منبت؛ هنر ماندگار مردم آباده فارس در راه جهانی شدن

 «غاده هیجاوی» در دیدار اخیر خود با استاندار فارس در شیراز گفت: درخواست فارس برای ثبت جهانی شهر منبت را دریافت کردیم و به نظر ما درخواست برجسته ای است و امیدوارم شهر آباده شرایط دستیابی به این جایگاه در حوزه صنایع دستی را داشته باشد.

 منبت کاری و نخستین اقدامات و نشانه این هنر

86 سال پیش برای متمرکز ساختن هنرهای ملی، هنرستان صنایع قدیمیه در ایران تاسیس شد ومرحوم احمد امامی که از هنرمندان بنام منبت کار در شهرستان آباده به شمار می رفت با هدف ایجاد کارگاه منبت کاری و تعلیم هنرجویان به تهران دعوت شد.
مرحوم امامی به همراهی فرزند خود، علی امامی به تهران آمد و کارگاه منبت، به همت این استاد فقید تأسیس شد.
استاد امامی تا سال 1319 خدمات ارزنده و شایان توجهی برای پیشرفت منبت و پرورش هنرمندان قابل و باذوقی در این زمینه انجام داد و آثار نفیس و زیبایی از خود باقی گذاشت.
بعد از درگذشت استاد احمد امامی، فرزند او علی امامی- ریاست کارگاه منبت کاری را عهده دار شد و به آموزش هنرجویان و علاقه مندان این هنر پرداخت.
هنر منبت بیش از هزار سال قدمت دارد و در واقع حکاکی و کنده کاری روی چوب است.
قدیمی ‌ترین اثر منبت موجود، مربوط به نیمه اول قرن سوم هجری قمری است که یک لنگه در چوبی متعلق به مسجد جامع عتیق شیراز است که در دوره عمرو بن لیث صفاری ساخته شده و دارای زیرسازی از چوب تبریزی است و روی آن با خلال‌هایی از چوب گردو و نقوش پر ضلعی بسیار زیبایی زینت شده است.

درخشش منبت

نماینده مردم آباده، بوانات و خرم بید در مجلس شورای اسلامی با اشاره به جایگاه ویژه هنر منبت کاری در شهرستان آباده گفت: منبت کاری‌های کاخ مرمر به دست هنرمندان آباده همچون استاد احمد امامی ساخته و پرداخته شده که بی نظیر است.
رحیم زارع به وجود کارگاه منبت کاری بانوان در شهرستان آباده اشاره کرد و افزود: در این کارگاه بیش از 200 نفر از بانوان به تولید آثار منبت کاری مشغول هستند.
نماینده آباده، بوانات و خرم بید در مجلس شورای اسلامی گفت: این کارگاه با ایجاد شغل برای بانوان سرپرست خانوار، در کنار اشتغالزایی به رونق هنر منبت کاری نیز کمک کرده است.
زارع، منبت آباده را شاخص و مرغوب دانست و بیان کرد: منبت از آباده ابداع و تولید شده است و به همین دلیل منحصر به فرد است و در طرح و نقش و نوع انجام کار نظیر ندارد.

 آباده ، شهر ملی منبت

مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری فارس با بیان اینکه خاستگاه اصلی هنر منبت در دنیا، شهر آباده است گفت: ثبت منبت آباده از سال 93 شروع شد و نخستین گواهی نشان جغرافیایی در سطح کشور به عنوان نخستین صنایع دستی دارای این نشان، را از آن خود کرد.
مصیب امیری به ایرنا گفت: در پی آن نیز پرونده منبت آباده به سازمان WIPO ارسال و نشان جغرافیایی بین المللی برای این صنایع دستی اخذ شد.
وی به اقداماتی که از سال 95 تا کنون در حوزه منبت آباده انجام شده اشاره کرد و گفت: ابتدا دفاعیه برای ثبت ناملموس این منبت به تهران ارائه و گواهی آن دریافت و سپس آباده نامزد شهر ملی منبت شد.
مدیر کل میراث فرهنگی فارس افزود: در ابتدا منبت آباده، خاتم شیراز و دست بافته های داری قشقایی برای کسب نشان ملی از استان فارس انتخاب شده بودند که در نهایت پس از بررسی های کارشناسی، پرونده منبت آباده در اولویت قرار گرفت و به شورای راهبردی صنایع دستی کشور ارائه شد.
وی اضافه کرد: 30 تیرماه 97 در نهایت با حضور در جمع اعضای این کمیته ملی، معاونت صنایع دستی کشور دفاعیه نهایی انجام شد و آباده با افتخار عنوان شهر ملی منبت در کشور را به خود اختصاص داد.

