تبیان، دستیار زندگی
بحث از مقابله دو گروه در آخرالزمان، كه در روایات به آن اشاره شده، از آن رو بر ما لازم است كه ما جایگاه خودمان را و وظیفه خودمان را به شكل روشن در این اتفاقات و وقایعى كه ممكن است‏به شكلى در جوامع اسلامى اتفاق بیفتد یا در حال اتفاق باشد، بدانیم و بتوانیم خ
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

آسیب‏شناسى آخر الزمان

امام زمان

قسمت اول

قرآن كریم در سوره مائده، آیه 54، دوره‏اى را به نام دوره ارتداد براى جوامع اسلامى پیش‌بینى كرده، مى‏فرماید:

یا ایها الذین آمنوا من یرتد منكم عن دینه فسوف یات الله بقوم یحبهم و یحبونه اذلة على المومنین اعزة على الكافرین یجاهدون فى سبیل الله و لا یخافون لومة لائم ذلك فضل الله یؤتیه من یشاء و الله واسع علیم .

اى كسانى كه ایمان آورده‏اید، هر كه از شما از دینش بازگردد چه باك; زودا كه خدا مردمى را بیاورد كه دوستشان بدارد و دوستش بدارند . در برابر مؤمنان فروتنند و در برابر كافران سركش; در راه خدا جهاد مى‏كنند و از ملامت هیچ ملامتگرى نمى‏هراسند . این فضل خداست كه به هر كس كه خواهد ارزانى دارد، و خداوند بخشاینده و داناست .

بر اساس این آیه شریفه و با توجه به برداشتى كه علامه طباطبایى (قدس سره) در جلد پنجم تفسیر المیزان در توضیح این آیه شریفه داشته‏اند و با توجه به روایاتى كه از اهل بیت عصمت و طهارت (ع) رسیده است ما مى‏توانیم پیش‏گویى‏هایى براى آینده جوامع اسلامى، از جهت فرهنگى، سیاسى و اقتصادى داشته باشیم . از جمله پیش‏گویى‏ها این است كه در دوران پایانى عمر زمان و یا به تعبیر خود روایات آخرالزمان جوامع اسلامى و مسلمین دچار دو حركت متعاكس از نظر برخورد با ارزش‏ها مى‏شوند .

در آخرالزمان دو گروه مقابل هم قرار مى‏گیرند: عده‏اى گرفتار فساد و فتنه دوره آخرالزمان و دچار مشكلات مى‏شوند و به عبارتى میكروب‏هایى كه در آخرالزمان وجود دارند در روح آنها نفوذ مى‏كند و دین آنها را دچار مشكل مى‏كند و در نقطه مقابل دقیقا در همان زمان گروه دیگرى وجود دارند كه آنها در برابر این حوادث و این آفات اجتماعى و یا دینى مقاومت و صبورى مى‏كنند، پایمردى از خودشان نشان مى‏دهند و آنها مى‏توانند از زمینه‏سازان فرج آقا و مولا امام زمان (ع) باشند

بر اساس پیش‏گویى قرآن دوره ارتدادى براى جوامع اسلامى و مسلمین ممكن است رخ بدهد و در نقطه مقابل به جاى افرادى كه مرتد شده‏اند انسان‏هاى دیگرى با خصوصیاتى كه آیه شریفه یك یك آنها را ذكر مى‏كند، جایگزین مى‏شوند . از این مطلب بر مى‏آید كه جوامع اسلامى و مخصوصا جوامعى كه از نظر بنیه هاى اعتقادى دچار ضعف‏هایى هستند یك دوره ارتداد یا برگشت از ارزش‏هاى دینى را پیش رو خواهند داشت . البته در نقطه مقابل انسان‏هایى خواهند بود كه جایگزین این انسان‏هاى مرتد مى‏شوند .

امام زمان

ارتداد در اینجا به معنى برگشت از اصول اعتقادى نیست; آنچنان كه در فقه مصطلح است . بلكه یك اصطلاح قرآنى است كه به معنى برگشت از ارزش‏هاست . وقتى كه ما مراجعه به روایات اسلامى مى‏كنیم مى‏بینیم در آنها هم نشانه‏هایى بر این موضوع وجود دارد . بر همین اساس، بحثى تنظیم كرده‏ایم به نام آسیب شناسى آخرالزمان، یعنى آفت‏هایى كه ممكن است گروه‏هایى از مردم و یا ارزش‏ها و مقدسات در دوره آخر الزمان گرفتار آن بشوند . به عبارتى وقتى كه شما خانواده را و برخورد پدر و مادر و فرزندان را در دوره آخر الزمان از دیدگاه روایات مورد دقت قرار مى‏دهید مى‏بینید كه آسیب‏ها و آفت‏هایى در خانواده‏ها و در ارتباط بین افراد و اعضاء خانواده ممكن است وجود داشته باشد كه اگر همه مؤمنین این آفت‏ها و آسیب‏ها را به دقت از دیدگاه معصومین (ع) مورد مطالعه قرار بدهند چند نتیجه براى آنها خواهد داشت .

