می خواهی درس بخوانی؟ کجا؟ کی؟ چگونه؟

تعریف مطالعه: مطالعه یک فرآیند شرطی و اکتسابی جهت افزایش معلومات است. در این تعریف واژه هایی به کار رفته که باید هر کدام را تعریف کنیم: فرآیند، شرطی و اکتسابی. فرآیند: فرآیند یعنی کاری مرحله به مرحله، روند. یعنی مطالعه باید دارای ‌بخش‌های مختلفی مثل گرم‌کردن، ایجاد آمادگی، پیش‌ مطالعه و... باشد. شرطی: شرطی یعنی اینکه این کار، شرایطی دارد. مهم ترین این شرایط «عادت کردن» است، یعنی در طول سال تحصیلی باید به یک روش خاصی عادت کرد. اکتسابی: اکتسابی یعنی چیزی که به دست می آوریم و می آموزیم. و اما بعد....

مکان مطالعه
1) مکان ثابت: مکان مطالعه باید ثابت باشد و این جای ثابت باید ترجیحا پشت میز باشد. مطالعه روی زمین، روی تخت یا در حال راه‌رفتن معمولا به درد نمی‌خورد. حتی گذشتگان نیز روی زمین درس نمی‌ خوانده‌ اند و از میزهای کوچکی برای کارهای نوشتنی و خواندنی خود استفاده می‌کرده‌اند.

2) نور اتاق مطالعه: نور لامپ مهتابی زیاد مناسب نیست و نور چراغ مطالعه به تنهایی هم مناسب نیست. بهتر است این دو را ترکیب کرد تا هنگام مطالعه، ترکیب طیف زرد و سفید مانع خستگی چشم‌ها بشود. ضمنا هنگام مطالعه باید پیرامون تان هم روشن باشد، نه اینکه فقط محلی که درس می‌خوانید روشن باشد.

3) دمای اتاق مطالعه: دمای اتاق مطالعه باید حدود 25 درجه سانتی‌گراد باشد. منظور این است که بتوانید با لباس راحتی در اتاق خود راحت باشید؛ ولی اگر سرمایی هستید بهتر است لباس مناسب‌ تری بپوشید و اتاق را زیاد گرم نکنید چرا که یکی از عوامل حواس‌ پرتی و ایجاد خواب‌ آلودگی گرمای زیاد اتاق مطالعه است.

4) دکور اتاق مطالعه: دکور اتاق هرچه ساده‌تر و ثابت‌تر باشد بهتر است؛ به عبارت بهتر، دائما دکور اتاق را تغییر ندهید. سعی کنید به یک وضعیت عادت کنید. در ضمن چیزی که تداعی‌کننده خاطره خاصی باشد در اتاقتان نصب نکنید مثل عکس، پوستر یا مجسمه ای که شما را یاد چیزی بیندازد. رو به دیوار قرار بگیرید و درس بخوانید؛ چون هر قدر فضای دیدتان محدودتر باشد حواس‌‌تان کمتر پرت می شود.

5) برتری خانه بر سایر کتابخانه: بهترین جا برای درس خواندن منزل است ولی اگر نمی‌توانید در خانه درس بخوانید- حالا به هر دلیل- چه به دلیل جمعیت زیاد و سر و صدا، چه سکوت بیش از حد، می‌توانید از کتابخانه‌ ها و فرهنگسراها استفاده کنید. فقط توجه داشته باشید که در کتابخانه، به جای خواندن درس وقت تان را صرف امور دیگر نکنید، به عبارت دیگر وقت تلف نکنید.

6) نقش موسیقی؟ درباره موسیقی نتایج ضد و نقیض فراوانی منتشر شده است که خلاصه‌اش این است: درس‌خواندن با موسیقی گوش‌دادن جور در نمی‌آید. هر سخن جایی و هر نکته مکانی دارد. پس سعی کنید اگر عادت دارید با موسیقی درس بخوانید، حتما این عادت را کنار بگذارید و سعی کنید سر خود را شیره نمالید؛ چون بعضی‌ها می‌گویند برای دروس عمومی حواس مان پرت می‌شود ولی در موقع تست‌ زدن و مطالعه دروس اختصاصی، موسیقی مشکلی ایجاد نمی‌کند. خودتان بهتر می‌دانید که ایجاد می‌کند! پس سعی کنید صادقانه درس بخوانید و با خود روراست باشید تا موفق شوید.

زمان مطالعه
خیالتان را راحت کنم. هیچ قانونی برای زمان مطالعه نداریم. هر وقت راحت بودید، همان موقع بهترین زمان برای درس‌خواندن است. حالا ممکن است این زمان 3 صبح باشد یا 12 شب. مهم این است که شما در چه زمانی راحت‌ تر درس می خوانید. ولی 3 زمان در یادگیری خیلی مهم است که بهتر است در این زمان‌ها درس بخوانید:

اول صبح:
به دلیل اینکه تازه از خواب بیدار شده‌اید و ذهن تان مانع قبلی ندارد، آماده است و مطالب را به راحتی در خود نگه می‌دارد. پس در برنامه روزانه خود طوری عمل کنید که حتما اول صبح‌ها نیم یا یک ساعت بتوانید درس بخوانید. فقط دقت داشته باشید بلافاصله بعد از خواب، در یادگیری اختلال صورت می‌گیرد. حتما یک یا چند حرکت کششی انجام بدهید. آب‌میوه یا میوه‌ای میل کنید تا این اختلال برطرف شود و بعد درس خواندن را شروع کنید. بهتر است درس‌های سخت را اول صبح بخوانید. این درس سخت می‌تواند ریاضیات یا ادبیات باشد. بستگی به شما دارد.

