تبیان، دستیار زندگی

پشت پرده تلاش اتحادیه اروپا برای بقای برجام

تعویض اتحادیه اروپا در وقت اضافه

اتحادیه اروپا با سپری کردن بیش از 7 ماه از وعده‌های مالی به ایران، عدم پایبندی خود را برای دور زدن تحریم‌ها و ایجاد سازوکار مبادلات مالی جدید با ایران، نشان داده است.
عکس نویسنده
عکس نویسنده
نویسنده : صدیقه شریفی
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :
اتحادیه اروپا
پس از خروج ایالات‌متحده از توافق‌نامه هسته‌ای ایران و گروه 1+5 ، اتحادیه اروپا تمام توان خود را به کار بست تا وجهه‌ی مثبت و صلح‌آمیزی از خود به جهانیان ارائه کند. یکی از مهم‌ترین این امور، حفظ و ادامه‌ی روند برجام بود. موضوعی حساس و استراتژیک که به‌زعم اروپاییان، گره‌گشای بسیاری از مسائل سیاسی میان ایران و اتحادیه اروپا خواهد بود.

درواقع، اتحادیه اروپا طی ماه‌های گذشته تلاش کرده است تا برای دور زدن تحریم‌های آمریکا راه مالی ویژه‌ای را تدارک ببیند و بتواند از این مسیر جدید به تجارت نفتی با ایران و سود حداکثری دست یابد.

علیرغم ادعاهای پوچ و ظاهری دیپلمات‌های اروپایی، برای بقای برجام و بی‌حاصل بودن سازوکار اقتصادی آن‌ها، اخیراً آقای عراقچی از "ایده جدید اروپا" که در راه است، سخن می‌گوید.



کانال مالی اروپا یا SPV چیست؟

کانال مالی اتحادیه اروپا برای تجارت با ایران، ظاهراً مسیری خارج از نفوذ آمریکا است که در ماه سپتامبر میان نمایندگان کشورهای انگلیس، آلمان و فرانسه با ایران امضا شد و قرار است این کانال جایگزین سوئیفت شود تا مانند شرکت حسابرسی عمل کند و پول‌های حاصل از تجارت بین‌المللی به آن منتقل‌شده و تراکنش‌های مالی را مدیریت کند.

نهادهای واسط مالی یا SPV کانال پیشنهادی اتحادیه اروپا برای مراودات مالی است. به نظر صاحب‌نظران اقتصادی، ایجاد این کانال مالی یکی از ساده‌ترین روش‌ها برای مبادلات با پایه ارزی مشترک محسوب می‌شود اما بیش از 7 ماه است که اروپا در ایجاد آن تعلل می‌کند و اخیراً هم اعلام کرده‌اند که هیچ‌یک از کشورهای فرانسه، بلژیک، لوکزامبورگ و اتریش از بیم تحریم‌های بانکی آمریکا حاضر نیستند تا میزبان اجرای آن باشند.


چرا آمریکا از ایجاد "حامل ویژه" نگران نیست؟

آمریکا اعلام کرده است که از بابت راه‌اندازی طرح "حامل ویژه" که راه گریزی برای حفظ جریان تجاری بین کشورهای اروپایی و ایران تامین کند، نگرانی خاصی ندارد و برای این عدم نگرانی، سه نکته را یادآور می‌شود:
اولاً؛ اکثر کشورها از پذیرش کانال مالی اروپا یا SPV امتناع کرده‌اند.
ثانیاً؛ اکثر شرکت‌های اروپایی یا قراردادهای تجاری خود با ایران را متوقف کرده‌اند و یا در حال خروج از آن هستند.
ثالثاً؛ اروپا هرگز نمی‌تواند بدون حمایت‌های همه‌جانبه‌ی آمریکا به حیات خود ادامه دهد.
باید توجه داشت که آمریکایی‌ها از این توافق به "ببر کاغذی" تعبیر می‌کنند که حاکی از بی‌ثباتی و بی‌اساس بودن آن است و چه‌بسا که اروپا در خفا به آمریکا قول عدم همکاری با ایران را داده باشد تا هم ایران را در برجام نگه دارد و هم راه‌های دور زدن تحریم‌ها را مدیریت کند.


