بدخطی در عهد خوشنویسی

 
آنچنان که مولانا علیه الرحمه فرموده است:' آن خطاط سه گونه خط نبشتی، یک گونه خود خواندی و لاغیر، یک گونه هم خود خواندی هم غیر، یک گونه نه خود خواندی و نه غیر خود و آن خط سوم منم که سخن می گوید'.
کتابت به خط نیک از همان ابتدای آموختن برای نویسندگان و مولفان بسیار مهم بوده است به گونه ای که برخی از کتب تاریخی را به همین خطوط زیبایش می شناسند.
آنکه علم و معرفت داشت و آنکه تقریر می کرد، هر دو در انتشار کتاب و دانش سهیم بودند و نقش این دو از هم تکفیک ناپذیر بود، مگر اینکه دانشمند صاحب علم ، خود سرآمد خوشنویسان زمان خویش بود.
هنر خوشنویسی ایران، هنری ریشه دار است که حتی در معماری نیز از آن بهره گرفته اند و کاشیکاری قدیم نیز زمانی از این خط خوش بهره مند می شد.
با وجود گذشت قرن ها، هنوز نمونه ای از خط خوش در هنر کاشیکاری در مساجد جامع یا زیارتگاه ها دیده می شود، که تصویری دل انگیز بر فضای معنوی و عرفانی بناها داده است.
خوشنویسی تا دوره قاجار در ایران خط رایج کشور بود و بیشتر کارهای اداری نیز به شکل خط تحریر و خوشنویسی ارائه می شد.
با ورود دستگاه ها و ماشین های خط نویس، کم کم خط تحریر و خط نوشته های دیگر هنر خوشنویسی،جای خود را به خط ماشینی داد.
حتی تا همین یکی دو دهه پیش ، بنرها و پارچه نوشته های سطح شهرها، مزین به خط نستعلیق و چلیپا و ثلث بود، که رفته رفته بنرهای ماشینی با خط نرم افزاری جای خط خوش را در معابر گرفت.
از سوی دیگر برخی از مردم ، از همان دوران کودکی خط خوشی نداشته اند و خط بد و ناخوانای آنها همواره باعث چشم نوازی کسی نشده است.
این روزها نیز یکی از مسائلی که برخی از خانواده ها از آن شکایت دارند، بدخطی دانش آموزان است ، هر چند خود پدران و مادران نیز خط خوش و خوانایی ندارند.
حتی برخی معتقدند در میان نابغه های علمی و فرهنگی نیز بد خطی وجود دارد و برخی از نوابغ نیز به بدخطی مشهور بوده اند.
در این بین عده ای نیز نسخ پزشکی را نمونه بارز ناخوانایی یا بد خطی می دانند که این موضوع گاهی به تریبون های گرامیداشت روز پزشک به شوخی یا جدی نیز کشیده شده است.
اما دلیل اینکه عده ای از مردم بدخط هستند و گاهی حتی پس از چند ماه ، متن نوشته شده خود را نمی توانند بخوانند چیست؟ آیا می توان اعلام کرد که این بدخطی ریشه ای روانشناختی دارد؟
یک پایان نامه دانش آموختگی با محور بررسی علل بدخطی دانش آموزان نشان می دهد که ' یکی از اختلالات رایج یادگیری در دانش آموزان اختلال در نوشتن است، این دانش آموزان علاوه بر داشتن مشکل در نحوه نوشتن (دیکته نویسی) در بیان مقصود خود از طریق نوشتن نیز مشکل دارند و در سطوح بالاتر تر انشاءنویسی نیز دارای اشکال خطی هستند'.
اما این بدخطی در بزرگسالان نیز وجود دارد و حتی برخی از افراد با وجود داشتن مدارج بالای علمی، دارای خط خوشی نیستند.
برخی از کارشناسان عقیده دارند،' دست خط بد گاهی ناشی از اختلالات یادگیری و گاهی نیز ناشی از هوش زیاد است، کودکانی که سریع فکر می‌کنند و می‌نویسند خط بدی دارند'.
روانشناسان، بدخطی را با نارسایی خطی همسو نمی دانند و اعلام می کنند :' نارسا نویسی (بدخطی) به اختلال در نوشتن گفته می شود که شامل بدخط بودن، اشتباه نوشتن، نامرتب نوشتن، جا انداختن، کج نوشتن است'.
این بدخط نویسی در حالی در بین برخی از خانواده ها رواج دارد که ایران دارای غنی ترین گنجینه خوشنویسی جهان است و خط ایرانی یکی از زیباترین و چشم نوازترین خطوط است.
گاهی این آثار ارائه شده خوشنویسی ایرانی در موزه ها یا نمایشگاه های بین المللی باعث تحسین مخاطب شده است اما با این گنجینه بزرگ هنر ایرانی هنوز عده ای بد خط هستند.
رئیس شورای عالی انجمن خوشنویسان ایران درباره وجود مساله بدخطی در بین برخی از مردم می گوید: آموزش خط تحریری بهترین راهکاری برای رفع مساله بد خطی در بین برخی از دانش آموزان یا بزرگسالان است.
محمد سلحشور در گفت وگوی اختصاصی با ایرنا افزود: شعبه های انجمن خوشنویسی در کشور خط تحریر را اکنون آموزش می دهند تا نسبت به خوانا شدن خط ریز نیز سهیم باشند.
به گفته وی، خط تحریر در حال رسمیت یافتن است و اکنون این خط از دوره دانش آموزی آغاز شده است چرا که این خط زیبا در فراگیری علم دانش آموزان نیز موثر باشد.
سلحشور ، درباره این مساله که اکنون خط ماشینی در حال جایگزینی هنر خطاطی است ، افزود: خوشنویسی راه خود را می رودد و تاکنون 190استاد تمام در این هنر پرورش یافته است و 120 شعبه انجمن خوشنویسی فعال است که با استقبال خانواده ها همراه است.
رئیس شورای عالی انجمن خوشنویسان ایران گفت: پس از انقلاب اسلامی حدود یک هزار و 200 خوشنویس زن در کشور موفق به دریافت درجه ممتازی این هنر شده اند در حالی که پیش از انقلاب تنها 5 زن خوشنویس در ایران دارای درجه ممتازی بودند.
وی گفت: حدود 14هزار خوشنویس پس از انقلاب اسلامی تربیت شده است و اکنون در تمام استان های کشور انجمن خوشنویسان فعال است.
رئیس شورای عالی انجمن خوشنویسان ایران در پاسخ به این سوال که اعراب خط نستعلیق را متعلق به خود می دانند، نیز گفت: این گونه نیست و این گفت وگوها باید در یک فضای علمی مورد ارزیابی قرار گیرد چرا که هنر خوشنویسی ایران ، قدمت بسیار زیادی دارد.
سلحشور در خصوص توسعه این روزهای هنر ' خط نقاشی ' در کشور نیز گفت: خط نقاشی، یک هنر خوب است اما بهتر است هنرمندان این رشته ابتدا درجه ممتازی خوشنویسی را داشته باشند تا بتوانند خط و نقاشی را با هم پیش ببرند.
به گزارش ایرنا،مرحوم بیانی در 21 مهر 1329 خورشیدی، کلاس‌هایی را در حوزه آموزش خوشنویسی پایه‌گذاری کرد که گرچه نامش انجمن نبود.
هفته خوشنویسی از 20 تا 27 مهرماه است.

---

منبع : خبرگزاری ایرنا