ویژگی‌های نذری سالم

شاید خیلی‌ها گمان کنند پختن یا مصرف چند وعده غذای نذری به حساسیت زیادی نیاز ندارد و لازم نیست درباره سلامت پخت یا استفاده از این غذاها بیش از اندازه نگران باشیم. این در حالی است که بنابر اعلام انجمن تغذیه ایران، متخصصان تغذیه و متخصصان بهداشت مواد غذایی، حتی همین چند وعده غذای نذری هم در صورتی که موارد بهداشتی در تهیه یا نوع مصرف آن‌ها رعایت نشده باشد، می‌تواند سلامت عزاداران را به خطر بیندازد. از این رو، در ادامه این مطلب چند توصیه ساده و کاربردی برای تمام کسانی که نذری می‌پزند یا نذری مصرف می‌کنند، مطرح می‌شود تا با رعایت آن‌ها سلامت تمام افراد جامعه حفظ شود.

اگر نذری می‌دهید...

1- هنگام فرآیند پخت و پز حتماً اصول تفکیک گوشت خام را از سایر مواد غذایی اولیه رعایت کنید. گوشت و مرغ خام باید در محلی مجزا از سبزی‌ها، برنج و روغن نگهداری و پاک شوند و برای پاک کردن یا شستن آن‌ها نیز باید از چاقو، تخته و آبکش‌های جداگانه استفاده شود.

2- برای پیشگیری از به خطر افتادن سلامت عزاداران، از مصرف روغن‌های جامد برای سرخ کردن پیاز یا سیب‌زمینی جدا خودداری کنید و به جای آن از روغن مخصوص سرخ کردن کمک بگیرید. این توصیه در مورد روغن مصرفی برای انواع ته‌دیگ هم صدق می‌کند.

3- به‌هیچ‌عنوان برنج را با سنگ نمک خیس نکنید. این کار باعث آلوده شدن برنج یا ترکیبات ناخالص و فلزات سنگینی مانند سُرب، جیوه یا کادمیوم می‌شود و سلامت مصرف‌کننده را به خطر می‌اندازد.

4- بهترین ظروف یکبار مصرف موجود در بازار برای غذاهای داغ و نسبتاً چرب نذری، ظرف‌های گیاهی یا آلومینیومی هستند. بهتر است بدانید استفاده از ظروف یکبار مصرف پلاستیکی یا حتی فومی برای سرو غذاهای داغ و چرب باعث انتقال ترکیبات مضر شیمیایی از این ظروف به غذا می‌شود.

5- اگر قرار است مایعات خنکی مانند انواع شربت را به عنوان نذری به عزاداران بدهید، حتماً شربت را داخل ظروف دربسته و شیردار مانند انواع کلمن‌های بزرگ بریزید. به‌هیچ‌عنوان شربت را در ظرف‌های روباز مانند قابلمه نگهداری نکنید و برای سرو آن‌ها پارچ یا لیوان‌هایی که کاملاً آلوده به عوامل آلوده‌کننده محیطی هستند را داخل ظرف شربت نکنید.

6- برای تهیه شربت، خودتان در منزل قالب‌های یخ کافی تهیه کنید. یخ‌های قله‌ای و بزرگ، آلوده به انواع آلودگی‌های محیطی هستند.

7- بهتر است غذا را حدود 30 تا 45 دقیقه قبل از پخش کردن، داخل ظرف بریزید و کنار بگذارید. سرو کردن غذا و نگهداری آن‌ها بیش از 2 ساعت در دمای محیط باعث رشد باکتری‌های بیماری‌زا داخل ترکیبات غذایی می‌شود.

8- اگر از روغن سرخ کردنی برای سرخ کردن‌های عمیق و طولانی مثل سرخ کردن سیب‌زمینی، پیاز و بادمجان استفاده می‌کنید، روغن داخل ظرف را پس از هر بار استفاده دور بریزید و از یک روغن برای چند مرتبه سرخ کردن یا حتی چند روز پشت سر هم استفاده نکنید.

9- اگر شیر نذر کرده‌اید، به‌هیچ‌عنوان سراغ شیرهای قله‌ای نروید و انواع شیرهای پاستوریزه را برای این کار انتخاب کنید. شیر نذری باید تا قبل از مصرف در یخچال نگهداری شود و در صورتی که آن را گرم می‌کنید هم حداکثر 15 تا 30 دقیقه پس از جوشیدن قائل مصرف است.

10- هرگز برای سفید شدن برنج نذری به آن زاج نزنید زیرا می‌تواند ترکیبات بسیار مضر و حتی سرطان‌زا را به برنج منتقل کند.

