کتاب کودک در روسیه حال خوبی ندارد

رایزنی فرهنگی ایران در روسیه در گزارش ارسالی خود به وضعیت امروز کتاب کودک در روسیه و ناشران فعال در آن پرداخته است. بر اساس این گزارش کتاب کودک در روسیه حال خوبی ندارد و اکثر ناشران کودک در پی سود هستند و در مقابل معدود ناشران دغدغه‌مند شمارگان کتاب‌هایشان به ۳۰۰ نسخه رسیده است. این گزارش را در ادامه مطالعه کنید.

«کتب کودک که همیشه نقش تربیتی داشته است و پرورش دهنده روح خوانندگان نسل جوان بوده است، این روزها در روسیه حال خوبی ندارد و به طرز کاملا ملموسی در حال زوال است. بایستی خاطر نشان شد که در این بین توسعه فن آوری تنها عامل این اتفاق نیست، بلکه منشا اصلی این اتفاق ناخوشایند این است که نظام سرمایه‌داری به کودکان باهوش و با تربیت نیاز ندارد، بلکه این نظام افراد و مخاطبان بی درک و جاهلی را می‌طلبد.

در دستورالعمل کتبی انتشاراتی‌ها ذکر شده است، «هدف از انتشار جذب سرمایه و سود است.» هیچ جمله ای با ذکر اهمیت «تربیت کودکان» در این دستورالعمل دیده نمی‌شود. انتشارات تجاری بیشتر به دنبال نشر کتب جذاب با متون سرگرمی و فاقد محتوی و مفهوم و همین طور فاقد مطالب سالم روانشناسی است و نشر کتبی با محتوی تربیتی و رشد ذهنی و فکری در این بین، در انتهای لیست اهداف قرار می‌گیرد.

نظام تجارت و بازار کتاب به طور کلی دگرگون شده است. مثال بارز این روند، در شهر پرمه در کتابفروشی مرکزی قابل رویت است. در حال حاضر در ساختمان فروشگاه شعبه «ازبربانک» افتتاح شده است و خود فروشگاه به زیرزمین انتقال یافته است.

کتابخانه‌های کودک نیز دچار تغییر شده‌ و به طبقه بالای ساختمان‌ها نقل مکان کرده‌اند، بنابراین مخاطبان آنها کمتر شده‌اند. شهر کوبین و کتابخانه‌های کودک موجود در آن گواه این ماجرا است. البته این موضوع تنها محدود به این شهر نمی‌شود.

قیمت بالای نشریات، کتاب را از دسترس عموم خارج کرده است و بسیاری از خانواده‌ها قادر به تهیه کتاب نیستند و از سویی تیراژ پایین نیز عامل عدم دسترسی برای خرید حداقلی است.

فونتی که امروز در روسیه مورد استفاده است، از غرب نشات گرفته و با استاندارهای مخصوص کتب کودک در دوره شوروی که بهترین نوع در جهان بود به هیچ وجه مطابقت ندارد. آمار استفاده و میل به مطالعه متون الکترونیکی با لپ تاپ و مانیتورهای امروزی هر ساله افزایش پیدا می‌کند و این امر عوارض بسیاری همچون بیماری نزدیک بینی را به دنبال دارد. بر اساس آمار پزشکی، در سطح کلاس اول حدود ۱۰ تا ۱۲ درصد دانش آموزان از بیماری نزدیک بینی رنج می‌برند. این رقم برای دانش آموزان سال آخر دبستان به حدود هفتاد درصد می‌رسد.

کتاب اعتیاد آور نیست؛ و مهمتر آنکه کتاب باعث رشد فکری کودک می‌شود. کلیپ‌ها و نرم افزارهای امروزی ذهن کودک را تنبل می‌کنند و امکان بروز خلاقیت و امکان تفکر را از او می‌گیرند.

دولت به جای فراهم نمودن شرایط و امکانات، بالا بردن تیراژ، توسعه مراکز کتاب فروشی و انتشارات دولتی، اصلاح نظام کتابخانه‌ها و کتاب فروشی‌ها و همچنین تشدید الزامات چاپ کتب کودک در راستای تربیت صحیح و محتوی مطلوب این کتب برای کودک، همچنان شرایط بازار را به تربیت و شکوفایی کودکان ترجیح می‌دهد و به دنبال آن است.

در نتیجه، شاهد این امر خواهیم بود که در جامعه نسل بسیار متفاوتی از نظر تفکر، توانایی و استعداد و همچنین تربیت معنوی رشد و نمو پیدا می‌کنند. برخی که کتاب در زندگی آنها جایگاه پررنگی داشته است قله‌های بلند افتخار را فتح می‌کنند و در این بین عده زیادی در سیاه چاله‌های جهل فرو می‌روند؛ چراکه بازار سرمایه‌داری به جای جلوه کتب و نقش آن منافع مالی خود را دنبال می‌کند.

در این وضعیت، انتشاراتی‌های محدودی که دغدغه رشد نسل‌های آینده را دارند و در راستای تربیت و پرورش نسل آینده حرکت می‌کنند، به سختی روزگار سپری می‌کنند و با مشکلات عدیده‌ای روبرو هستند و هیچ حمایتی از دولت را در کنار خود نمی‌بینند. تیراژ کتب آنها حدود ۳۰۰ نسخه است. آیا این رقم پاسخگوی یک جامعه با جمعیت بیش از ۱۴۶ میلیون نفر  که بیش از ۱۴ میلیون دانش آموز دارد، خواهد بود؟!

منابع کتابخانه‌های کودک تجدید نمی‌شوند و کتب تازه به آن اضافه نمی‌شود. بسیاری از خانواده‌ها قادر به خرید و تهیه کتب کودک نیستند. این امر هیچ توجیهی ندارد و بایستی مسئولین پاسخگو باشند و دولت بایستی برای تربیت نسل جدید چاره‌ای بیاندیشد.

کتب کودک همیشه نقش بسیار حیاتی در تربیت نسل جدید و شکوفایی جامعه ایفا کرده است. دولت با فاصله گرفتن از این موضوع و با اهمیت ندادن به کتاب کودک و محتوی آن پیشاپیش برای خود و بقای خود مشکل تراشی کرده است و بایستی جامعه را به نسلی پر خطر که نتیجه این بی توجهی است، بسپارد.»

---

منبع: مهر