توچال را تپه شهری نکنیم

مدیر گروه دیدبان کوهستان ایران با اشاره به نگرانی فعالان محیط زیست از شایعات مربوط به توسعه تله‌کابین تا قله توچال و ساخت پناهگاه دو طبقه و رستوران در این منطقه به خبرنگار مهر گفت: از سال‌های پیش طرحی بوده که روی قله توچال پناهگاه بسازند. عنوانش پناهگاه است ولی فراتر از پناهگاه است و صحبت از ساختمان دو طبقه می‌شود و ما به این‌ها هتل پناهگاه یا رستوران پناهگاه می‌گوییم.

عباس محمدی افزود: صرف نظر از اینکه پناهگاه باشد یا هتل یا رستوران، قله توچال به عنوان بلندترین نقطه مشرف به شهر باید از ساخت و ساز در امان باشد. به صورت نمادین هم که شده دست کم خود قله باید از هر گونه ساخت و ساز در امان باشد. ضمن اینکه گذاشتن بار اضافه روی قله توچال از نظر اکولوژیکی باعث تخریب و آلودگی بیشتر می‌شود.

وی توضیح داد: وقتی شما پناهگاه یا هتل در یک جایی دارید خود به خود ریخت و پاش زباله و تجمع آدم‌ها و تجمع پساب و فضولات انسانی بیشتر می‌شود. از همه این‌ها که بگذریم منظر طبیعی کوه به هم می‌خورد و توهین به نماد تهران است که شما در قله کوه یک ساختمان بسازید. یعنی به آن عظمت کوه یک جوری توهین کرده‌اید یا حقیرش کرده‌اید. از جنبه معنوی و روانی هم قله‌ها محترم‌تر و معتبرتر از اینی هستند که ما رویشان ساخت و ساز کنیم.

بدترین حادثه‌های کوه در نزدیکی پناهگاه رخ می‌دهد

این فعال محیط زیست هشدار داد: پیش از این مستندا با آمار و ارقام نشان داده‌ایم هر جا که پناهگاه هست حادثه بیشتر است. بدترین‌حادثه‌های منجر به مرگ را دور و بر پناهگاه داریم که نمونه اخیرش در آذر ماه ۹۶ بود در منطقه اشترانکوه. در این کوهستان سال پیش ۹ نفر مردند که هر کدام با یک اتفاقی مردند. یکی سرمازده شد، یکی را بهمن زد و علتش این بود که در مسیر صعود به قله پناهگاه هست و با این که شرایط زمستانی بود و بارندگی بود دوستان ما که اتفاقا کوهنوردان زبده‌ای بودند و همه‌شان مربی و راهنمای کوهستان بودند به امید پناهگاه بیش از آن ظرفیت خودشان و توان خودشان صعود کردند و ساعت‌های اضافه روزهای کوتاه پاییزی را در کوه گذراندند. مجموعه عواملی دست به دست هم داد تا حادثه دردناکی به وجود آمد که ۹ نفر کوهنورد زبده مردند.

کوه را از حالت طبیعی خارج کرده‌اند

محمدی ادامه داد: پناهگاه در کوهستان معمولا باعث تجمع آدم‌ها و در نتیجه تجمع خطر می‌شود. این وقتی است که موضوع را از جنبه کوهنوردی ببینیم ولی در توچال موضوع دیگری هست و آن ساخت و ساز زیادی است که تله‌کابین توچال ایجاد کرده است. هتل و پیست و اسکی و پیست موتورهایی که روی کوه همه جا می‌روند. مجموع این ساخت و سازها در توچال یک فضایی را به وجود آورده که اسمش را فضای شهری شده می‌گذاریم. یعنی کوهستان را از حالت طبیعی خودش خارج کردند و شبیه به یک تپه داخل شهر شده است. ما با این مخالفیم.

وی تأکید کرد: ما می‌گوییم توچال یکی از آخرین پناه‌های طبیعی مردم شهرزده تهران، این شهر شلوغ است. یعنی جایی است که از نظر طبیعی کم و بیش وضعیت خودش را حفظ کرده و ما اگر این را از دست بدهیم دیگر هیچ نقطه طبیعی نزدیک به خودمان نداریم. حفظ این طبیعت، حفظ کلیتش، آن چارچوب کلی این کوهستان، برای شهر تهران با این جمعیت ۱۵ میلیونی یک ضرورت است. این است که اگر ساخت و سازی روی قله انجام شود این مجموعه تله‌کابین و پیست و هتل و ... دامنه‌اش درست تا نوک قله توچال هم خواهد آمد و یعنی آخرین پناه طبیعی هم از بین می‌رود و داخل محدوده شهری شده قرار می‌گیرد.

مؤانست مردم با حیات وحش در توچال

مدیر دیدبان کوهستان اضافه کرد: خوشبختانه توچال با وجود این که این همه آدم در آن رفت و آمد دارد هنوز حیات وحش نسبتا خوبی دارد. یک جاهایی هست که شهر و طبیعت در هم آمیخته می‌شوند. مثال‌های زیادی در دنیا هست که مثلاً می‌گفتند بیشترین جمعیت متراکم پلنگ در دنیا دور و بر شهر بمبئی است. یک فیلم مستند نشان می‌داد که مردم بمبئی گراز و خوک پرورش می‌دهند که خوراک خوبی برای پلنگ است. پلنگ در خیابان و حاشیه شهر می‌آمد و می‌رفت و در فیلم نشان داد که یک بچه خوک گرفت و رفت دامدار هم سر و صدایی کرد و رفت! خیلی هم جدی دنبال این نبود که پلنگ را بزند و بکشد. از این نمونه‌ها هست و در ایران ما چند جا به همین شکل داریم که یکیش همین توچال است. یعنی جایی که حیات وحش دارد و مردم هم هستند اما ضرورتا به شکار منجر نمی‌شود. شاید به این خاطر که مردم نوعا شکارچی نیستند، به آن معنا که در برخی مناطق دیگر اساساً کسانی که در کوه هستند دنبال شکارند.