 آباده در یک قدمی جهانی شدن

رییس منطقه آسیا و اقیانوسیه شورای جهانی صنایع دستی همچنین اول و دوم آبان 97 در سفر دوروزه به شهرستان آباده از کارگاه های منبت کاری این شهرستان بازدید کرد.
غاده هیجاوی گفت: من در شهر آباده هنر معماری و تاریخ صنایع دستی و البته منبت را دیدم و این موضوع باعت شد این منطقه را به روشنی بشناسم.
وی افزود: هنر منبت را در گوشه گوشه این شهر دیدم که در حال تولید است و در این شهر حتی کودکان هم با این هنر آشنایی دارند.
هیجاوی با بیان اینکه مردم آباده عاشق کاری که انجام می دهند هستند و این قابل تقدیر است، افزود: با دیدن این مردم پی بردم که آنها خودشان را در آثاری که می سازند پیدا می کنند و حس آرامش و رضایت دارند.
رییس منطقه آسیا و اقیانوسیه شورای جهانی صنایع دستی درادامه برلزوم تداوم حمایت دستگاه های دولتی و بخش های خصوصی از این هنر تاکید و اضافه کرد: ایران تنها کشوری در دنیا بود که گزارش های عملکرد در این رشته را به شورای جهانی ارسال کرد و این موضوع نشان می دهد که مسئولین نسبت به این موضوع اهتمام جدی به خرج داده اند و از هنر و هنرمند حمایت و پشتیبانی می کنند.
«یوشا کریشنا » مشاور رییس منطقه آسیا واقیانوسیه شورای جهانی صنایع دستی نیز با تقدیر از مسئولان بخش های دولتی و خصوصی و همچنین فعالان حوزه صنایع دستی شهر آباده گفت: این شهر هنرمندان بسیاری حتی در سنین پایین دارد که هر یک در حال خلق اثری هنری به نام منبت هستند و این موضوع بسیار شگفت انگیز و بی نظیر است.
وی اظهار داشت: برای معرفی بیشتر این هنر اصیل و سنتی و البته جهانی باید کارگاه‌ها و نمایشگاه‌هایی صنایع دستی که هنر منبت را به صورت تخصصی معرفی می کند در خارج از ایران برگزار شود.
او به بازدیدش از کار گاهای منبت در شهر آباده هم اشاره کرد و افزود: من در منزل خود محصولی منبت کاری شده ای دارم که با حضور در آباده و این کارگاه ها متوجه شدم که این محصول، منبت آباده است.

خاستگاه منبت در دنیا، شهر آباده است

فرماندار آباده با بیان اینکه خاستگاه هنر منبت، شهر آباده است افزود: بدون شک این عنوان می تواند تاثیر بسزایی در معرفی هنر منبت در ابعاد ملی و جهانی داشته باشد.
محمد اسداللهی در مصاحبه با ایرنا اظهار کرد: هنر منبت کاری آباده در فهرست آثار ملی میراث ناملموس و معنوی ایران به ثبت رسیده و نشان ملی جغرافیایی صنایع دستی کشور را نیز دریافت کرده است.
وی با بیان اینکه منبت یکی از هنرها و صنایع دستی است که پیشینه آن در ایران به بیش از یک هزار و 500 سال قبل باز می گردد، گفت: هنر منبت در آباده از دیرباز رواج داشته و استاد آقاجان، استاد علی امامی و استاد منبتی از هنرمندان مطرح منبت کاری در کشور و اهل شهرستان آباده هستند.
فرماندار آباده با ابراز امیدواری نسبت به ثبت جهانی منبت آباده گفت: راه‌اندازی ویترین صنایع دستی در دستگاه‌های اجرایی و کیوسک‌های صنایع دستی در سطح شهر و همچنین استفاده بیشتر از تیمچه صرافیان برای معرفی منبت بخشی از اقداماتی است که در این شهرستان انجام می شود.
اسماعیل تبادار استاندار فارس نیز گفت: هنر منبت کاری در شهرستان آباده از صنایع دستی کهن و دارای پیشینه تاریخی در این استان است.
وی دردیدار با رییس منطقه آسیا و اقیانوسیه شورای جهانی صنایع دستی گفت: تعداد زیادی از استادان برجسته در این شهرستان به این هنر پرداخته اند و پس از آنها نیز شاگردان و فرزندانشان این راه را ادامه دادند.
هنر منبت یکی از هنر‌های دست ساز ایرانی است که از هزار و 500 سال قبل در برخی از مناطق کشور رواج داشته است که بنابر اسناد تاریخی موجود خاستگاه منبت سنتی (ظریف) در استان فارس شهر آباده است.
این هنر اصیل ایرانی که از ریشه نبات (گیاه) گرفته شده، هنر کنده کاری بر روی چوب است و در زمان حاضر مورد توجه گردشگران داخلی و خارجی بسیاری قرار دارد.
آباده در 278 کیلومتری شمال شیراز است.

---

منبع : باشگاه خبرنگاران جوان