به بهانه بازنشر کتاب «امربهمعروف و نهی از منکر»
آداب زندگی مسئولانه
اگر در خیابان و جلوی چشممان به کسی تعرضی شود، آیا باید پلیس را خبر کنیم یا خودمان هم وظیفه دخالت مستقیم داریم؟ تا کجا مجاز به مداخلهایم؟ وقتی در ادارهای کار میکنیم و ویژه خواری رئیس اداره یا کارمند بالادست را میبینیم چه باید بکنیم؟
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :
تاریخ : يکشنبه 1397/07/15 ساعت 13:10
با همسایهای که از انشعاب عمومی برق میدزدد چه رفتاری باید کرد؟ به کسی که بر روی بنایی تاریخی یادگاری مینویسد به چه زبانی سخن بگوییم؟ وقتی ماشینی از کنارمان رد میشود و زبالههایش را به بیرون پرت میکند، چه عکسالعملی نشان دهیم؟ واکنشمان به شایعات و مطالب بیاساسی که دوستانمان در شبکههای اجتماعی بازنشر میکنند چگونه باشد؟ آیا اساساً در این موارد وظیفهای داریم؟ عقل و دین و وجدان چه حکم میکنند؟ باید چشم ببندیم و بیاعتنا بگذریم، یا زبانباز کنیم و عکسالعمل نشان دهیم؟ آیا هنوز هم در دوران جدید میتوان از آموزه سنتی امربهمعروف و نهی از منکر سخن گفت؟
داستان امربهمعروف و نهی از منکر در کشور ما نمونه کوچکی از افراطوتفریط در دو سوی طیف به شمار میرود. کسانی منکر هرگونه مسئولیت اجتماعی برای اصلاح و تغییر دیگران شدهاند، وعدهای خواستهاند جامعه و جهان را ولو به ضربوزور سراسر دگرگون و زیرورو کنند. برخی از کسانی که در اردوگاه دوم قرار دارند، نگاهی محدود به آن دارند. در دام نوعی صورتگرایی میافتند که گاه حاصل آن دیدن چند فقره موی عیانشده زنی و نادیدن صدها فساد گسترده اقتصادی و سیاسی و دزدیهای برنامهریزیشده است.
در برابر نگرش سنتی بالا و در واکنش به این جنس امربهمعروف و نهی از منکر، شاهد نگاه نادرست متقابلی هستیم که این آموزه را از خاصیت میاندازد و میکوشد آن را از عرصه جامعه بزداید. گویی این فریضه امری تجملی یا تحمیلی است و میتوان مسلمان زیست بیآنکه کاری به آن داشت. حالآنکه مسلمانی مستلزمِ داشتن حس مسئولیت اجتماعی وزندگی مسئولانه است. مسئولیت اجتماعی نیز تعبیر دیگری از امربهمعروف و نهی از منکر است. اینکه کسانی تصور نادرستی از امربهمعروف و نهی از منکر داشته باشند و آن را رواج دهند، دلیل خوبی نمیشود که کسان دیگری بهجای اصلاح این تصور خطا، یکسره منکر ارزش و ضرورت آن شوند.
در تشبیه زیبایی از رسول اکرم (ص) مردم جامعه چونان مسافران یک کشتی هستند. درعینحال که هیچ مسافری حق مداخله در کار دیگران و تجسس ندارد، هیچ مسافری هم حق ندارد که در قسمت اختصاصی خود هر کاری انجام دهد و جان دیگران را به خطر اندازد. محافظت از محیطزیست، مخالفت با تخریب آن، حساسیت در قبال مصرفگرایی، رعایت حقوق دیگران، دفاع از آزادی مدنی، مقابله با اخبار دروغین و ترور شخصیت، ممانعت از مصادره شخصیتها و دستکاری نوشتههای آنان، حفاظت از حقوق معنوی و مالکیت فکری نویسندگان و هنرمندان و نوآوران و دهها فعالیت دیگر ازایندست، همه نیازمند باور به امربهمعروف و نهی از منکر است. با این نگاه، زندگی در جامعه و زیست مسئولانه نیازمند باور و پایبندی به این آموزه و کاربست آن در عمل است.
کتاب « امربهمعروف و نهی از منکر» برآمده از چنین باور و نگاهی بود که در سال 1375 منتشر شد. اینک پس از دو دهه، با تغییراتی مختصر، به همت نشر طه مجدداً چاپ و منتشر میشود. سید حسن اسلامی در این کتاب کوشیده است به زبانی ساده و به شکلی منسجم گزارشی از جایگاه، اهمیت، ابعاد و شرایط و اخلاقیات این آموزه دینی به دست دهد و تأکید کند که استفاده نادرست از این آموزه نباید ما را به کنار نهادن آن بکشاند.
این کتاب گزارشی است ساده، کوتاه و درعینحال روشن و مختصر درباره یکی از ابعاد مسلمان زیستن در جهان امروز. خواندن و پراکندن این کتاب و کتابهایی از این است بهواقع نوعی فعالیت مدنی و تلاش برای تحقق زندگی مسئولانه و آگاهانه است.
منبع: نشر طه