نتیجه اول این است كه آنها براى اینكه در دامن این آفت‏ها و آسیب‏ها نیفتند براى خودشان نوعى حراست و حفاظت ایجاد مى‏كنند . نتیجه دیگر اینكه براى آنها زمینه یك نحوه پیش بینى و زمان شناسى فراهم مى‏شود .

بحث از مقابله دو گروه در آخرالزمان، كه در روایات به آن اشاره شده، از آن رو بر ما لازم است كه ما جایگاه خودمان را و وظیفه خودمان را به شكل روشن در این اتفاقات و وقایعى كه ممكن است‏به شكلى در جوامع اسلامى اتفاق بیفتد یا در حال اتفاق باشد، بدانیم و بتوانیم خودمان را در برابر اتفاق‏هاى ناگوارش مصونیت‏ببخشیم و ان شاء الله از كسانى باشیم كه جزء سربازان و نوكران آقا امام زمان (ع) قرار دارند

در دوره آخرالزمان بر اساس این آیه شریفه یك دوره بازگشت از ارزش‏ها وجود دارد كه شما با مراجعه به روایات تفصیل ، تفسیر و تبیین این بازگشت را به دقت مى‏بینید . در روایات از یك سو آسیب‏هایى كه در آخرالزمان متوجه مقدسات و ارزش‏هایى چون امر به معروف و نهى از منكر، قرآن، اذان، برخورد با علما و ... مى‏شود ذكر شده است . از سوى دیگر آسیب‏هایى كه براى آحاد مردم جامعه; مانند علما، حكام، پدر و مادرها، فرزندان، زنان و مردان پیش مى‏آید یكى یكى به آنها اشاره شده است .

امام زمان

از دیدگاه دیگر مى‏توانیم به این قصه این جور نگاه كنیم كه آسیب‏هایى ممكن است از نظر اقتصادى، سیاسى و اخلاقى و اعتقادى گریبانگیر مردم شود كه علم به این آسیب‏ها نوعى روشنى در ذهن انسان ایجاد مى‏كند، افقى را باز مى‏كند كه باعث مى‏شود انسان مواظبت‏هاى جدى نسبت‏به خودش داشته باشد و وظیفه خودش را بهتر تشخیص دهد .

حضرت استاد مطهرى در كتابى كه درباره حضرت مهدى (ع) دارند به همین آیه شریفه اشاره مى‏كند .

این آیه شریفه مى‏فرماید: اى كسانى كه ایمان آورده‏اید اگر عده‏اى از شما در پایبندى به اصول و ارزش‏هاى دینى دچار برگشت و ارتجاع و ارتداد شدند خداوند متعال گروه دیگرى از مؤمنین را جانشین مى‏كند كه آنها در مرحله دیندارى و دین باورى بسیار بسیار قوى و خالصانه عمل مى‏كنند . گروهى كه جانشین شما هستند با این خصوصیات هستند كه «یحبهم و یحبونه‏» ; آنها خداوند متعال را دوست دارند و خداوند متعال هم ایشان را دوست دارند كه یك پیوند عاطفى دو طرفه بین این گروه از مؤمنین و خداوند و از طرف خداوند با این افراد وجود دارد . از خصوصیات دیگرى كه اینها دارند این است كه در برابر مؤمنین انسان‏هاى متواضع و فروتنى هستند «اذلة على المؤمنین‏» كه نشان دهنده ارتباط سالم اجتماعى است كه بین این گروه مؤمنین وجود دارد .

ارتداد در اینجا به معنى برگشت از اصول اعتقادى نیست; آنچنان كه در فقه مصطلح است . بلكه یك اصطلاح قرآنى است كه به معنى برگشت از ارزش‏هاست

صفت‏بعدى كه خداوند متعال براى این گروه ذكر مى‏كند مى‏فرماید: «اعزة على الكافرین‏»؛ در برابر بیگانگان فكرى و در برابر كسانى كه از نظر فكرى انسان‏هاى سالمى نیستند و در حد كفر و نفاق هستند، موضع‏گیرى سخت دارند و هیچ نرمشى در برابر آنها نشان نمى‏دهند.

