تبیان، دستیار زندگی

سی و پنجمین جشنواره فیلم کوتاه تهران در حال برگزاری است

معجزه فیلم کوتاه

جشنواره فیلم کوتاه تهران به سی و پنجمین دوره برگزاری خود رسیده و این خبر شاید برای کسانی که هنوز این شکل از سینما و فیلم سازی را نمی‌شناسند عجیب باشد.
عکس نویسنده
عکس نویسنده
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :
جشنواره فیلم کوتاه
عجیب از این حیث که چطور جشنواره‌ای با این سوژه و محوریت به سی و پنجمین دوره خود رسیده اما هنوز فیلم کوتاه مهجور و ناشناخته است! پس چرا فیلم کوتاه، سهم و جایگاه واقعی خود را در سینمای ایران پیدا نکرده و نمی‌کند و انگار همین عنوان کوتاه باعث شده که خیلی‌ها آن را کم ببینند!

این در حالی است که بسیاری از فیلم‌های کوتاه ایران در جشنواره‌های معتبر بین‌المللی خوش درخشیده و جایزه‌های گوناگونی دریافت کرده‌اند و چه‌بسا بتوان مدعی شد که تعداد جوایز جهانی فیلم‌های کوتاه ما بیش از فیلم‌های بلند است اما به دلیل مهجور بودن این سینما و عدم شناخت مردم و مخاطبان ایرانی از این شکل سینما، فیلم‌های کوتاه و کارکردهای آن هنوز ناشناخته مانده و حتی بسیاری از سینماگران ما که غالباً در سینمای بدنه و تجاری فعالیت می‌کنند هم درک درستی از فیلم کوتاه و اهمیت آن ندارند.

این را  هم فراموش نکنیم که بسیاری از استعدادهای بزرگ سینما که بختی بلند در این عرصه پیدا کردند ابتدا در لابه‌لای همین فیلم‌های کوتاه کشف شدند و اغلب فیلم‌سازان بزرگ و صاحب‌نام از فیلم کوتاه شروع کرده‌اند. بااین‌حال اهمیت فیلم کوتاه صرفاً در این نیست که می‌تواند زمینه‌ساز تربیت و پرورش فیلم‌سازان بزرگی شود که بعدها فیلم بلند می‌سازند.

یکی از مهم‌ترین دلایل و موانع رشد فیلم کوتاه در ایران به دلیل خطاهای شناختی و درک غلطی است که درباره فیلم کوتاه و کارکردهای آن وجود دارد و همین موجب می‌شود که این شکل فیلم‌سازی را جدی نگیرند یا نهایتاً به آن همچون محل گذر و عبور به فیلم بلند و درنهایت تمرین فیلم‌سازی نگاه شود.

فیلم کوتاه لزوماً وابسته و طفیلی فیلم بلند نیست و ماهیت و هویت مستقل خود را دارد. اگرچه می‌توان از دل فیلم‌سازان کوتاه به کارگردان‌های توانمندی در ساخت فیلم بلند دل بست اما خود این ساختار و شکل فیلم‌سازی ذاتاً واجد ارزش‌های سینمایی بوده و اعتبارش در گروه فیلم‌های بلند در آینده نیست.

 

فیلم کوتاه لزوماً وابسته و طفیلی فیلم بلند نیست و ماهیت و هویت مستقل خود را دارد. اگرچه می‌توان از دل فیلم‌سازان کوتاه به کارگردان‌های توانمندی در ساخت فیلم بلند دل بست اما خود این ساختار و شکل فیلم‌سازی ذاتاً واجد ارزش‌های سینمایی بوده و اعتبارش در گروه فیلم‌های بلند در آینده نیست.


برای فهم بهتر این موقعیت می‌تواند از ادبیات داستانی مثال آورد. امروزه در ادبیات داستانی بنا به دلایل اجتماعی و فرهنگی، داستان کوتاه در کنار رمان، ارزش و اعتباری بیشتری نسبت به گذشته پیداکرده و به‌عنوان یک مدیوم یا الگوی ادبی مستقل جایگاه خاص خود را نزد مخاطب یافته و از قدرت تأثیرگذاری بالایی برخوردار شده. فیلم کوتاه نیز در سینما می‌تواند همان جایگاه داستان کوتاه در ادبیات را یافته و به نقطه کانونی بدل شود نه ماهیت پیرامونی. فیلم کوتاه فارغ از کارکردهایی مختلفی که دارد از ظرفیت ویژه‌ای برای طرح و بیان برخی سوژه‌ها و پیام‌ها برخوردار است که فیلم بلند این قابلیت را ندارد.

