تبیان، دستیار زندگی
این طرح درسی برای آشنایی دانش آموزان با مفاهیم اولیه موج و صداست.
عکس نویسنده
عکس نویسنده
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

از ارتعاش تا صدا

از ارتعاش تا صدا

اهداف

  • تشخیص قسمت های یک موج صدا
  • تمییز بین موج عرضی و موج فشرده
  • توضیح این که وسایل موسیقی چطور صدا ایجاد می کنند.

وسایل لازم

  • یک پروژکتور اوورهد
  • بشقاب پلاستیکی
  • چوب پنبه یا سر بطری در اندازه های مختلف
  • دو شاخه یا دیاپازون
  • طناب
  • فنر بازی
  • قوطی های نازک
  • نخ
  • گیره کاغذ
  • قفسه لوله آزمایش
  • ابزارهای ساخت دانش آموزان
  • تیوپ لاستیکی
  • باتری 6 ولتی و سیم اتصال
  • یک شیشه روغن وکیوم
  • پمپ وکیوم برقی و پایه آن
  • جعبه زنگ و زنگ برقی

روش تدریس

  1. در این باره صحبت کنید که صداهایی که می شنویم، ارتعاش ملکول های هوا و اجسام دیگر است. مولکول ها، انرژی را در امواجی مثل امواج نور که قابل انعکاس، جذب و انتقال است حمل می کنند، اما مثل نور نمی توانند در خلاء حرکت کنند.
  2. یک مربع بزرگ، بشقاب پلاستیکی یا شیشه ای روی پروژکتور اورهد قرار دهید.
    یک سوم بشقاب را پر از آب کنید. چوب پنبه یا سر بطری ها را با اندازه های مختلف وسط آب بیندازید و نتیجه به دست آمده از حرکت موج را روی پرده نشان دهید. درباره این صحبت کنید که چه چیزی باعث ایجاد موج و ویژگی های آن می شود. حالا به یک دیاپازون ضربه بزنید و میله هایش را روی سطح آب بگذارید. مشاهده کنید که الگوی موج درست می شود. در مورد علت موج ها صحبت کنید.
  3. یک طرف طناب را به دستگیره در ببندید. امواج عرضی را در طول طناب با تکان دادن طرف دیگر آن ایجاد کنید.
  4. از یک فنر بازی بلند برای نشان دادن امواج عرضی و طولی استفاده کنید.
  5. توجه داشته باشید که طول موج را با اندازه گیری فاصله ی قله ی موج تا قله ی بعدی، یا هر دو نقطه ی مشابه دیگری، می توان اندازه گرفت.
  6. نمودار یک موج را بکشید و طول موج و دامنه ی آن را علامت بزنید.
  7. صدا را به تمام انواع ارتعاشات مکانیکی ربط دهید. مثل ضربه طبل، صدای شکستن یک تکه چوب، صدای ماشین در خیابان. درباره لرزشی که در صفحه ی یک بلندگو می توان حس کرد، بحث کنید.
  8. معنای عملی " تنظیم " موج شخصی از ایستگاه رادیویی را توضیح دهید ( تنظیم مدار رادیو طوری که مدار از نظر الکتریکی در فرکانس پخش ایستگاه رادیویی قرار گیرد. )
  9. از دست سازه های دانش آموزان استفاده کنید تا بلندی و زیر و بمی صدا را توضیح دهید. ( گیتار یک سیمی، تکه های کاغذ سنباده، تیوپ کاغذی کازو، سیم نواها یعنی همان لوله های توخالی که کنارهم می آویزند و با حرکت باد و به هم خوردن لوله ها صداهای موسیقایی تولید می شود )، دایره زنگی، ارگ های دستی کوچک و .....
  10. ( در صورت امکان ) یک زنگ را در خلا بگذارید. وقتی زنگ به صدا در می آید، هوا را از ظرف زنگ خارج کنید و سپس دوباره، سیستم را پر از هوا کنید. در مورد این صحبت کنید که چرا صدای زنگ کم کم ضعیف می شود تا این که دیگرصدایی شنیده نمی شود.
  11. فعالیت های مستقلی در ارتباط با تولید صدا برای " ایستگاههای یادگیری " آماده کنید. مثل:
    الف- امواج به شکل مارپیچ فلزی ( برای نشان دادن موج فشرده )
    ب- تلفن بازی ( با دو لیوان که از طریق نخ به هم وصل اند می توانید تلفنی بسازید که نشان دهد صدا چطور منتقل می شود )
    ج- صداهای دیاپازون ( برای فهمیدن این که چطور زیر و بمی صدا به فرکانس امواج صدا مربوط است. )
    د- امتحان لوله های صوتی ارگ ( برای فهمیدن این که چطور طول یک ستون هوا به فرکانس صدا تاثیر می گذارد. )

توسعه

به عنوان فعالیت های تکمیلی، دانش آموزان درباره این موضوعات تحقیق کنند:

  1. امواج زلزله، انرژی زلزله را منتقل می کنند. تحقیقی درباره زمین لرزه ها انجام دهید تا انواع موج های ایجاد شده را تعیین کنید.
  2. معمولا سربازها موقع رد شدن از روی پل قدم رو می روند. در سال های 1800 یک گروه از سربازهایی که قدم رو از پل رد می شدند، یک الگوی نوسانی ایجاد کردند که به سقوط پل منجر شد. درباره این حادثه تحت عنوان پل یا نوسان تحقیق کنید.

مترجم: فاطمه وفایی