صفت‏بعدى این گروه جانشین این است كه «یجاهدون فى سبیل الله‏» ; در مسیر خداوند متعال از خودشان و از مال خودشان مایه مى‏گذارند . اینها روحیه جهادى و یا به عبارتى روحیه بسیجى دارند و در مسیر خدا از همه موجودى‏هاى خودشان سعى مى‏كنند كه مصرف كنند . و باز صفت دیگر «و لایخافون لومة لائم‏»؛ این چنین افرادى كه جانشین گروه مرتد هستند كسانى هستند كه از سرزنش سرزنش كنندگان و ملامت‏ها، از هر سویى كه باشد ترس و ابایى ندارند و در برابر جنگ روانى كه از طرف دشمن به آنها اعمال مى‏شود مقاومت دارند .

بعد نهایتا خداوند متعال مى‏فرماید: «ذلك فضل الله یؤتیه من یشاء»؛ این گروه جانشین با این خصوصیات كسانى هستند كه شامل فضل خداوند متعال هستند و بعد مى‏فرماید: «والله واسع علیم‏» .

پیامبر اكرم (ص) دستشان را بر شانه سلمان زدند و فرمودند «من هولاء»؛ این گروه جانشینى كه كاملا معتقد و جدى وارد میدان دین مى‏شوند و آن آسیب‏هاى دوره آخرالزمان كمتر مى‏تواند در آنها نفوذ كند از ایرانیانى هستند كه معتقد و پا برجا هستند و آنها مى‏توانند مروج و مؤید دین در آن مقطع زمانى باشند

از این آیه استفاده مى‏شود كه در آخرالزمان دو گروه مقابل هم قرار مى‏گیرند: عده‏اى گرفتار فساد و فتنه دوره آخرالزمان و دچار مشكلات مى‏شوند و به عبارتى میكروب‏هایى كه در آخرالزمان وجود دارند در روح آنها نفوذ مى‏كند و دین آنها را دچار مشكل مى‏كند و در نقطه مقابل دقیقا در همان زمان گروه دیگرى وجود دارند كه آنها در برابر این حوادث و این آفات اجتماعى و یا دینى مقاومت و صبورى مى‏كنند، پایمردى از خودشان نشان مى‏دهند و آنها مى‏توانند از زمینه‏سازان فرج آقا و مولا امام زمان (ع) باشند .

امام زمان

بد نیست این مطلب را به عنوان مژده خدمتتان عرض كنم ، مژده‏اى كه شاید براى آنها كه معتقد به حركت در مسیر امام زمان (ع) هستند، بشارت بسیار زیبایى باشد و نقطه حركتى باشد براى اینكه هر چه بیشتر ما در مسیر امام زمان (ع) و ترویج فرهنگ اهل‏بیت (ع) تلاش بیشترى كنیم .

ذیل همین آیه شریفه روایتى است كه در چند تفسیر، از جمله در تفسیر المیزان و مجمع البیان هم نقل شده است. در این روایت آمده است كه وقتى این آیه نازل مى‏شود از پیامبر اكرم (ص) سؤال مى‏شود كه این گروه جانشین چه كسانى هستند؟ در یك روایت‏بسیار كوتاه و زیبا كه براى همه ایرانیان مؤمن مى‏تواند این مژده خیر و بشارتى باشد آمده است: پیامبر اكرم (ص) دستشان را بر شانه سلمان زدند و فرمودند «من هولاء»؛ این گروه جانشینى كه كاملا معتقد و جدى وارد میدان دین مى‏شوند و آن آسیب‏هاى دوره آخرالزمان كمتر مى‏تواند در آنها نفوذ كند از ایرانیانى هستند كه معتقد و پا برجا هستند و آنها مى‏توانند مروج و مؤید دین در آن مقطع زمانى باشند .

این شاید خودش جاى بحث مفصل داشته باشد كه ما مى‏توانیم این آیات و روایات را در كنار هم بگذاریم و شوق دیندارى بیشتر و روح فداكارى بیشتر در مسیر دین را در جوان‏هایمان كه استعداد دیندارى بالاتر و بهترى دارند احیاء كنیم . كه این به صورت جداگانه مى‏تواند مورد بحث قرار بگیرد . فقط به عنوان یك مژده خواستم خدمتتان عرض بكنم كه در بعضى از روایات، این گروه جانشین از نسل سلمان فارسى هستند و یا به عبارتى صحیح‏تر كه امام صادق (ع) فرمودند: «به سلمان، سلمان فارسى نگویید، سلمان محمدى (ص) بگویید» و اینها از تبار سلمان محمدى (ص) هستند .