واقعیت این است که سالانه در ایران هزاران فیلم کوتاه ساخته می‌شود که بسیاری از آن‌ها از قابلیت‌های زیبایی‌شناختی و سینمایی گرفته تا کارکردهای اجتماعی و آموزشی برخوردار است اما این فیلم‌ها جایی برای دیده شدن و قضاوت شدن ندارند. از سوی دیگر خیلی از آن‌ها با حضور در جشنواره‌ها و فستیوال‌های مختلف سینمایی موفق به کسب جایزه و افتخار برای سینمای ایران می‌شوند که نه پوشش خبری لازم نصیبشان می‌شود و نه از ارگان و نهادهای سینمایی مورد تشویق و حمایت قرار می‌گیرند. انگار دیوار فیلم‌های کوتاه آن‌قدر کوتاه است که کسی روی آن یادگاری نمی‌نویسند و بهای چندانی به آن نمی‌دهند.

واقعیت این است که حلقه مفقوده و خلأ اصلی در ارتباط با فیلم‌های کوتاه، مسئله نمایش و اکران آن است که غالباً یا در جشنواره‌ها اکران می‌شوند که مخاطب محدود و خاص خود رادارند و حتی گاهی خود فیلم‌سازان کوتاه هستند که تماشاگر فیلم‌های خودند یا در محافل و کانون‌های خصوصی به شکل محفلی این فیلم‌ها را به نمایش می‌گذارد که جنبه عمومی و مخاطب انبوه ندارد.

از ابتدای امسال گروه هنر و تجربه با طراحی ایده و الگوی جدید برای اکران فیلم‌های کوتاه 6 فیلم کوتاه را در یک پکیچ و به مدت یک سانس سینمایی در برنامه‌های اکران خود قرار داده که اولین سری آن با عنوان «فیلم‌های کوتاه نوروزی» با استقبال خوبی از سوی مخاطبان و علاقه‌مندان به فیلم کوتاه همراه شد. شاید بتوان گفت برای اولین بار فیلم‌های کوتاه با مخاطبان قابل‌قبول بر پرده سینماها به نمایش درآمد.

دومین سری این طرح نیز با عنوان «فیلم‌های کوتاه تابستانه» عملی شد و 6 فیلم دیگر کوتاه که فیلم‌های برگزیده جشنواره‌های معتبر داخلی و خارجی بودند به نمایش گذاشته شد. این ایده یک راهکار عمومی برای حل کردن مسئله اکران و نمایش فیلم‌های کوتاه است که می‌تواند به رونق بخشیدن گیشه آن کمک کند. این راهکارهای می‌تواند به رونق فیلم کوتاه و آشنایی مردم با این آثار سینمایی کمک کند اما این تمهیدات غالباً موقتی و کوتاه است.

فیلم کوتاه برای رشد و تأثیرگذاری به تمهیدات و راهکارهای بلند نیازمند است تا بتواند روی پای خود بایستد. فیلم کوتاه یک تجربه فانتزی و دست‌گرمی در فیلم‌سازی نیست بلکه هویت مستقل خود را دارد و کوتاه بودن آن دلیل بر کم بودن آن نیست.

اینکه جشنواره فیلم کوتاه به سی و پنجمین مرحله خود رسیده جای خوشحالی است و استقبال از این جشنواره نسبت به سالهای قبل‌تر هم نویدبخش است اما فیلم کوتاه ما برای اقبال بلند خویش به اکران و نمایش پایدار و مستمر نیاز دارد و نیازمند دست سالن‌های مستقل سینمایی است تا در طول سال بتوان این آثار را به نمایش گذاشت و فیلم کوتاه نیز از امکان اکران دائمی برخوردار شود.