آیا روستای اخلمد را جن ها ساخته اند؟!

قبل از این که به این بپردازیم که از این دره و مناطق حوالی آن چه می گویند، بیایید تا کمی شما را با دره ی اجنه در اخلمد آشنا نماییم. دره ی اجنه در واقع دره ای واقع در روستای اخلمد و در استان خراسان رضوی و همچنین ازتوابع شهرستان چناران می باشد.

ارتفاع این دره ۱۴۴۰ متر از سطح دریا و در ۱۷ کیلومتری جنوب غربی شهرستان چناران و۶۰ کیلومتری شهر مشهد قرار گرفته است. آب و هوای روستای اخلمد در طول سال بسیار متفاوت است و در عوض، هوایش شدتی ندارد. منظور از نداشتن شدت این است که گرمای هوای این دره در تابستان و سوز سرمایش در زمستان زیاد و جانکاه نیست و از این نظر از جمله ی مناطق خوش و آب و هوای ایران محسوب می گردد.

به علت ارتفاع زیاد و بارندگی فراوانی که در این منطقه صورت می گیرد، آبشارهای دره ی اجنه در اخلمد در ماه های ابتدایی سال دارای بیشترین مقدار آب و زیبایی فریبنده ای هستند و چشم هر بیننده ای را به خود خیره می کند. آبشار این دره که در زمره ی جذابیت های این منطقه به حساب می آید، اخلمد نام دارد.

آبشار اصلی اخلمد ۴۰ متر ارتفاع دارد و همچنین آبشارهای سوم و چهارم نیز بالای آن قرار گرفته اند. آبشارهای اخلمد در میان کوه بینالود و ادامه ی سلسله جبال البرز و از کوه منیژه سرچشمه می گیرد. به دلیل آهکی بودن دره های اخلمد، حفره های ژرف مدوری در زیر آبشارها ایجاد شده است. همچنین به علت ارتفاع زیاد و بارندگی فراوان، آبشارهای دره‌‌ های منطقه ی اخلمد در ماه‌ های ابتدایی سال یعنی در ماه های فروردین، اردیبهشت و اواسط خرداد ماه؛ دارای بیشترین مقدار آب و زیبایی و همچنین زیبایی های فریبنده‌ ی طبیعی است.

زمین و رسوبات این منطقه به دلیل فسیل های آمونیت متعلق به اواخر دوران ژوراسیک می باشد که از این نظر نیز اخلمد در میان مناطقی از ایران قرار می گیرد که بسیار غنی و مهم است. اخلمد در واقع یکی از زیباترین نقاط جغرافیایی ایران است که دارای قدمت چند هزار ساله می باشد. حتی نام اخلمد که بر این منطقه گذارده شده است، داستان جالبی دارد.

قبل از شروع ورود اسلام به ایران این منطقه که در آن روستایی هم وجود داشت، نامی دیگر داشته اما زمانی که سرداری به نام خالد مامور فتح این منطقه می شود، مردم فریاد می زده اند که اخلمد آمد!

اخلمد آمد و به همین دلیل نام این منطقه به اخلمد تغییر پیدا کرده است. به گفته کلنل چارلز انگلیسی که در سفرنامه خود راجع به دره ی اجنه در اخلمد و موقعیت جغرافیایی و طبیعی آن مطالبی آورده است که عبارت است از؛ اخلمد در دل کوه‌ های بینالود قرار گرفته است که از کوه‌ های نامی دنیا در منطقه ی خراسان و بین دو جلگه ی مشهد و نیشابور واقع شده است و همچنین دارای ۳۲۱۱ متر ارتفاع می باشد.

به علت ارتفاع زیاد و قله های پربرف این کوه چشمه‌ ها و رودخانه‌ های بسیاری در میان دره ‌های آن پیوسته برقرار است و آبادی‌ های داخل این کوه در تمام ایام سال دارای آب‌ های شیرین و گوارا قرار می گیرد. بنابراین زیباترین و دیدنی‌ ترین مناظر طبیعی و ییلاقاتی کم ‌نظیر، در میان این رشته ‌کوه‌ ها شکل گرفته است.

یکی از زیباترین پدیده‌ های آفرینش با دره ‌ها و ییلاقات پر آب و مشهور خراسان که در دل این رشته ‌کوه قرارگرفته، دره ی زیبای اخلومد است. همچنین دهکده ی اخلمد را کوه‌ های بلند و بزرگی در برگرفته و ارتفاع آن از سطح دریا ۱۳۳۵ متر است و فقط از طریق دره ‌ای که از دهنه و کنار سد به اخلمد منتهی می‌ شود، قابل دسترسی است.

تقریبا ۱ مایل در پایین دهکده در صخره‌ ای به ارتفاع ۹ متر در طرف راست دره ‌ای که به آن پلنگ دره می ‌گویند، غار عجیبی وجود دارد که از ورودی غار فقط یک نفر می‌ تواند با خزیدن از آن عبور کند. خود غار نزدیک به ۳۶ متر طول و ۹ متر عرض و ۴٫۵ تا ۵٫۴ متر ارتفاع دارد. صخره‌ های که این غار را در برگرفته ‌اند از صخره‌ هایی که کوه ‌های اطراف را تشکیل می ‌دهند؛ بسیار متمایزند.

اخلمد در گذشته ای نه چندان دور، شامل ۳ روستا بوده است. اخلومد علیا، اخلومد سفلی و دهنه ی اخلومد. اما چند سالی بیشتر نگذشته است که روستای دهنه ی اخلومد خود تبدیل به واحدی مستقل شده است. اما می رسیم به وجوه پنهانی که در این روستا و منطقه ی اطرافش وجود دارد و هیجان انگیز است.

از هزاران سال پیش آثاری دیده می‌ شود که نشان از قدمت اخلمد دارد. یکی از این نشانه ها این است که اطراف این آبادی دامنه کوه باروهایی قطور و برج‌ هایی عظیم موجود است که بی ‌شک هزاران سال قبل ساخته شده اند.

این باروها و حصارها که در بخش شرقی و جنوبی روستا مانده است در حدود ۲ کیلومتراز کف رودخانه و بخش های مسکونی فاصله و ارتفاع دارد و اینگونه به نظر می رسد که در زمان ساخت آن ها، کف رودخانه بالا بوده است. در غیر این صورت امکان پذیر نیست که چنین قلعه‌ های عظیمی در دامن کوه با آب رودخانه با وضع فعلی ساخته شده باشند و همینجاست که احتمال وجود جن و پری در این دره را به وجود می آورد.

کوه ‌های اخلمد هم به دلیل ارتفاع و شمایل خاص و بسیار زیبا و فوق ‌العاده ای که دارند؛ هر سال سنگ ‌نوردان و کوه‌ نوردان و مسافران زیادی را به سمت خود می کشاند. این دره شامل دیواره‌ های صخره ‌ای با ارتفاع حدود ۲۰۰ الی ۳۰۰ متر است که یکی از بزرگ ‌ترین مناطق برای تفریح و ورزش سنگ ‌نوردی است و دارای چندین آبشار است. از بین این چندین آبشار، ۴ تای آن‌ ها دائمی و مابقی فصلی است. آبشار اصلی اخلمد دارای ۴۰ متر ارتفاع است.

و اما چرا به این روستا، روستای اجنه می گویند؟ دلیل آن ساده و حتی خنده دار نیز می تواند باشد. ورای آن چه که به نظر می رسد بیشتر حاصل تخیلات است، از آن جایی که واژه ی جن، جمع کلمه ی عربی جن است و معنای آن بر اساس لغتنامه ی دهخدا ناپیدایی، خفا و تاریک بودن می باشد و این صفت به این دلیل به این دره اطلاق می شود که دره به جهت داشتن راه‌ های تنگ، باریک و تاریک آب ‌رو به دره ی اجنه معروف شده است. همین!

بیایید تا باز در ادامه به بیان خصوصیات مثبت این روستا بپردازیم. دره ی اجنه در اخلمد منطقه ای بسیار پر برکت است. این روستا از لحاظ مراتع و مزارع آبی در خراسان بسیار کم‌ نظیر است. بخش مهمی از این روستا، مزرعه ی آبی و باغات موقوفه ی آستان قدس رضوی است که به آن قسمت دهنه ی اخلمد می ‌گویند.

همچنین سرزمینی به نام پیش باغ، مرتع دامداران محلی اخلمد است که در فصل تابستان در اینجا جمع می شوند. در حوالی پیش باغ، چشمه‌ ها و دره‌ های پر آب دیگری نیز به چشم می خورد که هر کدام موقعیتی خاص، از نظر مراتع و درختان پر میوه و پر ثمر دارند. چشمه های این منطقه عبارتند از: شیر مرغ، سلطان بازه، بزدان، سنگ سوراخ، سرحصار، چشمه ی آقا کریم و برخی از چشمه های دیگر. البته توجه داشته باشید که در این منطقه، استراحتگاه و ویلاهای خصوصی نیز وجود دارد.

رودخانه ی اخلمد از پیش باغ و شیر مرغ سرچشمه می گیرد ومسیری بسیار پر پیچ وخم را از میان دره‌ های کوه منیجه عبور می کنند که تا در نهایت به دره ی اجنه در اخلمد بریزند. آب این رودخانه، در فصل بهار بسیار زیاد است. سال‌ هایی که بارش برف و باران کمتر باشد، در فصل تابستان و پاییز و زمستان کمتر می شود و با وجود این رودخانه باغات زیادی احداث شده و امور کشاورزی به انجام می‌ رسد.

گیاهان شگفت ‌انگیز این منطقه و به ‌ویژه گیاهان غذایی و درمانی و صنعتی آن بسیار است، گیاهان غذایی مانند: قارچ، زیره، پونه، بیوک، کاکاتو، سکنگور، که بعضی از این‌ها مثل قارچ و زیره به فروش می ‌رسند. البته گیاهان درمانی و صنعتی مانند: پر سیاوشان، گلپر، گل بابونه، کاسنی، کنوچه، شاه تره، پونه کبود، خاکشیر، زرشک کوهی، تمشک، بابیرم، هواچوبه، چوبک، سریش، دمگاوی، بیرم نخودی، کتیرا و باریجه نیز در این منطقه می رویند.

---

منبع: مجله گردشگری الی گشت