پاییز، مدرسه و مراقبت‌های پوستی

فصل هزار رنگ پاییز که برای همه ما تداعی‌گر روزهای زیبای مدرسه است از راه رسید؛ روزهایی مملو از خاطرات درس خواندن، بازی و رفاقت‌های کودکانه، کنار همه این خوبی‌ها، معمولاً دانش‌آموزان به دلیل هوای خنک پاییز به‌خصوص هنگام صبح مستعد ابتلا به بیماری‌های مختلفی مانند سرماخوردگی، آنفلوانزا و ... می‌شوند که بارها راجع به آن‌ها و روش‌های پیشگیری و درمان توصیه‌هایی را شنیده‌ایم اما آنچه کمتر مورد توجه است اینکه تغییرات جوی در این فصل تأثیر جدی بر سلامت پوست دارد که به‌خصوص در مورد کودکان و نوجوانان با توجه به حساس و آسیب‌پذیری پوست نیاز به مراقبت بیشتری می‌طلبد. همان‌گونه از نخستین روزهای مدرسه دغدغه آموزش‌های درست، تغذیه سالم، خواب مطلوب و... را دارید، از نخستین روزهای آغاز پاییز به اصول سلامت و زیبایی پوست فرزند خود نیز بیندیشید.

چرا پوست در فصل پاییز خشک می‌شود؟

با سپری شدن روزهای تابستان از شدت پرتوهای فرابنفش خورشید و عوارض آن‌ها بر پوست کاسته می‌شود اما متأسفانه تغییر ناگهانی دمای هوا به‌خصوص اختلاف محیط گرم منزل با سرمای بیرون به‌خصوص هنگام صبح زمینه‌ساز خشکی و آسیب‌پذیری پوست می‌شود. در این شرایط عروق خونی به دلیل سرمای محیط تنگ‌تر می‌شود و جریان خود کاهش می‌یابد که در نتیجه تأمین ریزمغذی‌های ضروری به پوست کمتر خواهد بود. با افت دمای محیط، فعالیت غدد سباسه نیز کاهش می‌یابد که منجر به خشک کردن سریع‌تر پوست می‌شود. در واقع زمانی که چربی و رطوبت طبیعی به شکل مطلوب و یکسان در سطح روپوست یا اپیدرم توزیع نشود، قادر به محافظت از پوست در شرایط دمایی کمتر از 8 درجه سانتی‌گراد نخواهد بود.
با بروز این تغییرات اگر مراقبت‌های لازم پوست نیز رعایت نشود، احساس کشیدگی، سوزش، خشکی و خارش روی سطح پوست احساس می‌شود که حتی می‌تواند به ترک‌های پوستی و خونریزی نیز برسد که لزوم مراقبت‌های روزانه پوست پیش از این آسیب‌ها بسیار مهم خواهد بود.

نوشیدن آب و مایعات؛ ترفند همیشگی سلامت پوست

اولین توصیه برای تأمین رطوبت مورد نیاز بدن، نوشیدن آب به‌طور منظم و حدود 2 لیتر در طول روز است. به طور کلی با خنک شدن هوا تمایل به نوشیدن آب کمتر می‌شود، در حالی که نیاز بدن تغییری نمی‌کند و حتی در هوای سرد نیاز به رطوبت بیشتری برای حفظ رطوبت و شادابی پوست خواهد داشت. این مسئله باعث می‌شود به‌تدریج میزان مایعات بدن کاهش یابد و پوست مستعد خشکی شود. از طرفی حضور چند ساعته بچه‌ها در مدرسه و سرگرم شدن به درس و بازی گاهی مانع نوشیدن کافی مایعات، میوه‌ها و سبزیجات می‌شود که عامل تشدیدکننده دیگری خواهد بود.
پس در فصل پاییز باید مانند تابستان، مراقب مصرف کافی نوشیدنی‌ها برای بچه‌ها بود. گنجاندن میوه‌های پر آب مانند گلابی در برنامه روزانه به‌خصوص چاشت مدرسه، تهیه بطری آب به علت امکان نوشیدن منظم آب در مدرسه و آماده کردن سوپ، شیر گرم و دمنوش‌های گیاهی برای روزهای سرد جزو بهترین اقدامات پیشگیری از کمبود آب در دوران مدرسه خواهد بود.

