی درست این آثار به مخاطبان از میان رفته است.

نمایشگاه آثار ششمین دوسالانه مجسمه‌های شهری تهران تا 5 دی ماه در گالری‌های خیال و آیینه موسسه صبا ادامه دارد.

---

منبع:هنر آنلاین