محمدی ادامه داد: همین مردم برای شکارچی‌ها مزاحم هستند. یک شکارچی جایی که آدم‌های زیادی هستند شکار نمی‌رود یا از قانون می‌ترسد یا شکار فراری می‌شود. خودم بارها در محدوده توچال گله‌های خوب قوچ و میش دیدم. خودم خرس ندیده‌ام ولی دوستان دیده‌اند و تصویربرداری هم شده است. بعضی از دره‌های توچال پوشش گیاهی خیلی خوبی دارد و بعضی از کوهپایه‌هایش پوشش گیاهی بسیار غنی دارد که در کمتر جایی از ایران پوشش متراکم سالم و خوب به این شکل دیده می‌شود.

وی تأکید کرد: توچال یکی از منابع آب مهم تهران است. بخش مهمی از آب‌های زیرزمینی تهران و قنات‌های تاریخی که در تهران بوده مربوط می‌شود به آبی که از توچال سرچشمه می‌گیرد. وقتی ما بارگذاری اضافه کنیم اصلا خاصیت جذب آب کمتر می‌شود. آلودگی ناشی از فضولات انسانی بیشتر می‌شود. هر چه قدر کلیت طبیعی کوهستان حفظ شود هم از نظر منابع آب حیات وحش چشم‌انداز بهتر است.

این فعال محیط زیست تصریح کرد: پیشنهاد خاص و مشخص ما این است که اول از همه این پناهگاه به هیچ عنوان نباید روی قله ساخته شود و دوم اینکه محدوده تله‌کابین توچال باید کاملا محدود بشود و از این که هر چند وقت یک بار طرح جدیدی شرکت تله‌کابین عنوان می‌کند و بعد رئیس مجلس و رئیس جمهور بازدید می‌روند به نظر ما این‌ها سازمان یافته است. یعنی با برنامه‌ریزی این اشخاص صاحب نفوذ را می‌برند و از زبانشان می‌کشند که برای تفریح و توسعه ورزش، این چیزها لازم است. این دولتمردان سرشان آنقدر شلوغ است که فکر می‌کنند راه این است.

توسعه در کوهستان زیر پا گذاشتن حق عمومی است

محمدی تأکید کرد: باید تله‌کابین محدود به همین که هست بماند. توسعه پیدا نکند و خط دوم هم باید جلویش گرفته شود. الان کل این توچال انگار ملک خصوصی شرکت تله‌کابین توچال شده در صورتی که این ملک عمومی و منابع ملی برای میلیون‌ها تهرانی و ایرانی است. این که هر چند وقت یک بار خط اضافه کنند و پیست درست کنند، این پا گذاشتن روی حقوق عمومی در درجه اول مردم تهران و بعد به طور کلی مردم ایران است.

وی هشدار داد: نکته دیگر اینجاست که این برای دیگر شهرها الگو می‌شود. یعنی تله‌کابین توچال که کار خودش را گسترش می‌دهد، رستوران را بیشتر می‌کند، هتل‌سازی می‌کند، این عینا الگو برای اصفهان و تبریز و لاهیجان و همدان شده که تله‌کابین می‌سازند و زمین را تصرف می‌کنند و در واقع پروژه اصلی‌شان پروژه تصرف زمین است! این را به صراحت می‌گویم که به طور کلی راه‌اندازی تله‌کابین نوعا سودآور نیست. یعنی از نظر تعداد مشتری و کسی که بخواهد سوار تله‌کابین شود، و تعداد آدمی که برای استفاده از خدمات آنجا می‌رود در مقابل استهلاک و مزد نگه‌داری این‌جا توجیه اقتصادی ندارد. چیزی که در ایران برای سودجویان توجیه دارد، تصرف زمین است. یعنی کوه‌خواری و همان چیزی است که مسئولان هم پیشتر گفتند و هشدار دادند و بعد به دنبال آن ساختن رستوران و هتل و گرفتن وام‌های کلان از بانک‌ها تحت عنوان توسعه گردشگری می‌آید و با آن وام‌ها کارهای دیگری می‌کنند. این است که خود تله‌کابین به نظر من به راحتی یک منشا فساد اقتصادی در ایران است چرا که این مشخصا زیان مالی دارد ولی از آن طرف به خاطر وام‌هایی که می‌گیرند و ساخت و سازی که می‌کنند سود بادآورده غیرزایا یا غیرتولیدی این وسط ایجاد می‌شود که رانت خواری بزرگی است.

اکنون باید دید تنها مفر باقی‌مانده تهرانی‌ها برای حضور در طبیعت کوهستان، طبیعی باقی می‌ماند یا همچون بسیاری از نقاط دیگر شهر به مرکزی تجاری از انواع خدمات شهری بدل می‌شود. پرسشی که تلاش مکرر خبرنگار مهر برای تماس با شماره‌ تلفن‌ها و راه‌های ارتباطی شرکت تله‌کابین توچال  جهت یافتن پاسخ آن تا این لحظه ناموفق بوده است، اگرچه خبرگزاری مهر در صورت پاسخگویی این شرکت بهره‌بردار، فرصت را جهت بازتاب این پاسخگویی مغتنم می‌شمارد.

---

منبع: مهر