از کفش‌های ضدآب چینی تا کفش‌های نانویی آبگریز ایرانی

شرکت سپنتا نوین ویرا از ابتدای سال جاری تا کنون موفق به فروش بیش از 2 میلیارد و پانصد میلیون ریال کفش با پوشش آبگریز شده است. این کفش‌ها با استفاده از فناوری پلاسمای سرد پوشش‌دهی شده‌اند.
محمد قربانی مدیر بخش تحقیق و توسعه این شرکت درباره تاریخچه تولید کفش‌های نانویی می‌گوید: «در سال 1392 بازدیدی از نمایشگاهی در چین داشتیم که در آنجا با محصول ضدآب چینی مواجه شدیم. کفش‌های عرضه شده ضدآب بودند به این معنا که در آنها از آسترهایی استفاده شده بود که در برابر آب مقاوم بودند. ایده تولید کفش‌های آبگریز از آنجا شکل گرفت با این تفاوت که ما قصد داشتیم به جای کفش ضدآب، کفش آبگریز تولید کنیم.»
قربانی درباره چگونگی تعریف پروژه تولید این کفش‌های گفت: «بعد از تحقیقات اولیه دریافتیم که از فناوری‌ نانو می‌توان برای تولید این کفش‌های آبگریز استفاده کرد. از این رو جلساتی را با کارشناسان ستاد توسعه فناوری‌ نانو برگزار کردیم که در این جلسات، استفاده از فناوری پلاسمای سرد برای پوشش‌دهی کفش به ما پیشنهاد شد.»
پلاسما گازی یونیزه مملو از ذرات باردار و خنثی بوده که در مجموع شبه خنثی است. پلاسما پس از سه حالت جامد، مایع و گاز به عنوان حالت چهارم ماده محسوب می‌شود. پلاسما در محدوده وسیعی از دما و فشار تولید می‌شود. پلاسمای سرد اتمسفری از جمله فناوری‌های نوظهور و نویدبخش است که به علت کار در فشار اتمسفری و دمای محیط در کاربردهای بسیاری مورد استقبال قرار گرفته است. یکی از عرصه‌های به روز این نوآوری در صنایع بسته‌بندی، پوشش‌دهی و پردازش سطوح است. به دلیل افزایش انرژی سطحی پلیمرها و فلزات در حین فرآیند پوشش‌دهی، پیوند مناسبی بین لایه‌پوشش‌ و سطح پلیمر ایجاد می شود که منجر به وضوح مناسب در محصول می‌شود.
مدیر بخش تحقیق و توسعه شرکت سپنتا درباره آغاز کار پروژه می‌گوید: «بعد از تعریف نقشه راه کار، از طریق ستاد با آیکن آشنا شدیم و این مرکز فرصت استفاده از زیرساخت‌ها و امکانات موجود در آیکن را فراهم کرد. در آیکن با شرکت  بسافن آوران نصیر آشنا شدیم و همکاری مشترک با این شرکت آغاز شد. با استفاده از پلاسمای سرد شرکت بسافن تعدادی کفش را پوشش‌دهی کردیم و آنها را مورد آزمایش قرار دادیم. تست‌های متعددی انجام شد و بعد از 8 ماه تحقیق و توسعه، موفق به تبدیل فرآیند پوشش‌دهی از حالت نیمه‌صنعتی به صنعتی شدیم. در حال حاضر خط تولید ما قادر به تولید 700 جفت کفش آبگریز در روز است و قرار است این محصول در نمایشگاه نانو سال جاری رونمایی شود.»
قربانی درباره نقش آیکن از ابتدای کار تاکنون می‌گوید: «آیکن فضای مناسبی برای کار فراهم کرد و بسیاری از مشکلات ما توسط این مرکز تسهیل شد. بعد از موفقیت در صنعتی‌کردن این فرآیند، پیشنهاد راه‌اندازی خط تولید پوشش‌دهی کفش‌ها در آیکن مطرح شد که ما قبول کردیم. در حال حاضر کفش‌ها در کارخانه تولید شده و در آیکن پوشش‌دهی و بسته‌بندی شده و سپس به بازار عرضه می‌شوند.»