اهمیت فوق‌العاده استفاده از «مرطوب کننده» برای دانش‌آموزان

کنار توصیه به تأمین آب بدن باید توجه داشت استفاده از مرطوب‌کننده‌ها نیز تأثیر بالایی در حفظ لطافت، رطوبت‌رسانی و حفظ لایه سطحی پوست خواهد داشت. مرطوب نگه داشتن پوست در طول روز به روند بازسازی لایه سطحی پوست کمک کرده و از آن در برابر آسیب‌های بیرونی محافظت می‌کند.
معمولاً بزرگ‌ترها به‌خصوص خانم‌ها خساستی در مصرف مرطوب‌کننده‌ها ندارند اما ممکن است توجهی نشود که پوست کودکان و نوجوانان نیاز به تأمین رطوبت دارد، به‌خصوص اینکه با آغاز سال تحصیلی، پوست صورت و دست آن‌ها هر روز با هوای خنک پاییز در تماس است.

برای حفظ لطافت و پیشگیری از خشکی پوست، توصیه می‌شود پیش از آنکه دانش‌آموز به مدرسه برود، پوست دست‌ها و صورت با کرم مرطوب‌کننده ماساژ داده شود. البته محصولات غنی از ویتامین‌ها و حتی روغن‌های گیاهی مانند روغن فندق، بادام شیرین و آرگان برتری دارند. این روغن‌ها به‌خصوص برای پوست‌های خیلی خشک و شرایط جوی بسیار سرد نیز تأثیر بهتری نسبت به مرطوب‌کننده‌های معمولی دارند. همچنین هنگام خرید کرم یا ماسک‌های مرطوب‌کننده حتماً انواعی با زمینه پایین حساسیت و متناسب با ساختار پوست بچه‌ها انتخاب کنید.
نکته دیگری که باید توجه داشت اینکه امروزه استفاده از مایع دستشویی یکی از توصیه‌های مهم بهداشتی است که در مورد دانش‌آموزان حتماً باید رعایت شود. تنها مسئله حائز اهمیت اینکه PH این محصولات 10 و نسبت به PH طبیعی پوست (8- 7) بالاتر است. شستشوی مکرر با این شوینده‌ها در صورت عدم مراقبت‌های لازم از پوست منجر به آسیب‌های پوستی و ایجاد زمینه خشکی و تحریک‌پذیری می‌شود. پس بدون صرف‌نظر از این راهکار مطمئن بهداشتی، یک تیوپ مرطوب‌کننده در اختیار دانش‌آموز بگذارید تا پس از شستشوی دست‌ها از آن استفاده کند. همچنین یادآور شوید پس از شستشوی دست یا صورت حتماً پوست را با دستمال کاغذی یا حوله شخصی خشک کنید زیرا ماندن آب به‌خصوص در هوای سرد و جریان باد نیز عامل دیگری در جهت خشکی پوست محسوب می‌شود.
البته از آنجا که صورت به طور مستقیم در مواجهه با جریان هوا خواهد بود بیش از دست‌ها مستعد خشکی است. برای پیشگیری از این مشکل توصیه به استفاده از صابون‌های چرب می‌شود و بهتر است تا حد امکان از شوینده‌های حاوی اسانس‌های مصنوعی و ترکیبات نگهدارنده برای صورت اجتناب کرد.

کرم «ضدآفتاب» را از قلم نیندازید

گرچه این روزها شدت تابش پرتوهای خورشید مانند تابستان نیست و طول روزها نیز کوتاه‌تر است، دلیلی برای کنار گذاشتن کرم‌های ضدآفتاب نخواهد بود. در واقع همان‌گونه که مرتب توصیه به استفاده از کرم ضدآفتاب برای کودکان و نوجوانان در تابستان می‌شود، در دوران مدرسه نیز که هر روز مدت کم و بیش طولانی را بیرون از منزل و کلاس می‌گذرانند، این راهکار مراقبت از پوست اهمیت دارد. بهتر است دانش‌آموز این کرم را همراه خود در مدرسه داشته باشد تا هنگام بازگشت به منزل (خصوصاً هنگام ظهر) و در ساعات ورزش دوباره روی پوست تجدید کند. فراموش نکنید حتی در هوای سرد زمستان نیز کرم ضدآفتاب با حداقل SPF10 برای مراقبت از پوست لازم است.

