تبیان، دستیار زندگی

قدم زدن سران سعودی در بی‌راهه‌ی سیاسی

روزهای آخر عمر گاو شیرده منطقه

بن‌سلمان، همواره از تهدیدات خارجی برای توجیه عملکرد نامطلوب خود استفاده کرده است. این امر بهانه خوب و کارآمدی برای سرکوب و حذف مخالفان و مدعیان خاندان سلطنتی است.
عکس نویسنده
عکس نویسنده
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :
بن سلمان
فعالیت‌ها و شخصیت "محمد بن سلمان" (ولیعهد جوان و تازه‌کار عربستان سعودی)، از زمان وزارت دفاع تاکنون همیشه جنجال‌برانگیز و پُرحاشیه بوده است. این ولیعهد ۳۳ ساله‌ی سعودی‌، اکنون باب جدیدی از مناسبات منطقه‌ای و جهانی را گشوده است که به‌ظاهر با هدف افزایش روابط بین‌الملل و همچنین ایجاد صلح و امنیت در منطقه عنوان می‌شود، اما به‌راستی در پشت پرده‌ی تصمیمات و رفتار سیاسی بن‌سلمان چه می‌گذرد؟

با ورود رسمی "محمدبن‌سلمان" به عرصه‌ی سیاست یعنی همان منصب وزارت دفاع در سال ۲۰۱۵، تصمیمات و سیاست‌های اتخاذ شده توسط او با موج گسترده‌ای از انتقادات داخلی و خارجی همراه بود. در نخستین تصمیم رسمی وی در این سمت و جایگاه، عملیات "طوفان قاطع" در یمن اجرایی شد. این عملیات باعث کشته شدن هزاران غیرنظامی و انسان‌های بی‌گناهی شد. فضای بین‌المللی نیز نسبت به این عملیات متشنج، حساسیت نشان داد اما شخصیت دیکتاتور و تندخوی بن‌سلمان بی‌توجه به افکار عمومی و واکنش‌های بین‌المللی به جنگ و آتش‌افروزی در یمن ادامه داد.

بی‌شک قدرت و پتانسیل بی‌انتهای کشورهای اسلامی عواقب سنگین و غیرقابل جبرانی را برای وی ترسیم کرده است.



البته تصمیمات نژادپرستانه و به دور از منطق سیاست بین‌الملل بن‌سلمان تنها به جنگ‌افروزی در یمن خلاصه نمی‌شود چراکه وی با اظهارات بی‌شرمانه نسبت به رهبر معظم انقلاب و نشان دادن عدم لیاقت برای حضور در صحنه‌های بین‌المللی با قتل "شیخ نمر باقر النمر"، آتش روابط میان ایران و عربستان سعودی را شعله‌ور کرد و پس از تسخیر سفارت، روابط دیپلماتیک بین دو کشور  رو به افول گذاشت.

البته موضوع دلایل تنش‌های میان این دو کشور، تنها به مصادیق ذکر شده محدود نمی‌شود. در این راستا "ضاوی الرشید" (استاد برجسته علوم اقتصادی در لندن)، درباره دلایل تنش‌های سیاسی میان عربستان و ایران می‌گوید: "مقامات دولتی عربستان سعودی، بویژه محمدبن‌سلمان، اغلب درباره عقب راندن یک تهدید خطرناک، تحت عنوان ایران صحبت می‌کنند. اما علیرغم این صحبت‌ها، حقیقت این است که سیاست خارجی ریاض اساسا توسط مسائل سیاست داخلی هدایت می‌شود وشاهزاده محمد می‌داند که وجود یک دشمن قدرتمند، می‌تواند تهدیدی قابل تامل برای قدرت او باشد. بن‌سلمان، از دشمنی با تهران برای منحرف کردن اذهان عمومی از پیچیدگی ابهامات داخلی‌اش استفاده می‌کند. محمدبن‌سلمان تلاش می‌کند تا با ادامه‌ی این روند، ایران را منزوی کند تا توجه جهانیان را از چالش‌های داخلی دور سازد.(1)

نقشه‌ای خونین برای خاورمیانه

خرید تسلیحات نظامی 110 میلیارد دلاری از آمریکا، تبدیل شدن به قدرت منطقه‌، تحقق ادعایی باطل تحت عنوان "ام‌القرای جهان اسلام" بودن عربستان و دیگر اقداماتی از این دست، تنها گوشه‌ای از افکار سطله‌جویانه‌ی بن‌سلمان محسوب می‌شود که اظهارات مقامات آمریکایی در این خصوص قابل تأمل است.

"دونالد ترامپ" پس از دیدار با محمدبن‌سلمان و معاملات تسلیحاتی، عربستان را "گاو شیرده" خواند. این به این معنی است که آمریکا علاوه بر اینکه از عربستان به‌عنوان مهره‌ی خود در منطقه یاد می‌کند، برای خنثی‌سازی جریانات مخالف سیاست‌های ایالات متحده نهایت بهره از عربستان می‌برد. درواقع محمدبن‌سلمان و دیگر دولتمردان سعودی، تنها بازیچه‌ای برای آمریکا در جهت تأمین اهداف خاص منطقه‌ای هستند. اما در ذهنیت بن‌سلمان این اقدامات، نشان از توسعه نفوذ و قدرت عربستان دارد! غافل از این‌که اگر آمریکا، عربستان را قدرتمند می‌دانست و حتی عربستان ذره‌ای پتانسیل و توانایی تبدیل‌شدن به قدرت منطقه‌ای را داشت، فروش تجهیزات و تسلیحات نظامی را به آن‌ها قطع می‌کرد‌.