قربانی تولید و عرضه این کفش‌ها را نقطه پایان کار سپنتا نمی‌داند و صادرات را از جمله  برنامه‌های اصلی این شرکت معرفی می‌کند. وی درباره برنامه‌های توسعه‌ای آتی سپنتا می‌گوید: «بعد از تولید کفش‌های آبگریز به سراغ فناوری‌هایی نظیر آنتی‌باکتریال کردن و ضدآتش کردن خواهیم رفت. سفارش ساخت دستگاه دوم را به شرکت بسافن داده‌ایم تا با استفاده از این دستگاه جدید روی پوشش‌دهی منسوجات کار کنیم.»
علی امیری مدیرعامل شرکت بسافن می‌گوید: «در ابتدا کار ما یک دستگاه 1200 لیتری تولید کردیم و در حال حاضر سفارش ساخت دستگاه 2000 لیتری را نیز از آنها دریافت کرده‌ایم که در صورت موفقیت در دستگاه دوم، قرار است دستگاه سوم را با حجم 20000 لیتر تولید کنیم.» 
امیری نیز نقش آیکن را در موفقیت این پروژه حیاتی و مهم می‌داند. وی می‌گوید: «آیکن در تمام مراحل کار با ما همراه بود و در تسهیل فرآیندها  نقش موثری داشت.»
امیری معتقد است که این همکاری مشترک به توسعه شرکت بسافن نیز کمک شایانی کرده است. پیش انجام این پروژه بیشتر فعالیت‌های بسافن در بخش نیمه‌صنعتی بود که در این پروژه آنها وارد حوزه تولید دستگاه در مقیاس صنعتی شدند.
امیری درباره وضعیت و شرایط بازار می‌گوید: «پلاسما حوزه چندان شناخته شده‌ای نیست، بنابراین باید با احتیاط حرکت کنیم تا با عکس‌العمل منفی بازار مواجه نشویم.»
سامانه پردازش پلاسمادژ (Plasma DEJ) با استفاده از فناوری پلاسمای سرد تحت خلاء قادر به ایجاد خواص ویژه سطحی بر روی اجسام و اشیاء مختلف در ابعاد متفاوت است. در حال حاضر، سامانه Plasma DEJ در ضد آب کردن کفش به مرحله‌ی صنعتی رسیده و قادر است به صورت کاملا اتوماتیک سطوح کفش را با پردازش در ابعاد نانومتری آبگریز نماید. دستگاه از بخش‌های مختلفی شامل محفظه خلاء، پمپ خلاء و اجزاء مختلف تولید و اندازه‌گیری خلاء، الکترودهای قابل تنظیم، مولد‌های پلاسمای فرکانس رادیویی، بخش‌های تزریق و تنظیم گاز و سامانه کنترل، تنظیم دستگاه و مانیتورینگ تشکیل شده است. برای ضد آب کردن با این سامانه، ابتدا شیء موردنظر (کفش، پارچه، فرش، تلفن همراه، هندزفری و...) را در قفسه‌های داخل دستگاه قرارداده و بعد از بستن درب، روشن‌کردن دستگاه، ایجاد محیط خلاء و تزریق گازهای مناسب، با تولید پلاسما در محیط، لایه‌ای نانومتری روی سطح شیء موردنظر ایجاد می‌شود که بدون تغییر در خواص ظاهری، مکانیکی و رنگ، آن را ضدآب می کند. از کاربردهای دیگر سامانه پلاسمادژ، ضدآب کردن منسوجات تکمیل شده، بردها و ادوات الکترونیکی، کفپوش‌ها، فرش‌ها و تجهیزات پزشکی است. همچنین امکان توسعه کاربری دستگاه در حوزه کند سوزی، آنتی باکتریال کردن، ایجاد خاصیت آبدوستی دائمی و غیره وجود دارد. در حال حاضر، افزایش ماندگاری آبگریزی بر روی پارچه پنبه‌ای و بردهای الکترونیکی در این شرکت در حال توسعه است.
امیری می‌گوید: «در حال بررسی بازار هستیم تا براساس نتایج این بررسی سمت و سوی توسعه کار پلاسمای سرد را تعریف کنیم.»

---

منبع: سایت ستاد فناوری نانو