به هر حال این آیه شریفه خبر مى‏دهد از اینكه در یك قطعه‏اى از زمان گروهى از امت اسلامى دچار ارتداد و برگشت از ارزش‏ها مى‏شوند و در زندگى هر یك از آنها یكى از آفت‏ها و میكروب‏هاى خاص از نظر اقتصادى، سیاسى، اعتقادى و اخلاقى وارد مى‏شود . گروهى در نقطه مقابل آنها با خصلت‏هایى كه در آیه شریفه ذكر شده وارد مى‏شوند و پرچم دفاع از دین را بر دوش مى‏كشند . دقیقا وقتى كه به روایات رجوع كنیم ما در علائم آخرالزمان مى‏توانیم نشانه‏هاى دو گروه را یك یك پیدا كنیم . این گروهى كه از اعوان، انصار و یاران حضرت مهدى (ع) هستند، چند خصوصیتشان در آیه شریفه بیان شده است .

بر اساس پیش‏گویى قرآن دوره ارتدادى براى جوامع اسلامى و مسلمین ممكن است رخ بدهد و در نقطه مقابل به جاى افرادى كه مرتد شده‏اند انسان‏هاى دیگرى با خصوصیاتى كه آیه شریفه یك یك آنها را ذكر مى‏كند، جایگزین مى‏شوند

آنها كسانى هستند كه خدا را دوست دارند و خدا هم آنها را دوست دارد . كسانى هستند كه در برابر مؤمنین فروتنند در برابر كافرین سربلند و عزیز زندگى مى‏كنند . كسانى هستند كه اهل جهاد هستند و نهایتا كسانى نیستند كه با جنگ روانى از میدان بیرون بروند . این چند خصوصیتى كه در آیه شریفه ذكر مى‏كند .

اما، كسانى كه حقیقتا پیرو اهل‏بیت (ع) باشند نشانه‏هاى دیگرى هم دارند كه در روایات به شكل تفصیلى توضیح داده شده است . در مورد گروهى هم كه دچار ارتداد مى‏شوند در روایات نشانه‏هاى زیادى از ایشان مى‏بینیم كه مى‏توانیم با مطالعه روایات به خصوصیت اخلاقى و نشانه‏هاى تفصیلى این گروه پى ببریم .

مراد ما از بحث آسیب‏شناسى دوره آخرالزمان این است كه: افرادى را كه در آخرالزمان دچار ارتداد از ارزش‏ها مى‏شوند به تفصیل طبقه بندى كرده و به خصوصیات آنها پى ببریم .

در روایات بر این مطلب تاكید شده كه آن آسیب‏ها و آفت‏هایى را كه در آخرالزمان وجود دارد بشناسید; زیرا اگر آنها را نشناسید ممكن است دامن شما را هم بگیرد . لذا اگر ما چنین مطالعه تفصیلى داشته باشیم مى‏توانیم جایگاه خودمان را مشخص كنیم كه: آیا ما از كسانى هستیم كه نشانه‏هاى ارتداد از ارزش‏ها در زندگى آنها آشكار است‏یا از كسانى هستیم كه جانشین این گروه مرتد مى‏توانیم باشیم؟

امام زمان

بنابراین بحث از مقابله دو گروه در آخرالزمان، كه در روایات به آن اشاره شده، از آن رو بر ما لازم است كه ما جایگاه خودمان را و وظیفه خودمان را به شكل روشن در این اتفاقات و وقایعى كه ممكن است‏به شكلى در جوامع اسلامى اتفاق بیفتد یا در حال اتفاق باشد، بدانیم و بتوانیم خودمان را در برابر اتفاق‏هاى ناگوارش مصونیت‏ببخشیم و ان شاء الله از كسانى باشیم كه جزء سربازان و نوكران آقا امام زمان (ع) قرار دارند .

در بررسى آیات و روایات مربوط به آخر الزمان مى‏توان تقسیم بندى‏ها و طبقه بندى‏هاى متفاوتى ارایه كرد . یك تقسیم بندى این است كه ما بر اساس گروه‏ها و افراد مختلفى كه در آخرالزمان دچار آسیب و آفت مى‏شوند به بررسى روایات بپردازیم; یعنى وضعیت زنان، مردان، جوانان و ... را در آخر الزمان به تفكیك مورد بررسى قرار دهیم . تقسیم بندى دیگر این است كه بر اساس آفت‏ها و آسیب‏هاى مختلفى كه گریبان‏گیر جوامع اسلامى مى‏شود، یعنى آفت‏هاى اعتقادى، اقتصادى، اخلاقى و ... به بررسى روایات بپردازیم . ان شاء الله در قسمت‏بعدى مقاله در مورد ویژگى‏هاى منفى مردان و زنان آخرالزمان بیشتر سخن خواهیم گفت .

... ادامه دارد

مهدى نیلى‏پور

مشاوره
مشاوره
در رابطه با این محتوا تجربیات خود را در پرسان به اشتراک بگذارید.