عربستان سعودی صرفاً برای آمریکایی‌ها منبع تأمین مالی و فروش تسلیحات نظامی است و یقیناً این کشور در صورت بروز بحران، نمی‌تواند در انتظار حمایت‌های ایالات متحده باشد چراکه این روند، یکی از سیاست نخ‌نما شده‌ی آمریکا پس از سوختن مهره‌های سیاسی است. از شاه ایران گرفته تا صدام و قزافی.

بن‌سلمان، همواره از تهدیدات خارجی برای توجیه عملکرد نامطلوب خود استفاده کرده است. این امر بهانه خوب و کارآمدی برای سرکوب و حذف مخالفان و مدعیان خاندان سلطنتی محسوب می‌شود.

در این میان باید توجه داشت، آنچه که چهره‌ی واقعی این دیکتاتور سعودی را بیش از پیش برای جهانیان آشکار کرده است؛ قتل "جمال خاشقچی"، روزنامه‌نگار منتقد حکومت سعودی بود. این روزنامه‌نگار همواره منتقد وضع حکومتی عربستان، فساد خاندان سلطنتی، فساد مالی و سیاسی بن‌سلمان و همچنین روابط امنیت‌زدا با آمریکا و مورد هدف قرار دادن خاورمیانه بود.

خرید تسلیحات نظامی میلیارد از آمریکا، تحقق ادعایی باطل تحت عنوان "ام‌القرای جهان اسلام" بودن عربستان و دیگر اقداماتی از این دست، تنها گوشه‌ای از افکار سطله‌جویانه‌ی بن‌سلمان محسوب می‌شود.



محمدبن‌سلمان تصور می‌کرد که حذف "جمال خاشقچی"، می‌تواند در فضایی بی‌سروصدا انجام پذیرد، اما کنسولگری عربستان در ترکیه و دولت ترکیه، نقش بسزایی در آشکار و رسانه‌ای شدن این مسئله پُراهمیت داشت و چهره‌ی پلید و غیر دموکراتیک بن‌سلمان را برای جهانیان آشکار کرد. این در حالی بود که بازوهای پرتوان رسانه‌ای و تبلیغاتی بن‌سلمان توانایی مقابله با انتشار این فاجعه را نداشته و در نهایت موج گسترده‌ای از واکنش‌ها و انتقادات جهانی را روانه‌ی سیاست‌های خشن ولیعهد سعودی کرد.

حائز اهمیت آن‌که،"ترامپ" هم‌دست اصلی و حامی فعلی محمد‌بن‌سلمان در بی‌توجهی نسبت به این قتل و دست کم شمردن آن اظهارات عجیبی داشت. وی در این‌باره گفت: "کشورهایی مانند چین نیز چنین اقداماتی را انجام می‌دهند!"

رفتار دوشخصیتی بن‌سلمان

محمدبن‌سلمان، ابتدا با شخصیتی نرم‌خو و اصلاح‌طلب روی کار آمد، اما نتوانست شخصیت دیکتاتور خود را پنهان کند. اعمال و تصمیمات خشونت‌‌بار وی کاملاً مشهود این شخصیت است که جنگ‌طلبی جزو لاینفک افکار بن‌سلمان بوده و نمی‌توان از این خصوصیت بارز و در حال رشد چشم‌پوشی کرد. البته برای اثبات این ماجرا، می‌توان به موارد بسیار دیگری ناشاره کرد ازجمله: "حمله نظامی به یمن"، "محاصره اقتصادی قطر"، "نوع روابط با کشورهای مسلمان" و به‌خصوص ایران، "تلاش برای برکناری سعد الحریری" (نخست‌وزیر لبنان).

در این خصوص به‌راحتی می‌توان گفت که کشورهای مسلمان، هم‌زبان و هم‌دین، در شرایط بحرانی سیاسی-اقتصادی جهانی، نمی‌توانند با سیاست‌هایی جنگ‌طلبانه‌ی بن‌سلمان کنار آیند و اگر همین روال از سوی دولتمردان عربستان ادامه یابد بی‌شک در کوتاه‌مدت شاهد موضع‌گیری‌های قاطعانه و خاص کشورهای منطقه خاورمیانه، بر ضد سیاست‌های جاری این کشور خواهیم بود تا از آتش تنش‌های سیاسی کاسته شود. موضع گیری و تقابلی که از نظر ولیعهد جوان و کم‌تجربه‌ی سعودی به دور مانده و بی‌شک قدرت و پتانسیل بی‌انتهای کشورهای اسلامی عواقب سنگین و غیرقابل جبرانی را برای وی ترسیم کرده است.


پی‌نوشت:
1. چرا عربستان با ایران دشمن است؟، پایگاه خبری دیپلماسی ایرانی