رمان آزاردهنده‌ای که خواندنش واجب است!

 
کتاب «دیوار به دیوار شهر پریان» نوشته پروین پورجوادی در فرهنگسرای کتاب شیراز نقد شد.

احسان نعمت‌اللهی منتقد اول این برنامه بود که نخستین ویژگی ساختاری این رمان را تلفیق دو زاویه روایت تک‌گویی نمایشی و یادداشت‌واره‌ها دانست. او گفت: کاربستِ این زاویه دیدِ تلفیقی از آن جهت برجسته می‌شود که ناموثق بودن راوی (به دلیل ویژگی زاویه تک‌گویی نمایشی) و پایه‌ریزی پیرنگ خرده‌روایت‌ها (به استناد یادداشت‌ها) در کنار یکدیگر قرار می‌گیرند.

نعمت‌اللهی ادامه داد: از دیگر سو؛ تا جایی که به شخصیت‌پردازی‌ها مربوط است، ماهیت درون‌گرای کاراکتر اصلی (راوی) و نیز شگرد قطره‌چکانی در اجزای روایی، از دیگر خصوصیات تکنیکی داستان است.

نعمت‌اللهی همچنین به برجسته‌ترین تمهیدات رواییِ این رمان نیز اشاره کرد و گفت: عدم قضاوت بیرونی و عدم قطعیت رخدادها، کاربست رخدادهای دلالت‌گر و معنی‌دار، شیء‌وارگی‌های به شدت عینی، فقدان دلالت‌های انسانی بر رخدادها، کاربست حوزه استعاره‌های بنیادی به جای استعاره‌های مفهومی، فقدان یک بن‌مایه در حضور عنصر ساختاری آن از جمله این تمهیدات هستند.

این منتقد ادبی لوکیشن روی دادن روایت را تحسین کرد و گفت: نویسنده با هدف روایتگری خشونت‌های خانگی، به گونه‌ای شعار پرهیزی) لوکیشن خوبی را انتخاب کرده که این هم یکی دیگر از تمهیدات روایی رمان است.

کیوان اصلاح‌پذیر پس از نعمت‌اللهی به نقد «دیوار به دیوار شهر پریان» پرداخت و گفت: خواندن این رمان به دلیل بحران‌هایش مخاطب را آزار می‌دهد اما مطالعه آن برای همه مردان و زنان واجب است! این داستان در یک شرایط بحرانی نوشته شده و انگار در اتاق بحران شکل گرفته است. بنابراین زبانی که می‌توان برای آن به کار برد حتما باید ساده و عامیانه باشد.

اصلاح‌پذیر به فیلم‌هایی همچون «پرواز برفراز آشیانه فاخته» اشاره و خاطرنشان کرد: در اغلب این فیلم‌ها نویسنده تلاش کرده است با نگاهی ایده‌آلیستی راه‌حلی برای بهبود شرایط ارائه دهد و حال بیمار را خوب کند اما دیوار به دیوار شهر پریان واقعی است و اتفاقاتش تابع داستان‌های دیگر نیست.

او ادامه داد: «بحران‌های متفاوتی در داستان وجود دارد که همه برای یک زن به وجود می‌آید و نویسنده هیچ راه برون رفتی از آن ارائه نمی‌دهد. این رمان دارای مشخصات یک اثر کلاسیک است و از سوی دیگر تأخیر در انتقال معنا در این اثر بارز به نظر می‌رسد که روایت‌های جانبی گاه مخاطب را از روایت اصلی بیرون می‌اندازد و به آن برمی‌گردد.

اصلاح پذیر بازگشت به ابتدای روایت در پایان رمان را نیز از دیگر شاخصه‌های رمان «دیوار به دیوار شهر پریان » دانست که به گفته او پیرو دیدگاه ناتورالیستی است.

وی گفت: خواندن کتاب سخت است چون اتفاقاتش مخاطب را آزار می‌دهد و این هم از دیگر خصلت‌های ناتورالیسم است. اما با وجود دشواری‌ها، خواندن دیوار به دیوار شهر پریان واجب است به شرطی که مخاطب خودش را در فضا قرار دهد نه اینکه آن را از بیرون بخواند.

اصلاح پذیر تصریح کرد: این رمان را اصلاً فمینیستی نمی‌دانم چون برتری زن بر مرد و سرکوب مرد در آن دیده نمی‌شود، آرزوی دیوار به دیوار شهر پریان هم‌صدایی و فهم مشترک است. این رمان در واقع یک آسیب‌شناسی روحی و احتماعی است و می‌تواند به ما در زندگی بهتر یاری کند.

رمان «دیوار به دیوار شهر پریان» به قلم پروین پورجوادی، داستان زنی است که در بخش اعصاب و روان بیمارستان بستری است و نامه‌هایی را خطاب به مریم که دقیقاً نسبت او را نمی‌دانیم می‌نویسد. این رمان در ۱۳۲ صفحه توسط نشر ماه باران منتشر شده است.

---

منبع: ایبنا