«حدیث سلسلة الذهب»، گل سرسبد زندگی علمی امام رضا(ع) نزد اهل سنت

امام علی بن موسی الرضا(ع) در آخر ماه صفر سال ۲۰۳ هجری قمری غریبانه در شهر طوس به وسیله مأمون خلیفه عباسی به شهادت رسید، زندگی این امام همام (ع) نقطه عطفی در تاریخ شیعه به لحاظ عقل گرایی، مناظرات، بسط فرهنگ و اندیشه اسلامی و همینطور ارایه الگوی صحیح و رفتار اجتماعی مطلوب در برخورد با پیروان دیگر ادیان و مذاهب است که می‌تواند چراغ راه مسلمانان در تحقق تمدن نوین اسلامی باشد. به مناسبت سالروز شهادت شمس الشموس حضرت علی بن موسی الرضا (ع) با کارشناسان دینی درباره سیره، سنت و منش رضوی به گفت‌و‌گو نشستیم که در ادامه می‌آید:

*حجت‌الاسلام آرانی:‌ تأکید امام رضا به نماز اول وقت در یک جلسه علمی

حجت‌الاسلام محمود متوسل آرانی رئیس بنیاد فرهنگی حضرت مهدی موعود (عج) درباره جایگاه علمی امام رضا (ع) می‌گوید: روایت داریم که امام رضا (ع) سخن و پاسخشان به سؤالات دیگران برگرفته از قرآن کریم بود. بر اساس روایات حضرت (ع) هر 3 روز یک ‌بار تمام قرآن را تلاوت می‌کرد و می‌فرمود: اگر می خواستم زودتر از سه روز آن را به پایان برسانم، می‌توانستم، اما نخواستم چنین کنم. زیرا در موقع تلاوت به هر آیه که می‌رسیدم در آن فکر و اندیشه می‌کردم که درباره چه چیزی و در چه زمانی نازل شده است. بدین جهت در هر سه روز یک بار قرآن را به پایان می‌رسانم.

وی درباره تأکید ویژه امام رضا (ع) به نماز اول وقت می‌افزاید: در یکی از مجالسی که امام در حضور مأمون با علمای غیر مسلمان داشتند، بحث به توحید رسید. در آن حین عمران صابی گفت که من آماده هستم، حرف شما را بشنوم و بپذیرم، شما مطلبتان را ادامه دهید، حضرت گفتند: الان وقت نماز است و صحبت بماند برای بعد از نماز. این توجه ویژه امام به نماز حتی در مجالس علمی قابل توجه است، بنابراین آموزش و پرورش و دانشگاه ما هم باید به نماز اول وقت توجه کنند.

*حجت‌الاسلام طبسی: گل سرسبد زندگی علمی امام رضا(ع) نزد اهل سنت «حدیث سلسله الذهب» است

حجت‌الاسلام محمدمحسن طبسی نویسنده کتاب «امام رضا(ع) به روایت اهل سنت» با بیان اینکه بیشترین اظهار نظرها و اعترافاتی که به مقام علمی و مقامات معنوی امام رضا (ع) بوده، توسط علمای اهل سنت صورت گرفته است، ابراز می‌دارد: گل سر سبد زندگی علمی حضرت نزد اهل سنت حدیث سلسله الذهب و ورود تاریخی ایشان به نیشابور است. تقریباً می­‌توان گفت تمامی مورخین اهل سنت این واقعه را گزارش کرده‌اند که این دو حیث رضوی «کلمة لا اله الا الله حصنی فمن دخل حصنی امن من عذابی بشرطها و انا من شروطها» و «الایمان معرفة بالقلب و اقرار بالسان و عمل بالارکان» بین احادیث اهل سنت برجسته‌ترین است.

وی با اشاره به اینکه زوار اهل سنت هم از بارگاه نورانی امام رضا (ع) زیارت کرده‌اند، ادامه می‌دهد: در میان عامه اهل سنت توسلات به قبر امام رضا(ع)، شفاعت‌ها و شفاهایی که به واسطه ایشان صورت می­‌گرفت، از زمان شهادت حضرت تاکنون در طول تاریخ قابل مشاهده است. در بین اولین زوار اگر نگوییم بیشتر زائران اهل سنت بودند، قطعاً کمتر از شیعیان نبودند. این یکی از مهم‌ترین اتفاقات تاریخی بوده که خوب انعکاس داده نمی‌شود و حرف‌هایی زده م‌ی­شود و وهابیت و داعش روی این مسأله مانور می‌دهند که زیارت قبر امام رضا (ع) یک مسأله مختص به شیعیان است. در حالی که هم علمای بزرگ اهل سنت و هم مردم اهل سنت به تبعیت از آن‌ها به زیارت امام رضا(ع) می­رفتند.

