تبیان، دستیار زندگی

کتاب «مدرسه یا قفس»

نهاد آموزش و پرورش از جمله نهادهای اجتماعی تأثیر گذار در جامعه است و عملکرد آن می‌ تواند تأثیر به‌ سزایی در آینده‌ فرهنگی و فکری و شغلی جوانان جامعه داشته باشد.
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :
💠 کتاب «مدرسه یا قفس» به بازخوانی جریان آموزش و پرورش از دریچه‌ چشم داستان‌ نویسان می‌ پردازد و البتّه نیم‌ نگاهی نیز به جریان آموزش در دوره‌ های گذشته دارد. هم‌ چنین در این کتاب، درنگ و تأمّلی هم بر ناخرسندی برخی مشاهیر نسبت به مدرسه و تحصیل صورت گرفته است.

ارتباط فرهنگی ما با غرب با پدیده‌ «مدرسه» گره خورده است و آغاز آن با تأسیس مدارسی به سبک مدارس غربی است. انتقادات از شیوه‌ تدریس، ناکارامدی مدارس قبلی مانند مکتب‌ خانه در رفع نیازهای کشور و تأثیر مدارس بر تحوّلات معاصر ایران، کلید واژه‌ برخی از متون جمع‌ آوری‌ شده در کتاب است.

تلاش‌ هایی مانند شکل‌ گیری دارالفنون و استمرار و توسعه‌ مدارسی مانند آن در سطح کشور، از دیگر موضوعات مورد بحث در تاریخ معاصر آموزش و پروش است که آثار آن در ادبیّات و خاطرات آن دوران فراوان به چشم می‌آید.
اگرچه در ابتدا مدرن‌ سازی نظام آموزش و پرورش با مخالفت رو به‌ رو شد، تحوّلات اجتماعی ایران، این تغییر را اجتناب‌ ناپذیر کرد.

محمّدرضا رهبریان کتاب «مدرسه یا قفس» را در چهارده فصل نگاشته است. فصل اوّل به بازتاب مدرسه در متون ادبی و فصل دوم به مدرسه در آینه‌ ادبیّات فارسی پرداخته است. امّا در ‌های بعدی، داستان‌ واره‌ ها و خاطراتی از نظام آموزشی مکتب‌ خانه‌ ها نقل شده است.

جلال آل‌ احمد، علی اشرف‌ درویشیان، هوشنگ مرادی‌ کرمانی، سیّد حسین میر کاظمی و امین فقیری از نویسندگانی‌ اند که در این کتاب به آثار آنان اشاره شده است.
در بین داستان‌ های نقل‌ شده در کتاب، روایت‌ هایی از نویسندگانی هم ذکر شده است که خود معلّم بوده‌ اند و روایت‌ های آنان از دریچه‌ واقع‌ بینانه‌ تری بیان شده است.
مطالعه‌ این کتاب مخاطب را با چگونگی تحوّل مدرسه و نظام آموزشی در دوران معاصر و نوع نگارش و آثار تعدادی از نویسندگان معلّم این دوره آشنا می‌کند.

کتاب «مدرسه یا قفس»
📚 منبع: مدرسه یا قفس: بازتاب مدرسه در متون کهن و داستان‌ نویسی معاصر؛ محمّدرضا رهبریان؛ تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، 1395 ش.