11- بهتر است گوشت نذری را از مراکز معتبر خریداری کنید و اگر گوشت قربانی در اختیار دارید، حداقل 24 ساعت قبل از پخت این گوشت را در یخچال نگهداری کنید.

12- انواع گوشت سفید یا قرمز باید پس از پاک کردن و شستن، تا زمان پختن، داخل یخچال نگهداری شوند. به‌هیچ‌عنوان به بهانه کمبود جا، گوشت‌ها را در دمای محیط رها نکنید.

اگر نذری می‌گیرید...

1- بهتر است غذای نذری را تنها به اندازه یک وعده غذایی خود دریافت کنید.

2- اگر مقداری از غذای نذری شما باقی ماند یا نذری اضافه به دستتان رسید، حتماً غذا را در ظرف دردار داخل یخچال نگهداری کنید. به عبارت ساده‌تر، توصیه می‌شود غذاهای نذری را در ظروف یکبار مصرف نگهداری نکنید.

3- غذای نذری می‌تواند مانند هر غذای پخته دیگری که حاوی چربی است، حداکثر 2 روز داخل یخچال نگهداری شود. از این‌رو، اگر فکر می‌کنید نذری زیادی به دستتان رسیده و نمی‌توانید تا 2 روز آن‌ها را مصرف کنید، حتماً غذا را بین افراد نیازمند پخش کنید.

4- بهتر است قبل از مصرف غذاهای نذری، آن‌ها را حدود 70 تا 80 درجه سانتی‌گراد حرارت بدهید از آنجایی که ممکن است غذاهای نذری 2 یا 3 ساعت قبل از رسیدن به دست شما داخل ظرف ریخته شده باشند، احتمال وجود میکروب یا باکتری در آن‌ها وجود دارد که گرم کردن کامل غذا می‌تواند باعث از بین رفتن این آلودگی‌های احتمالی شود.

5- از آنجایی که معمولاً غذاهای نذری کمی چرب یا شور هستند، بهتر است آن‌ها را با آب‌لیموی تازه و سبزیجات فراوان مصرف کنید.

6- اگر فکر می‌کنید غذای نذری شما بیش از اندازه چرب است، فقط قسمت‌های رویی غذا را مصرف کنید و از خوردن ته‌مانده غذا که آغشته به روغن شده، بپرهیزید.

7- اگر مبتلا به بیماری‌های قلبی، فشارخون بالا، دیابت یا کلسترول بالا هستید، کمی از غذای نذری را تنها به عنوان تبرک مصرف کنید و چند روز پشت سر هم غذاهای نذری چرب نخورید.

از کیفیت مواد اولیه نذری نگذارید!

با توجه به شرایط اقتصادی حاکم بر کشور ممکن است برخی از افرادی که هر سال در کار پختن و توزیع نذری مشارکت داشته‌اید، امسال با چالش‌های اقتصادی مواجه شوند و تصمیم بگیرند برای ادای نذر خود از کیفیت یا سلامت مواد اولیه غذایی کم کنند تا بتوانند غذای نذری را با کمترین هزینه آماده کنند. توصیه ما به چنین افرادی این است که برای پیشگیری از به خطر افتادن سلامت افرادی که نذری دریافت می‌کنند و کاهش هزینه‌ها، راهکارهای زیر را به‌جای کم کردن کیفیت و سلامت مواد اولیه به‌کار ببندند.

1- به‌جای کم کردن کیفیت مواد اولیه غذایی، حجم نذری خود را کاهش دهید.

2- برای پختن غذای نذری با یکی از اطرافیان، دوستان یا آشنایانی که نذری‌هایی مشابه نذری شما دارند، شریک شوید و به‌صورت اشتراکی غذای نذری سالم و با کیفیت برای عزاداران تهیه کنید.

3- برای کاهش هزینه‌ها از مراکز عمده‌فروشی خرید کنید تا هزینه مواد اولیه را کاهش دهید.

4- نوع نذری خود را در صورت امکان تغییر دهید و نذری‌هایی که هزینه کمتر و کیفیت بهتری دارند را به دست عزاداران برسانید.

5- اگر گمان می‌کنید شرایط اقتصادی برای ادای نذری مناسب نیست، به‌جای کاهش کیفیت نذری پولی که برای غذای نذری کنار گذاشته‌اید را به افراد مستمند یا مراکز خیریه ببخشید.

---

منبع: هفته نامه سلامت - دکتر محمدحسن انتظاری، مدیر گروه تغذیه دانشگاه علوم پزشکی اصفهان/ دکتر مجید حاجی فرجی، متخصص تغذیه و استاد دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی