«اشتراک شناسی» میان مسلمانان، «تفرق مذهبی» را کم رنگ می کند

مسلمانان در عین داشتن «تفرق مذهبی» می توانند دست به «اشتراک شناسی» بزنند اما این اشتراک شناسی به صورت واقعی نمی تواند اتفاق بیفتد تا زمانی که اول از همه مسلمانان به تصویر درستی از داشته های خود برسند در این صورت است که خواهند دید برخلاف آن نظر اولیه که تصور می شده که اصل بر آن تفرق مذهبی است اشتراکات عمیق تر از آن چیزی بوده که تصور می شده است.

آنچه در ادامه می آید خانم دکتر دانش پور عضو هیات علمی دانشگاه مذاهب اسلامی درباره اقتضائات رسیدن به وحدت در میان مسلمانان است.

همچنان که در جریان هستید در هفته وحدت قرار داریم، هفته ای که اگر صرفا یک مناسبت موسمی نباشد و درون مایه آن به درستی فهم شود می تواند زمینه اتحاد میان مسلمانان را فراهم کند. از دیدگاه جنابعالی اقتضائات وحدت میان مسلمانان چیست؟

به نظر می رسد که آرمان تحقق وحدت در جهان اسلام به عنوان یک استراتژی برای رسیدن به اندیشه تقریب بین مسلمانان بر سه محور حرکت فکری، فرهنگی و عملی متمرکز است و هر کدام از این سه محور باید مورد توجه قرار گیرد.  از نظر فکری شالوده اول تلاش برای رسیدن به آرمان و وحدت آشنایی با فرهنگ و تمدن اصیل و داشته های غنی میان مسلمانان است و مسلمانان امروز بیش از هر زمان دیگری نیاز دارند که با هویت و دریافت ها و تمدن و آداب و رسوم خود آشنا شوند. در این صورت است که در عین داشتن "تفرق مذهبی" می توانند دست به "اشتراک شناسی" بزنند اما این اشتراک شناسی به صورت واقعی نمی تواند اتفاق بیفتد تا زمانی که اول از همه مسلمانان به تصویر درستی از داشته های خود برسند در این صورت است که خواهند دید برخلاف آن نظر اولیه که تصور می شده که اصل بر آن تفرق مذهبی است اشتراکات عمیق تر از آن چیزی بوده که تصور می شده است.

در واقع ما در نگاه اول به یک بیداری فکری در میان مسلمانان نیاز داریم  و اگر این بیداری فکری روی دهد مسلمانان با خیل عظیم و کثیری از اشتراکات در مقابل افتراق ها روبرو خواهند شد. تکیه کردن بر این اشتراکات می تواند آن تحول درونی و بیداری قلبی را به همراه بیاورد و زمینه همدلی را در اجتماعات مسلمانان رقم بزند.

چطور می توان زمینه های عملی وحدت در سطح سیاست گزاری های کلان میان مسلمانان و دولت های اسلامی را دید؟

توقع و انتظار تحول اجتماعی و سیاسی زمانی به جاست که ما آن گام اول را به درستی برداشته باشیم. اگر جامعه مسلمانان به این بینش دست یابند که در حقیقت واجد آن وحدت درونی هستند می توانند زمینه وحدت بیرونی را هم رقم بزنند و در این صورت دگردیسی در میان دولت های اسلامی گریزناپذیر خواهد بود این دگردیسی در سطح دولت های اسلامی یک شبه نمی تواند روی دهد اما در سایه تدریج و پیوستگی و همسو کردن روابط و تعامل های سیاسی و دیپلماتیک این اتفاق می تواند روی دهد.

زمینه ساز این تحول در سطح دولت های اسلامی چیست؟

نخبگان و علمای اسلامی در این زمینه می توانند موثر و پرچمدار باشند و از طریق ایجاد ارتباط مسیر این تحول علمی و عملی را فراهم کنند. در واقع نخبگان می توانند با آگاه سازی مسلمانان و احیای این وحدت به تدریج پایگاه های اجتماعی برای این تحول فکری را رقم بزنند در این صورت است که فرصت ها برای همایش ها و اجتماعات مسلمانان از فرقه ها و مذاهب مختلف پدید خواهد آمد. ما در اسلام فرصت های بسیار خوبی برای این منظور داریم که نباید به سادگی از کنار آن گذشت. مثلا همایش عظیم حج از آن جمله است که می تواند افکار و اندیشه های مسلمانان را همسو کند و زمینه دیپلماسی سیاسی را محقق سازد.  همسو کردن این جریان ها همراه با عمق بخشیدن به این تحولات می تواند به تدریج زمینه ترویج و اشاعه اندیشه متعالی تقریب را میان مسلمانان پدید آورد و این اتفاق در نقطه مقابل با تاکتیک ها و حرکت ها مغرضانه ای است که از سوی دشمنان و استعمارگران دنبال می شود تا آن جا که می توانند فضای بین مذاهب را در میان مسلمانان کدر و به این وسیله مطامع و منافع خود را دنبال کنند.

اما اگر ما نمی خواهیم چنین فرصتی را برای این فریبکاران و سوداگران فراهم کنیم راهش این است که به اندیشه تقریب برگردیم و این اندیشه را در میان جامعه مسلمانان ترویج کنیم تا زمینه  و بستر همزیستی مسالمت آمیز در میان مسلمانان در عرصه های علمی و فرهنگی فراهم شود، تا در آینده همین اندیشه ها در قالب اجتماعات همدلانه، اندیشه های سیاسی و روابط میان دولت های اسلامی را هم تحت تاثیر خود قرار دهد. البته همچنان که اشاره شد این یک حرکت کاملا تدریجی است اما با این حال ما نمی توانیم دست روی دست بگذاریم و فقط تماشاگر تفرفه افکنی میان کشورهای مسلمان باشیم.

و چگونه می توان جریان های تندرو چه در میان شیعه و چه در میان سنی ها را مهار کرد؟

خب ما در زمان های مختلف شاهد ظهور جریان های تندرو چه در میان شیعه و چه فرقه های مختلف بوده ایم. شما فرقه ای مثل جریان شیرازی ها را می بینید که در حقیقت ریشه های استعماری دارند و یک سری حمایت های پشت پرده از این جریان ها صورت می گیرد. دلیل این که  این جریان های افراطی از سوی استعمارگران حمایت و تقویت می شود به خاطر این است که این جریان ها در برابر  اندیشه تقریب که می تواند مسلمانان را به وحدت برساند قرار دارند. شما فقط اگر ارتباط های رسانه ای و حمایتهای مالی که از جریان های افراطی صورت می گیرد نگاه کنید می بینید که دشمنان وحدت اسلام چه شانتاژ رسانه ای و تبلیغاتی را به راه انداخته اند. چرا آن ها این همه هزینه و سرمایه گزاری می کنند و به اصطلاح گرد و خاک می کنند برای این که به صورت حقیقت خاک بپاشند و اجازه ندهند که اشتراکات وسیع میان امت اسلام دیده شود.

---

منبع: خبرگزاری شبستان