خشکی و ترک «لب»؛ مشکل شایع دانش‌آموزان

«لب» عضو حساس صورت است که به دلیل پوست بسیار نازک و وجود نداشتن غدد سباسه در برابر نور خورشید، باد و سرما مستعد آسیب است و دچار خشکی و ترک خوردگی می‌شود که گاهی علاوه بر ظاهر نازیبا با درد و سوزش ناخوشایندی همراه خواهد بود. با توجه به اینکه پوست بچه‌ها به طور کلی نسبت به بزرگ‌ترها حساس‌تر است، این مسئله نیز نیاز به مراقبت بیشتری دارد. نکته حائز اهمیت بعضی از بچه‌ها به دلیل استرس مدرسه، دوری از والدین و... گرایش به کندن پوسته‌های لب پیدا می‌کنند که به‌رغم احساس سوزش و حتی خونریزی، شکل عادت گونه‌ای می‌گیرد. همچنین بعضی بچه‌ها زمانی که احساس خشکی لب‌ها را دارند، دائم با زبان سطح لب‌ها را خیس می‌کنند. گرچه این کار در لحظه احساس بهتری ایجاد می‌کند، تأثیر عکسی دارد زیرا لب‌ها به علت این رطوبت بیشتر خشک شده و ترک‌خوردگی‌ها نیز تشدید می‌شود.
برای حفظ لطافت و پیشگیری از خشکی و پوسته شدن لب‌ها می‌توان از محصولات مخصوص حاوی ترکیبات مرطوب‌کننده و چربی کمک گرفت، این ترکیبات به‌عنوان یک لایه محافظ عمل می‌کند که مانع تبخیر رطوبت و حفظ لطافت لب‌ها می‌شود. البته اگر این محصولات حاوی ترکیبات ضدآفتاب نیز باشند برتری دارند زیرا پرتوهای فرابنفش خورشید نیز عامل مهمی در خشکی لب‌ها محسوب می‌شوند.
اگر این محصولات را در اختیار ندارید، بعضی مواد طبیعی نیز تأثیر بسیار خوبی در سلامت دارند که از بهترین آن‌ها می‌توان به روغن نارگیل، روغن زیتون و ژل آلوئه‌ورا اشاره کرد. پیش از اینکه فرزندتان را به مدرسه بفرستید حتماً لب‌های او را با یکی از ترکیبات محافظ آغشته کنید و اگر مستعد خشکی زیاد لب‌هاست، آن را در کیف مدرسه بگذارید تا رطوبت و چربی لب‌ها مرتب تجدید شود. همچنین گاهی اینکه او تمایل به کندن پوسته پیدا کند، یک قاشق چای‌خوری شکر را با کمی روغن گیاهی مخلوط کنید و روی لب‌ها بزنید تا پوسته‌ها بدون آسیب به پوست اصلی لب‌ها جدا شوند.

«ژل‌های ضدعفونی» جایگزین صابون برای بچه‌ها نیست!

مدت‌هاست ژل‌های ضدعفونی‌کننده دست که به‌عنوان ژل هیدروالکلی با حداقل 60 درصد الکل در داروخانه‌ها به فروش می‌رسد، جایگزین شستشو با آب و صابون شده است. عملکرد این ژل طوری است که عوامل بیماری‌زا را از دست جدا نمی‌کنند، بلکه آن‌ها را در همان قسمت از بین می‌برند. همچنین این محصولات فقط در مواردی که دست‌ها آلودگی زیادی ندارند، کاربرد دارند و هنگام استفاده نیز نباید دست‌ها خیس باشند.
کاربرد آسان و عدم نیاز به آبکشی باعث شده گرایش به مصرف زیاد باشد و بعضی والدین برای حفظ سلامت فرزندشان در مدرسه این ژل را در کیف مدرسه بگذارند اما در مورد بچه‌ها نباید این ژل‌های ضدعفونی‌کننده را جایگزین آب و صابون دانست زیرا دست‌های آن‌ها معمولاً بسیار کثیف و آغشته به ذرات چسبناک مانند پاستیل و... است. باید توجه داشت ژل‌های ضدعفونی‌کننده تنها به‌عنوان یک راهکار پیشگیرانه بهداشتی در برابر بیماری‌ها برای کودکان و البته تحت نظر بزرگ‌ترها توصیه می‌شود. این محصولات را تنها می‌توان جزو وسایل بهداشتی نوجوانان دانش‌آموز دانست.

---

منبع: هفته نامه سلامت