حجت‌الاسلام طبسی در ادامه به بیان مصادیقی در این موضوع می‌پردازد و می‌گوید:‌ این شبهاتی که وهابیت و سلفیت مطرح می­‌کنند که زیارت قبور اهل بیت و خصوصا امام رضا (ع) یک زمانی توسط عموم اهل سنت انجام می‌­شده حرف غلطی است. از جمله این علما آقای «ابن خزیمه» که شافعی مذهب هستند. متوفی ۳۱۱ و از اولین علمای اهل سنت هستند که به زیارت قبر امام رضا (ع) می‌رفتند. درباره ایشان گفته شده یکی از استوانه‌های علم در لغت و فقه و حدیث است. این قدر جایگاه بالایی دارد. در زمان خودش رئیس حوزه‌های علمیه اهل سنت در قرن سوم و چهارم بوده. همچنین درباره ایشان گفته شده است که به زیارت قبر امام رضا (ع) آن هم به صورت دسته جمعی می‌رفته است.

*حجت‌الاسلام ایزدهی: لقب «عالم آل محمد(ص)» مشخص‌کننده وضعیت مطلوب حضرت در مسائل علمی است

حجت‌الاسلام سیدسجاد ایزدهی مدیر گروه سیاست پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی درباره سبک زندگی امام رضا (ع) اظهار می‌دارد: امام رضا (ع) یکی از ائمه‌ای است که رفتارهایشان می‌تواند به عنوان یک سبک زندگی اجتماعی تلقی شود. چرا که ایشان به دلیل حضور در فضاهای مختلف جهان اسلام از ایران گرفته تا عراق و حضور فعالشان در عرصه‌های مختلف دینی، اجتماعی و سیاسی، رفتارهای مختلفی نیز از خود نشان داده‌اند. بنابراین امام رضا (ع) را می‌توان به عنوان یک انسان کامل و احیاگر صفات اخلاقی شایسته در تمام عرصه‌ها و روش‌های مختلف زندگی در نظر گرفت.

وی با اشاره به اینکه دوره نهضت ترجمه در دوران زندگی امام رضا (ع) می‌افزاید: امام رضا (ع) نظیر سایر ائمه در جامعه به لحاظ دانشی جایگاه مقبولی داشتند و می‌توان بیان کرد که بین مردم به عنوان الگو محسوب می‌شدند. چرا که به فراگیری دانش، انتقال آن، مباحثه و مناظره مشغول بودند، بر این اساس شخصی که می‌خواهد الگو باشد باید بتواند رفتار مطلوب عالمانه از خود بروز دهد و این رفتار به اخلاق مزین باشد چرا که همیشه این شخصیت‌ها دارای رقبایی هستند و به دلیل گستردگی دانششان و مناظراتی که با ادیان و فرق مختلف دارند مشهورند،‌ خود امام رضا (ع) نیز به همین علت به «عالم آل محمد(ص)» مشهور است و همین لقب مشخص کننده وضعیت مطلوب ایشان در مباحثه و مسائل علمی است.

حجت‌الاسلام ایزدهی با تأکید بر اینکه امام هشتم شیعیان (ع) بستر آزادی را فراهم، شبهات را در جامعه بررسی و با پاسخ‌های منطقی به آنها اشکالات را رفع کردند، تصریح می‌کند: با توجه به اینکه امام رضا (ع) برای گفت‌وگو با رهبران و عالمان دیگر ادیان از مسیحی گرفته تا زردشتی ابراز تمایل می‌کرد. همین امر نشان دهنده توانمندی علمی ایشان در گفت‌وگو با عالمان دینی است، اما با احترام گذاشتن به عقاید دینی و مقدسات دیگران همین طور با زبان عقلانیت به مباحثه و مناظره می‌پرداخت. در کتاب «عیون اخبار الرضا» آمده که «من با اهل تورات به توراتشان، با اهل انجیل به انجلیشان، با موبدان به شیوه پارسی، با رومیان به روش خودشان و با اهل بحث و گفت‌وگو به زبان‌ خودشان استدلال می‌کنم، همه را به تصدیق خود وا می‌دارم».

---

منبع : خبرگزاری فارس