 اروپا، در لباس میش

این روزها خبر می‌رسد که پس از ماه‌ها تلاش ظاهری اروپا برای بقای برجام و تدوین طرح‌های جدید تجاری، فقط تجارت کالاهای غیرضروری و غذایی موردتوجه اروپایی‌ها بوده و اشاره‌ی خاصی به موضوع نفت نشده است.

در حقیقت در این مدت، اروپایی‌ها با بازی دادن ایران و خریدن وقت برای آمریکا به وظیفه خود در قبال ایالات‌متحده عمل کرده‌اند تا پس از بحرانی شدن اوضاع بین‌المللی نفت و افزایش ناگهانی قیمت آن، با توجه به ذخایر قابل‌توجه، توانایی در دست گرفتن نبض بازار نفت را داشته باشند.

اکثر شرکت‌های اروپایی یا قراردادهای تجاری خود با ایران را متوقف کرده‌اند و یا در حال خروج از آن هستند.



"ریچارد نفیو"، طراح تحریم‌های ایران، در کتاب "جنگ تحریم‌ها" می‌نویسد: "درد تحریم‌ها را چه زمانی، چگونه و بر کجا می‌توان وارد کرد و درعین‌حال، استقامت طرف مورد تحریم را چگونه و بر اساس چه شاخص‌هایی می‌توان سنجید و تحریم‌ها را چگونه متناسب با این شاخص‌ها، تنظیم و باز تنظیم کرد که بیشترین تأثیر را برجای بگذارد به‌طوری‌که در نهایت دیپلماسی وارد شده و نفع حداکثری را برای تحریم گذار به ارمغان بیاورد. هدف از اعمال تحریم‌ها اعمال فشار بر کشور هدف و درنتیجه تغییر رفتار این کشور است.  هنر تحریم، نتیجه تحریم‌ها یعنی جمع شدن ایران و قدرت‌های جهانی بر سر میز مذاکره دلیل خوبی برای اثبات موفقیت‌آمیز بودن تحریم‌های آمریکا علیه ایران است." اما آنچه حائز اهمیت است، اشاره‌ی "نفیو" به احتمال شکست آمریکا و خنثی‌سازی تحریم‌ها از سوی ایران است.(1)

اینک علیرغم ادعاهای پوچ و ظاهری دیپلمات‌های اروپایی، برای بقای برجام و بی‌حاصل بودن سازوکار اقتصادی آن‌ها، اخیراً آقای عراقچی از "ایده جدید اروپا" که در راه است، سخن می‌گوید. جای تعجب است حالا که طرح "حامل ویژه" با آن‌همه شفافیت ظاهری اجرا نشد، دیگر چگونه می‌توان به وعده‌های اتحادیه اروپا اعتماد کرد؟!

در این میان، مطلوب است که دستگاه  دیپلماسی کشورمان با واقع‌بینی بیشتر، در حفظ منافع ملی تلاش کرده و از این‌همه اعتماد نخ‌نما شده به غرب دست بکشند و بدانند که همواره منافع اروپا همسو با منافع آمریکا بوده و خواهد بود و هرگز این دو، برای ارتباطات سیاسی و اقتصادی  با ایران، از حمایت یکدیگر دست نمی‌کشند. لذا ضروری است تا با تعیین مهلت برای اروپا در راستای عملیاتی کردن برنامه‌های جدید مالی، و اتخاذ مواضع قاطعانه در برابر غرب، جلوی آسیب‌های احتمالی را بگیریم و این مهم جامه‌ی عمل نمی‌پوشد مگر با همکاری بیش‌ازپیش سران سه قوه و نگاهی دوباره به تذکرات مقام معظم رهبری در راستای اعتماد به غرب. در غیر این صورت، جمهوری اسلامی ایران، متحمل آسیب‌هایی خواهد شد که جبران آن با توجه به شرایط کنونی ایران و جهان، غیرممکن به نظر می‌رسد.

پی‌نوشت:
نگاهی به ایده‌های معمار تحریم‌ها ایران، اقتصاد نیوز، خرداد 97