تامین مواد اولیه، چالش جدی صنایع دستی

 صاحب نظران، فعالان و مدیران صنایع دستی آذربایجان شرقی با حضور در میزگرد بررسی وضعیت این حوزه در استان به بیان دیدگاه ها و نقطه نظرات خود پرداخته و متفق القول تصریح کردند: هم اکنون تامین مواد اولیه رشته های مختلف صنایع دستی که از خارج وارد می شود، به دلیل نوسانات ارزی و افزایش بی رویه قیمت ها با مشکلات اساسی مواجه شده است که ادامه این روند تعطیلی صنایع دستی را به دنبال خواهد داشت.
این کارشناسان معتفدند فعالیت افزون بر 11 هزار نفر از هنرمندان و صنعت گران آذربایجان شرقی در بخش صنایع دستی لزوم توجه بیش از پیش به این بخش و بهره مندی فعالان از تسهیلات ویژه ارزی و نیز کمک های ریالی دولت را ضروری کرده است، چون ادامه بی توجهی منجر به تعطیلی کارگاه ها و روی گردانی فعالان صنایع دستی از این هنر-صنعت فاخر ایرانی - اسلامی می شود.

 صادرات چمدانی صنایع دستی رو به نابودی است

کارشناس، مدرس و فعال صنایع دستی آذربایجان شرقی با تاکید بر اینکه نبود حمایت های لازم و کافی از این بخش تامین مواد اولیه مورد نیاز را مشکل مواجه کرده است، گفت: در صورتی که این بی توجهی ها تداوم یابد در اندک زمانی صنایع دستی کشور و استان رو به نابودی گذاشته و صادرات چمدانی آن که تا چندی پیش روند رو به رشدی داشت، به کلی از بین می رود.
علی نوری زاده اظهار داشت: دگرگونی در شرایط و نوع حمایت از صنایع دستی کشور نیازمند سیاست گذاری و تصمیم سازی در سطح کلان است چون ادارات کل استانی به هیچ عنوان توانایی و امکان حمایت های مالی از این حوزه را ندارند.
وی که در زمینه تولید صنعتی چاپ باتیک فعالیت دارد، افزایش سرسام آور قیمت مواد اولیه را بسیار نگران کننده دانست و افزود: در حالی که تا پیش از آغاز امسال ابریشم طبیعی را به قیمت 420 هزار ریال خرید می کردیم و با انجام کارهای تکمیلی و تولید صنایع دستی مورد نظر آن را به قیمت یک میلیون و 200 هزار ریال می فروختیم، امروز رقم خرید ابریشم طبیعی به یک میلیون و 400 هزار ریال افزایش پیدا کرده است.
نوری زاده تشریح کرد: در چنین شرایطی علیرغم تلاش های شبانه روزی که ناشی از عشق و علاقه ما به این صنعت دستی است، دیگر نمی توان با وجود گرانی بیش از حد مواد اولیه اقدام به تولید کرد، چون تامین مواد اولیه با قیمت بالاتر از آنچه که تا چند ماه قبل تولیدات خود را به فروش می رساندیم، برای مشتریان قابل خرید نیست.
وی با اشاره به استقبال کشورهای خارجی از تولیدات چاپ باتیک آذربایجان شرقی، گفت: با وجود تمام سختی ها و مشقت های این حوزه، به دلیل حضور در چند نمایشگاه بین المللی در کشورهایی مثل ژاپن، آلمان و ایتالیا تا حدودی به صادرات تولیدات خود امیدوار شده بودیم که متاسفانه نوسانات شدید ارزی این امیدواری ها را به یاس تبدیل کرد.
نوری زاده اضافه کرد: طی ماه های اخیر از کشورهای کانادا، آمریکا، استرالیا، ژاپن و آلمان سفارشات خوبی برای تولیدات خود داشتیم که به دلیل شرایط خاص اقتصادی کشور و دور جدید تحریم ها، منتظر پاسخ های قطعی آنها هستیم.
وی، چاپ باتیک را یکی از نمادهای مهم و بارز صنایع دستی آذربایجان شرقی معرفی و اضافه کرد: این نوع صنعت دستی که در انواع لباس و پارچه کاربرد وسیع دارد، دارای تاریخچه بسیار درخشان و البته طولانی در ایران است و سنگ بنای آن در شهر اسکو از توابع آذربایجان شرقی به سال 1916 میلادی توسط یک توریست خارجی بنا نهاده شد.
نوری زاده ، توجه دولت، ارایه تسهیلات ویژه و ایجاد امکان برخورداری فعالان این بخش از ارزهای دولتی را لازمه توسعه صنعت دستی چاپ باتیک بیان کرد و یادآور شد: چنانچه این حمایت ها عملی شود، قدرت بالای صادراتی این محصول داخلی می تواند تحرکی مهم و موثر در ارزآوری به وجود آورد.
وی، تامین مواد اولیه با دلار بازار آزاد را خارج از توان فعالان صنایع دستی دانست و ادامه داد: تاکنون با هزار مشکل و سختی به کار خود ادامه داده ایم اما از این پس این توانایی وجود ندارد و در آینده نیز به دلیل بروز شرایط خاص در مبادله پول، امکان تامین مواد اولیه از کشورهای خارجی نیز غیرممکن می شود.
این فعال صنایع دستی که در کارگاه خود برای تعداد 10 نفر اشتغالزایی کرده است، گفت: با وجود تمام مقاومت هایی که کردم نتوانستم جلوی تعطیلی کارگاهم را بگیرم و مجبور به تعطیلی موقت کردم.