آخر شب:
به دلیل اینکه بعد از درس می‌خوابید و مانع بعدی ندارید، مطالب فرصت پیدا می‌کنند تا از نیمکره راست که جایگاه حافظه کوتاه‌ مدت است وارد نیمکره چپ بشوند که جایگاه حافظه بلندمدت است. برای همین یادگیری افزایش پیدا می‌کند. حیف است که شب‌ها جلوی تلویزیون بخوابید. سعی کنید روی دفتر و کتاب خوابتان ببرد. آخر شب، درس‌های دوست‌داشتنی را بخوانید نه درس‌هایی که حکم لالایی دارند و‌ می‌خوانید و می‌خوابید.
دو ساعت قبل از غروب آفتاب: به دلیل کاهش اشعه کیهانی و نوع رابطه خورشید با زمین اختلال حواس کم می‌شود. پس سعی کنید این زمان را صرف امور پیش پا افتاده نکنید. به طور مثال اگر می‌ خواهید اتاق تان را مرتب کنید به جای قبل از غروب بعد از غروب این کار را انجام دهید.

کی درس نخوانیم
با شکم پر درس‌ نخوانید. بین شروع مطالعه و وعده‌‌های غذایی مثل نهار و شام حداقل نیم ساعت فاصله باشد.
با شکم خالی درس‌ نخوانید. اگر گرسنه‌اید ولی قسمتی از درستان هم مانده، اشکالی ندارد یک میوه یا شیرینی میل بفرمایید؛ سپس برگردید و درستان را بخوانید.
با اعصاب خرد درس نخوانید.

روش مطالعه
مطالعه باید براساس یکی از سیستم‌های مطالعاتی باشد تا کارایی لازم را داشته باشد. در زیر به یکی از کارآمدترین این سیستم‌ها می‌پردازیم:
سیستم مطالعاتی pqr5
این عبارت اول کلمات زیر است که در ادامه به شرح هرکدام می‌پردازیم:
مراحل قبل از مطالعه
پیش‌‌مطالعه
سوال‌گذاری
مراحل حین مطالعه
خواندن
خلاصه‌ نویسی بعد از مطالعه
مرور کردن
تفکر کردن
تازه‌ کردن مطالعه
‌قبل از پرداختن به توضیح مراحل مطالعه لازم است نکات زیر را بدانید. این نکات کمک می‌ کنند تا یک حالت خوب را به مدت طولانی حفظ کنیم و خود را با آن سازگار کنیم و مرتبا در تصمیمات جدیدمان دچار مشکل نشویم.

نحوه ایجاد عادت جدید
سنگ بزرگ برندارید: برای گرفتن تصمیم جدید نباید از همان اول تصمیم های خیلی بزرگ گرفت. بلکه باید از تصمیم‌ های کوچک‌ تر شروع کرد. یعنی دانش‌ آموزی که عادت ندارد درس بخواند، نباید یک برنامه روزانه 10 ساعته آغاز کند؛ بلکه باید با یک برنامه 2 ساعته شروع کند تا بتواند این روند را ادامه بدهد وگرنه منحنی این تغییرات، سینوسی خواهد شد و فرد یک هفته می تواند و یک هفته نمی تواند.

از بروز مشکل نترسید. در موقع ایجاد عادت جدید، کارایی فرد بین 21 تا 40 روز کاهش پیدا می‌کند؛ یعنی هر فردی که می‌خواهد رفتار جدیدی را آغاز کند باید بداند که در وهله اول نه تنها اتفاق مثبت خاصی نمی‌افتد بلکه اتفاقات منفی نیز پیش می‌آید و راندمانش کم می‌شود. برای همین در فرهنگ شرقی عادت به چله‌ نشینی داریم یعنی اگر فرد می‌خواهد عادتی را در خود ایجاد کند حدود 40 روز باید ریاضت بکشد اما خوشبختانه از آنجا که نام انسان از دو ریشه انس و نسیان گرفته شده است، وضعیت قبلیش را سریع فراموش (نسیان) می‌کند و به وضعیت جدید عادت می کند (انس.)
منتظر نقطه‌ آغاز برای شروع تحول جدید نباشید
«از شنبه»، «از اول ماه»؛ اینها بدترین حرف هایی است که می‌شود برای آغاز یک حرکت نو انتخاب کرد. واقعا سه‌شنبه یا جمعه چه گناهی کرده‌اند که هیچ‌وقت به عنوان مبدا تغییر و تحولات قرار نمی‌گیرند.
هر وقت خواستید تغییری در خود ایجاد کنید مثل رژیم‌گرفتن، نماز اول وقت خواندن، درس خواندن و هر حرکت مثبت دیگری که به ذهن تان رسید بیهوده آن را به تاخیر نیندازید و نگویید از شنبه یا از اول ماه این کار را شروع می کنم.

مطالب مرتبط:
طرح درس خوب، متضمن موفقیت پایدار
چگونه درس بخوانیم ؟
چرا کلاس درس خسته کننده می شود ؟

منبع: شاگرد زرنگ