تبیان، دستیار زندگی

نقش زبان در سرنوشت منتظران

امام زمان(عج) در دعای شریف «اللَّهُمَّ ارْزُقْنَا تَوْفِیقَ الطَّاعَةِ» به خدای متعال عرضه می دارند: «وَسَدِّدْ اَلْسِنَتَنا بِالصَّوابِ وَالْحِكْمَةِ؛ و زبان ما را در درست‌گویی و گفتار حكیمانه استوار ساز».
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

 
منتظران ظهور


از دعاهای منسوب به امام عصر(عج) دعای معروف «اللَّهُمَّ ارْزُقْنَا تَوْفِیقَ الطَّاعَةِ» است که به زیبایی هر چه تمام و در فرازهایی کوتاه وظایف منتظران از اقشار و صنوف مختلف را بیان کرده و راه و رسم زندگی به سبک انتظار را نشان می دهد.
از این رو، در سلسله مطالبی شرح فرازهای نورانی و ژرف این دعا مرور می شود:
امام زمان(عج) در ادامه این دعای شریف به خدای متعال عرضه می دارند: «وَسَدِّدْ اَلْسِنَتَنا بِالصَّوابِ وَالْحِكْمَةِ؛ و زبان ما را در درست‌گویی و گفتار حكیمانه استوار ساز»

در كتب لغت سد فقط به معنای بستن نیست بلكه به معنای بستنی است كه در آن اصلاح همراه با استحكامی كه در آن جای سوء استفاده نباشد[1] كه صواب و حكمت از جمله آثار قول سدید است. در تایید این قول، توقیعی است كه از امام زمان (عج) در مورد شیخ مفید كه با لفظ اخ السدید[2] آمده است.

مردى خدمت پیغمبر صلى اللَّه علیه و آله آمد و عرض كرد: یا رسول اللَّه! مرا سفارشى كن، فرمود: «زبانت را نگهدار». گفت: یا رسول اللَّه! مرا سفارشى كن فرمود: «زبانت را نگهدار»، گفت: یا رسول اللَّه! مرا سفارشى كن، فرمود: «زبانت را نگهدار. واى بر تو! آیا مردم را جز درو شده‏هاى زبانشان به رو در آتش اندازد.»

«جَاءَ رَجُلٌ إِلَى النَّبِیِّ ص فَقَالَ یَا رَسُولَ اللَّهِ أَوْصِنِی فَقَالَ احْفَظْ لِسَانَكَ قَالَ یَا رَسُولَ اللَّهِ أَوْصِنِی قَالَ احْفَظْ لِسَانَكَ قَالَ یَا رَسُولَ اللَّهِ أَوْصِنِی قَالَ احْفَظْ لِسَانَكَ وَیْحَكَ وَ هَلْ یَكُبُّ النَّاسَ عَلَى مَنَاخِرِهِمْ فِی النَّارِ إِلَّا حَصَائِدُ أَلْسِنَتِهِمْ»[3]

عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: «قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص مَنْ لَمْ یَحْسُبْ كَلَامَهُ مِنْ عَمَلِهِ كَثُرَتْ خَطَایَاهُ وَ حَضَرَ عَذَابُهُ»[4] رسول خدا صلى اللَّه علیه و آله فرمود: «كسى كه سخنش را از عملش نشمارد، خطاهایش زیاد شود و عذابش فرا رسد.»

عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: «مَنْ صَدَقَ لِسَانُهُ زَكَى عَمَلُهُ»[5] كسی كه صدق در گفتار داشته باشد عملش پاكیزه می شود. مَن كانَ یُؤمِنُ بِاللّه وَالیَومِ الاخِرِ فَلیَقُل خَیرا أَو لِیَسكُت؛[6] هر كس به خدا و روز قیامت ایمان دارد، باید سخن خیر بگوید یا سكوت نماید.

عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: «مَا مِنْ یَوْمٍ إِلَّا وَ كُلُّ عُضْوٍ مِنْ أَعْضَاءِ الْجَسَدِ یُكَفِّرُ اللِّسَانَ یَقُولُ نَشَدْتُكَ اللَّهَ أَنْ نُعَذَّبَ فِیكَ» [7] امام صادق علیه السّلام فرمود: روزى نیست جز آنكه هر عضوى از اعضاء تن زبان را مورد خطاب قرار میدهند و میگویند: ترا بخدا مبادا بسبب تو عذاب بینیم.

عَنْ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ ع قَالَ: «إِنَّ لِسَانَ ابْنِ آدَمَ یُشْرِفُ عَلَى جَمِیعِ جَوَارِحِهِ كُلَّ صَبَاحٍ فَیَقُولُ كَیْفَ أَصْبَحْتُمْ فَیَقُولُونَ بِخَیْرٍ إِنْ تَرَكْتَنَا وَ یَقُولُونَ اللَّهَ اللَّهَ فِینَا وَ یُنَاشِدُونَهُ وَ یَقُولُونَ إِنَّمَا نُثَابُ وَ نُعَاقَبُ بِكَ»[8] امام سجاد (ع): زبان آدمیزاد، هر روز به اعضاى او مشرف مى شود و مى گوید: چگونه اید؟ آنها مى گویند: اگر تو ما را به خودمان واگذارى، خوب هستیم و مى گویند: از خدا بترس و كارى به ما نداشته باش: و او را سوگند مى دهند و مى گویند: ما فقط به واسطه تو پاداش مى یابیم و به واسطه تو، مجازات مى شویم.

عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص یُعَذِّبُ اللَّهُ اللِّسَانَ بِعَذَابٍ لَا یُعَذِّبُ بِهِ شَیْئاً مِنَ الْجَوَارِحِ فَیَقُولُ أَیْ رَبِّ عَذَّبْتَنِی بِعَذَابٍ لَمْ تُعَذِّبْ بِهِ شَیْئاً فَیُقَالُ لَهُ خَرَجَتْ مِنْكَ كَلِمَةٌ فَبَلَغَتْ مَشَارِقَ الْأَرْضِ وَ مَغَارِبَهَا فَسُفِكَ بِهَا الدَّمُ الْحَرَامُ وَ انْتُهِبَ بِهَا الْمَالُ الْحَرَامُ وَ انْتُهِكَ بِهَا الْفَرْجُ الْحَرَامُ وَ عِزَّتِی وَ جَلَالِی لَأُعَذِّبَنَّكَ بِعَذَابٍ لَا أُعَذِّبُ بِهِ شَیْئاً مِنْ جَوَارِحِك‏[9] خداوند! زبان را عذابى دهد كه هیچ یك از اعضاى دیگر را چنان عذابى ندهد. زبان گوید: اى پروردگار! مرا عذابى دادى كه هیچ چیز را چنان عذاب ندادى! در پاسخش گفته شود: سخنى از تو بیرون آمد و به شرق و غرب زمین رسید و به واسطه آن خونى بناحقّ ریخته شد و مالى به غارت رفت و ناموسى هتك شد.

بیانات حضرت آیت الله جوادی در شرح این فراز دعا چنین است: «زبان، ترجمان عقل و اندیشه انسان است، از این‏رو توفیق نیك گفتاری زبان صیانت از آن برای اهل انتظار ضروری است. طبق آموزه‏های این دعای شریف، منتظران راستین می‏باید با توجّه به آنچه در پی می‏آید در صیانت زبان خویش كوشا باشند:

أ. سخن صائب گفتن: منتظر راستین آن حضرت(عج) می‏ باید جز از سر راستی سخن نگوید و گفتار غیر صائب را (به جدّ یا به هزل) وا نهد: وسدّد ألسنتنا بالصواب.

ب. حكیمانه سخن گفتن: گفتن سخنان بی‏محتوا و بی‏فایده كه نه در امر دین سودی می‏بخشند و نه در كار دنیا، كاری حكیمانه نیست. آنچه حكیمانه نیست لغو است و اهل ایمان از لغو اعراض می‏كنند[10]. بر همین اساس بر اهل انتظار شایسته است كه حكیمانه سخن بگویند و زبان را از سخنان لغو صیانت كنند: والحكمة.»[11]

پی نوشت:
[1]. سدد: السَّدُّ: إِغلاق الخَلَلِ و رَدْمُ الثَّلْمِ. سَدَّه یَسُدُّه سَدّاً فانسدّ و استدّ و سدّده: أَصلحه و أَوثقه‏  علیه السلاملسان العرب، ج‏3، ص: 207)

و التحقیق‏أنّ الأصل الواحد فی هذه المادّة: هو الحجز مع الاستحكام و هذا المعنى یختلف باختلاف الموضوعات، ففی كلّ سی‏ء بحسبه. فالسدّ فی الماء، و السدّ فی البرّ، و السدّ فی القول،{...}: ففی كلّ منها لا بدّ من ملاحظة القیدین، بأن یكون متقنا و مستحكما فی نفسه مع الحاجزیّة. فالسدید من القول: ما كان متقنا حقّا مانعا عن التسابه. و فی العمل: أن یكون صحیحا و حقّا لا یطرؤه باطل. {...} فمفاهیم الاستقامة و القصد و الصواب و الردم و الملاءمة و نظائرها: إنما هی من آثار الأصل فی المادّة. یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَ قُولُوا قَوْلًا سَدِیداً- 33/ 71. ذُرِّیَّةً ضِعافاً خافُوا عَلَیْهِمْ فَلْیَتَّقُوا اللَّهَ وَ لْیَقُولُوا قَوْلًا سَدِیداً- 4/ 10. أی لیقولوا فی خطاباتهم قولا على مبانی صحیحة و اصول معقولة لیّنا معتدلا محفوظا عن التسابه حاجزا عن سوء الاستفادة و الاستناد. علیه السلام التحقیق فی كلمات القرآن الكریم، ج‏5، ص: 80)

[2]. الاحتجاج ج : 2 ص : 497؛
[3] . الكافی ج : 2 ص : 115؛
[4]. همان؛
[5]. الكافی  علیه السلامط - الإسلامیة)، ج‏2، ص: 104؛
[6]. نهج الفصاحه، ح 2915؛
[7]. الكافی ج : 2 ص : 115؛
[8] . همان؛
[9]. همان؛
[10]. وَ الَّذینَ هُمْ عَنِ اللَّغْوِ مُعْرِضُون‏  علیه السلاممومنون، 3)
[11]. امام مهدی(عج)، موجود موعود.

منبع:خبرگزاری شبستان

مشاوره
مشاوره
در رابطه با این محتوا تجربیات خود را در پرسان به اشتراک بگذارید.