 تامین مواد اولیه صنایع دستی ممکن نیست

استاد دانشگاه و فعال صنایع دستی نیز با ابراز تاسف از وضعیت کلی اقتصادی کشور و تاثیر آن بر مجموعه صنایع آذربایجان شرقی، گفت: این وضعیت تامین مواد اولیه را غیر ممکن کرده است چون خرید با دلار آزاد برای فعالان کم بضاعت این بخش صرف نمی کند و به طور کل ضرر است.
نسرین خواجه نصیری، مواد اولیه با کیفیت و با قیمت مناسب را لازمه فعال بودن و توسعه رشته های مختلف صنایع دستی در کشور توصیف و اضافه کرد: چنانچه فعالان این بخش مهم هنر- صنعت کشور با مشکلاتی در تامین مواد اولیه مواجه شوند، رمقی برای ادامه فعالیت نخواهد داشت.
وی که در زمینه مینای خانه بندی بر روی نقره و مس که جزو صنایع دستی احیا شده زمان قاجار است، فعالیت دارد، اظهار داشت: تا چند ماه پیش هر کیلوگرم نقره به قیمت 50 میلیون ریال خریداری می شد که به تدریج 60، 70 و در حال حاضر 100 میلیون ریال خرید می شود و چنین افزایش قیمتی برای تهیه مواد اولیه مورد نیاز در صنعت مینای خانه بندی به هیچ عنوان با شرایط بازار کار صنایع دستی سازگاری ندارد.
خواجه نصیری با بیان اینکه رنگ صنعت دستی حوزه فعالیت خود از کشورهای خارجی به ویژه هند و آمریکا قابل تهیه است، افزود: در حالی که تا قبل از اردیبهشت ماه امسال رنگ مورد نیاز از آمریکا با 15 میلیون ریال قابل خرید بود، این رقم هم اکنون به 70 میلیون ریال رسیده است که بدون تردید ادامه این روند نابودی این صنعت را به دنبال خواهد داشت.
وی خواستار توجه دولت به صنایع دستی در حال احیا شد و با تاکید بر اینکه بدون ارایه تسهیلات ارزی سر پا ایستادن این صنعت سودآور دور از ذهن است، گفت: دولت باید در این رابطه هوشیارانه عمل کند و با بررسی تمامی جوانب نسبت به ارایه تسهیلات ویژه وارد عمل شود.
این استاد دانشگاه ادامه داد: در حال حاضر 42 دانشجوی سال آخر دارم که با وجود عشق و علاقه وافر آنها به فعالیت در صنایع دستی، به هیچ عنوان نمی توان نسبت به آینده شغلی شان امیدوار بود.
خواجه نصیری با اشاره به تلاش های خود برای احیای صنعت دستی مینای قاب بندی، درباره این رشته ، گفت: بعد از دوران قاجاریه این رشته بسیار زیبا و درباری به کلی منسوخ شد چون در آن دوران بر روی طلا و جواهرات گران قیمت کار می شد و برای عموم مردم به هیچ عنوان نمی توانست قابل استفاده باشد.
وی اضافه کرد: طی سال های اخیر در تعدادی از دانشگاه های کشور صنعت دستی مینای خانه بندی یا قاب بندی در حال احیا و تدریس است که از جمله در دانشگاه هنر اسلامی تبریز و دانشکده سوره دانشگاه تهران وجود دارد.
این فعال صنایع دستی، حضور در نمایشگاه های داخلی و بین المللی را ضرورت توسعه صنایع دستی کشور بیان کرد و با اشاره به حضور خود در چنین نمایشگاه هایی، اظهار داشت: تداوم حضور در چنین نمایشگاه هایی برای سودآوری و فروش محصولات بسیار مهم است.
خواجه نصیری گفت: در جریان برگزاری نمایشگاه امسال صنایع دستی تبریز، میزان فروش محصولات ما 2 برابر نمایشگاه پارسال بود و در بخش سفارشات نیز بسیار عالی عمل کردیم، اما متاسفانه گرانی نرخ ارز و نوسانات آن معادلات ما را بر هم زد.

 گرانی سرسام آور مواد اولیه، آموزش صنایع دستی را تحت تاثیر قرار داده است

هنرمند، کارآفرین و فعال بخش آموزش صنایع دستی آذربایجان شرقی نیز در این میزگرد با تاکید بر نقش مهم و محوری مواد اولیه در بخش آموزش رشته های هنر- صنعت دستی، گفت: گرانی سرسام آور و نوسانات ارزی در بخش مواد اولیه، آموزش صنایع دستی را به شدت تحت تاثیر قرا داده است.
فاطمه آقازاده افزود: هرچند با وجود افزایش قیمت برای تهیه مواد اولیه طی ماه های اخیر هزینه های آموزش خود را بالا نبرده ایم، اما ادامه این روند ما را مجبور به این کار خواهد کرد که در این حالت لاجرم شاهد کاهش هنرجویان خواهیم بود.
وی اظهار داشت: بدون تردید اگر آموزش بخش صنایع دستی با مشکل مواجه شود، آینده رشته های مختلف این حوزه نیز با چالش های جدی و در بحرانی ترین حالت با نابودی روبرو خواهد شد.
آقازاده با بیان اینکه تا عید نوروز امسال وضعیت صنایع دستی استان روند بسیار خوب و رو به رشدی به خود گرفته بود، از اینکه نوسانات ارز و گرانی های پس از عید شرایط فعالیت در این زمینه را با مشکلات اساسی مواجه کرد، ابراز تاسف و نگرانی کرد.
وی یادآور شد: بقا و احیای صنایع دستی وابسته به مواد اولیه است و در این میان آموزش این بخش بیش از سایر بخش های نیازمند تامین مواد اولیه است که اگر این چرخه با مشکل مواجه شود، آینده کاری بسیاری از فعالان صنعت دستی و نیز کارآموزان این حوزه بحران جدی خواهد داشت.
آقازاده ، اختصاص ارز دولتی برای تامین مواد اولیه صنایع دستی از سوی دولت را بسیار مهم خواند و با بیان اینکه مشکل تامین مواد اولیه صنایع دستی را فلج کرده است، افزود: خرید مواد اولیه مورد نیاز با نرخ دلار غیررسمی ناممکن است.
وی با اشاره به اینکه صادرات چمدانی صنایع دستی برای فعالان این بخش و نیز اقتصاد کشور بسیار مهم و سودآور است، قوانین دست و پاگیر صادرات کالا را از دیگر مشکلات بیان و اضافه کرد: در حالیکه چندی قبل اقدام به صادرات چمدانی حجمی از تولیدات خود کرده بودیم و با عدم توافق با طرف های خارجی، می خواستیم همان کالاها را وارد کشور کنیم، گمرک اجازه ورود دوباره آنها را نمی داد و با هزاران مکافات موفق به برگرداندن کالاهای خود به داخل شدیم.
این کارآفرین صنایع دستی این حوزه از هنر- صنعت ایرانی - اسلامی را مزیت بسیار بزرگ و وسیع برای معرفی تاریخ، فرهنگ و آداب ایرانی به جهانیان برشمرد و خواستار حمایت دولت از این بخش شد.
وی گفت: توجه به صنایع دستی نه تنها می تواند بخش اعظمی از صنایع دستی رو به نابودی را احیا کند، بلکه به لحاظ ارزآوری نیز برای اقتصاد کشور بسیار مفید خواهد بود.
آقازاده ادامه داد: صنایع دستی ایران به حدی جاذبه دارد و برای سایر کشورها مهم است که چندی پیش یک زوج ایرانی - ایتالیایی در آموزشگاه ما در رشته چرم آموزش دیدند و امروز به کمک همین آموزش ها در شهر میلان ایتالیا به فعالیت پرداهته و بسیار موفق هستند.

 مشکل مواد اولیه بزرگترین چالش ملی صنایع دستی است

معاون صنایع دستی مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری آذربایجان شرقی نیز بزرگ ترین و مهم ترین چالش صنایع دستی استان و کشور را تامین مواد اولیه دانست و گفت: این مشکل اساسی بوده و مساله ای ملی است که چاره اندیشی ملی از سوی دولت و مجلس شورای اسلامی می طلبد.
فرشاد به آفرین با بیان اینکه ادارات استانی برای حل مشکل فوق اختیاری ندارند، با اشاره به وضعیت بازار ارز، خواستار ورود فوری دولت و مجلس به قضیه شد و افزود: در صورت بی توجهی به صنایع دستی، آینده این حوزه با مشکلات جدی و اساسی مواجه خواهد شد که شاید جبران آن به سال ها زمان و صرف هزینه های هنگفت نیاز داشته باشد.
وی حمایت از صنایع دستی کشور را نمود کامل حمایت از کالای ایرانی دانست و اظهار داشت: این حوزه به دلیل اهمیت فرهنگی، اقتصادی و تجاری باید بیش از سایر حوزه ها مورد توجه و حمایت قرار بگیرد، چون توسعه و گسترش این صنعت - هنر نه تنها به لحاظ اشتغال زایی در داخل از اهمیت بسزایی برخوردار است، بلکه از منظر صادرات و سودآوری ارزی و نیز ارایه تاریخ و فرهنگ اصیل ایرانی به خارج از کشور نیز، جایگاه ویژه و مهمی دارد.
به آفرین با بیان اینکه طی سالجاری دلاری از بابت تسهیلات ویژه برای صنایع دستی کشور در آذربایجان شرقی دریافت نشده است، ادامه داد: مشکلات گرانی نرخ دلار در کنار مشکلات مربوط به تحریم ها و نبود امکان مبادله پول با کشورهای خارجی جزو مشکلات و چالش های مهم صنایع دستی کشور همراه با سایر بخش های صنعتی است.
وی صادرات چمدانی صنایع دستی آذربایجان شرقی به کشورهای مختلف جهان را تا پیش از سال 1397 رو به رشد و توسعه خواند و ادامه داد: کشورهایی همچون کانادا، آمریکا، استرالیا، ژاپن، آلمان، ایتالیا و کشورهای حوزه خلیج فارس و همسایه جزو کشورهای هدف ما بود که در زمان حاضر به دلیل بروز مشکلات مربوط به تحریم ها، این روند با مشکل مواجه شده است.
به آفرین ، کسب 13 عنوان نشان مرغوبیت بین المللی صنایع دستی توسط هنرمندان آذربایجان شرقی را نشانه ای بارز از جایگاه این حوزه در استان خواند و اظهار داشت: هم اکنون 11 هزار نفر به طور مستقیم در صنایع دستی این منطقه فعالیت دارند.
وی اضافه کرد: این افراد شامل کسانی می شود که مجوزهای رسمی دارند و بدون تردید افراد زیادی در استان هستند که بدون مجوز و شناساسی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری در رشته های گوناگون صنایع دستی به صورت خانگی کسب و کار می کنند.
وی درباره اقدامات و فعالیت های معاونت صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری آذربایجان شرقی، گفت: با وجود مشکلات عدیده اقتصادی کشور، طی سالجاری برنامه ها و اقداماتی به انجام رسیده است که برپایی نمایشگاه بین المللی صنایع دستی تبریز در تیرماه از جمله این برنامه ها بود که توانست رکورد فروش کشور در این حوزه را بشکند.
به آفرین، میزان فروش نقدی نمایشگاه فوق را 11 میلیارد ریال اعلام و اضافه کرد: از این رقم افزون بر هفت میلیارد ریال مربوط به فعالان صنایع دستی آذربایجان شرقی بود که نسبت به پارسال افزایش چشم گیری داشت، به گونه ای که مجموع فروش نقدی و سفارشی نمایشگاه سال گذشته 9 میلیارد و 600 میلیون ریال بود.
وی اظهار داشت: با توجه به شرایط اقتصادی کشور فروش سالجاری نمایشگاه صنایع دستی تبریز بسیار دور از انتظار بود اما این موضوع نشان می دهد که حمایت و برجسته سازی و تبلیغات این حوزه می تواند تاثیر مستقیم و موثری در توسعه و گسترش آن داشته باشد.
به آفرین، آموزش را از دیگر فعالیت های معاونت صنایع دستی استان برشمرد و از آموزش 2 هزار و 500 نفر از فراگیران این حوزه در رشته های مختلف طی سالجاری خبر داد.
وی افزود: به دلیل استقبال چشم گیر شهرهای کوچک و روستاهای استان، تلاش شده است آموزش را نه در شهرهای بزرگ، بلکه در شهرستان ها و مناطق روستایی توسعه دهیم که البته نتیجه بخش و ثمربخش بوده و تاکنون در 21 شهرستان و 89 روستا این دوره ها برگزار شده است.
وی، رشته های مربوط به چرم، رودوزی ها و بافت ها را جزو زمینه های صنایع دستی با استقبال زیاد در آذربایجان شرقی دانست و اضافه کرد: هدف اصلی صنایع دستی آذربایجان شرقی آموزش منجر به تولید است.

---

منبع : خبرگزاری ایرنا